Banji: Różnice pomiędzy wersjami
m |
m |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
{{DISPLAYTITLE:''Banji''}} | {{DISPLAYTITLE:''Banji''}} | ||
| − | + | {{Opis | |
| − | { | + | |Autor = [[Kamil Kamiński]] |
| − | | Autor | + | |Korekta = [[Michał Siedlecki]] |
| − | + | |nazwa = ''Banji'' (bandżi) | |
| − | + | |długość = 70 cm (osobnik młodociany) <ref name="Molina-Larramendi">Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). "Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes". wyd. Princeton University Press. </ref> | |
| − | + | |wysokość = 30 cm (w biodrach) <ref name="Molina-Larramendi"></ref> | |
| − | | | + | |masa = 1,25 kg (osobnik młodociany) <ref name="Molina-Larramendi"></ref> |
| − | + | |dieta = wszystkożerny | |
| − | + | |miejsce = [[Chiny]] - Guangdong | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |- | ||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |- | ||
| − | |||
| − | | [[Chiny]] - | ||
| − | |||
<small>([[formacja]] [[Nanxiong]])</small> | <small>([[formacja]] [[Nanxiong]])</small> | ||
| − | | | + | |czas = {{Występowanie|66.7|66.6}} |
| − | + | ok. 66,7 [[Ma]] <br> | |
| − | + | <small>[[późna kreda]] (późny [[mastrycht]])</small> | |
| − | <small> [[późna kreda]] ( | + | |systematyka = |
| − | | | + | [[Dinosauria]] |
| − | |||
| − | |||
[[Theropoda]] | [[Theropoda]] | ||
| Linia 46: | Linia 26: | ||
[[Oviraptoridae]] | [[Oviraptoridae]] | ||
| − | + | ?[[Heyuanninae]] | |
| − | + | ||
| − | + | |grafika = Banji skull.png | |
| − | [https:// | + | |podpis = Rysunek czaszki bandżi. Źródło: Lü i in., 2015. [https://doi.org/10.1038/srep11490] |
| − | | | + | |PorówanieGrupa = |
| − | + | |PorównanieDługość = | |
| − | | | + | |mapa = |
| − | | | ||
<display_points type="terrain" zoom=4> | <display_points type="terrain" zoom=4> | ||
25°52′ N, 114°56′ E~Chiny- prowincja Jiangxi, Ganzhou City, okolice miejsca znalezienia holotypu</small> | 25°52′ N, 114°56′ E~Chiny- prowincja Jiangxi, Ganzhou City, okolice miejsca znalezienia holotypu</small> | ||
</display_points> | </display_points> | ||
| − | + | }} | |
| − | |||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Banji'' to [[rodzaj]] [[Oviraptorosauria|owiraptorozaura]] z późnej kredy Chin. Znany jest tylko z jednej, niekompletnej czaszki młodego osobnika. Został opisany w 2010 r. przez duet paleontologów: [[Xu Xing|Xu Xinga]] i [[Han Feng-Lu|Hana Feng-Lu]] | + | ''Banji'' to [[rodzaj]] [[Oviraptorosauria|owiraptorozaura]] z późnej kredy Chin. Znany jest tylko z jednej, niekompletnej czaszki młodego osobnika. Został opisany w 2010 r. przez duet paleontologów: [[Xu Xing|Xu Xinga]] i [[Han Feng-Lu|Hana Feng-Lu]]. |
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
Nazwa ''Banji'' pochodzi od słów ''ban'' oraz ''ji'', w języku chińskim oznaczających kolejno „łata” lub „pasek” oraz „grzebień”. Epitet gatunkowy ''long'' oznacza „smok”. Całość można więc tłumaczyć jako „pasiasty grzebieniasty smok”. Nazwa ta nawiązuje do wyglądu grzebienia na czaszce ''Banji'' ozdobionego charakterystycznymi prążkami. | Nazwa ''Banji'' pochodzi od słów ''ban'' oraz ''ji'', w języku chińskim oznaczających kolejno „łata” lub „pasek” oraz „grzebień”. Epitet gatunkowy ''long'' oznacza „smok”. Całość można więc tłumaczyć jako „pasiasty grzebieniasty smok”. Nazwa ta nawiązuje do wyglądu grzebienia na czaszce ''Banji'' ozdobionego charakterystycznymi prążkami. | ||
| − | ==Materiał kopalny i | + | ==Materiał kopalny, budowa i systematyka== |
| − | [[Holotyp]] (IVPP V16896) to niemal kompletna czaszka wraz z żuchwą. Należała ona do młodego osobnika i mierzyła ok. 65 mm długości. Jednak zrośnięcie się m.in. kości czołowych i nosowych świadczy o tym ze okaz ten zakończył już wczesną fazę rozwoju. Czaszka miała typowy dla owiraptorydów wygląd – była krótka i wysoka, z krótkim, bezzębnym pyskiem. Cechowała się ona ekstremalnie wydłużonymi nozdrzami zewnętrznymi. Były one wysokie i cofnięte do tyłu, a ich tylna krawędź sięgała niemal oczodołów. Na górze czaszki z kości nosowych i przedszczękowych wyrastał często spotykany w tej grupie [[Theropoda|teropodów]] grzebień. Jego boczne powierzchnie zdobiły dwa długie rowki biegnące wzdłuż grzebienia oraz poprzeczne prążki. Na grzebieniu znajdowały się również niewielkie otwory pneumatyczne. Żuchwa była masywna, a okno żuchwowe ekstremalnie przesunięte ku przodowi. Grzbietowa krawędź żuchwy była bardzo wypukła a jej końcówka – wygięta do dołu. Wg Lü i | + | [[Holotyp]] (IVPP V16896) to niemal kompletna czaszka wraz z żuchwą. Należała ona do młodego osobnika i mierzyła ok. 65 mm długości. Jednak zrośnięcie się m.in. kości czołowych i nosowych świadczy o tym ze okaz ten zakończył już wczesną fazę rozwoju. Czaszka miała typowy dla owiraptorydów wygląd – była krótka i wysoka, z krótkim, bezzębnym pyskiem. Cechowała się ona ekstremalnie wydłużonymi nozdrzami zewnętrznymi. Były one wysokie i cofnięte do tyłu, a ich tylna krawędź sięgała niemal oczodołów. Na górze czaszki z kości nosowych i przedszczękowych wyrastał często spotykany w tej grupie [[Theropoda|teropodów]] grzebień. Jego boczne powierzchnie zdobiły dwa długie rowki biegnące wzdłuż grzebienia oraz poprzeczne prążki. Na grzebieniu znajdowały się również niewielkie otwory pneumatyczne. Żuchwa była masywna, a okno żuchwowe ekstremalnie przesunięte ku przodowi. Grzbietowa krawędź żuchwy była bardzo wypukła a jej końcówka – wygięta do dołu. Wg Lü i współautorów (2013) taka budowa dolnej szczęki miałaby pozwalać na szersze otwieranie paszczy i świadczyć o bardziej mięsożernej diecie, podczas gdy owiraptorydy o prostej dolnej krawędzi kości zębowych jak ''[[Nankangia]]'' czy ''[[Ganzhousaurus]]'' byłyby głównie roślinożerne. Takie zróżnicowanie pod względem preferencji pokarmowych pozwalałoby różnym gatunkom owiraptorozaurów żyć obok siebie bez nadmiernej konkurencji między poszczególnymi taksonami. |
| + | |||
| + | Prawdopodobnie, bandżi był dość prymitywnym przedstawicielem swojej rodziny, chociaż wpływ na jego pozycję w analizach filogenetycznych ma zapewne młody wiek jedynego znanego okazu. Obecne analizy filogenetyczne umieszczają ten rodzaj jako takson siostrzany [[Wulatelong|wulatelonga]] (np: Lü i in., 2017) lub za zaawansowanego przedstawiciela grupy [[Heyuanninae]] (Funston i in., 2020) Paul (2024) podejrzewa, iż [[Huanansaurus|huananazaur]] oraz [[Tongtianlong|tongtianlong]] (owiraptorozaury żyjące w tym samym miejscu i czasie co bandżi) są dorosłymi osobnikami tego ostatniego rodzaju (odpowiednio męskim i żeńskim). Cau (2024) bazując na wspólnych cechach czaszki bandżi oraz [[Corythoraptor|korytoraptora]] sugeruje iż ten drugi rodzaj jest dojrzałym osobnikiem bandżi. | ||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
| Linia 74: | Linia 54: | ||
|{{Kpt|[[Xu Xing|Xu]]}} i {{Kpt|[[Han Feng-Lu|Han]]}}, [[2010]] | |{{Kpt|[[Xu Xing|Xu]]}} i {{Kpt|[[Han Feng-Lu|Han]]}}, [[2010]] | ||
|- | |- | ||
| + | | ?= ''[[Corythoraptor]]'' | ||
| + | {{Kpt|Lü, Guoqing, Kundrat, Young-Nam, Zhenyuan, Kobayashi, Caizhi, Fangfang}} i {{Kpt|Hanfeng}}, [[2017]] | ||
|{{V|''B. long''}} | |{{V|''B. long''}} | ||
| − | |{{Kpt| | + | |{{Kpt|Xu}} i {{Kpt|Han}}, 2010 |
|- | |- | ||
| + | | ?= ''C. jacobsi'' | ||
| + | |{{Kpt|Lü, Guoqing, Kundrat, Young-Nam, Zhenyuan, Kobayashi, Caizhi, Fangfang}} i {{Kpt|Hanfeng}}, 2017 | ||
|} | |} | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
| − | <small> Lü, J., Yi, L., Zhong, H. & Wei, X. (2013) "A New Oviraptorosaur (Dinosauria: Oviraptorosauria) from the Late Cretaceous of Southern China and Its Paleoecological Implications" PLoS ONE, 8(11), e80557. [[doi:10.1371/journal.pone.0080557]]. | + | <small> |
| + | Cau, A. (2024). "A Unified Framework for Predatory Dinosaur Macroevolution". Bollettino della Società Paleontologica Italiana. 63 (1). [http://dx.doi.org/10.4435/BSPI.2024.08] | ||
| + | |||
| + | Funston, G.F., Chinzorig, T., Tsogtbaatar, K., Kobayashi, Y., Sullivan, C. & Currie, P.J. (2020). "A new two-fingered dinosaur sheds light on the radiation of Oviraptorosauria". Royal Society Open Science. 7 (10): 201184. [http://dx.doi.org/10.1098/rsos.201184] | ||
| + | |||
| + | Lü, J., Li, G., Kundrát, M., Lee, Y., Zhenyuan, S., Yoshitsugu, K., Caizhi, S., Fangfang, T., Hanfeng, L. (2017). "High diversity of the Ganzhou Oviraptorid Fauna increased by a new “cassowary-like” crested species". Scientific Reports. 7. [[doi:10.1038/s41598-017-05016-6]]. | ||
| + | |||
| + | Lü, J., Yi, L., Zhong, H. & Wei, X. (2013) "A New Oviraptorosaur (Dinosauria: Oviraptorosauria) from the Late Cretaceous of Southern China and Its Paleoecological Implications" PLoS ONE, 8(11), e80557. [[doi:10.1371/journal.pone.0080557]]. | ||
| + | |||
| + | Paul, G.S. (2024) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" (3. edycja). wyd. Princeton University | ||
| − | Xu, X. and Han, F.-L. (2010). "A new oviraptorid dinosaur (Theropoda: Oviraptorosauria) from the Upper Cretaceous of China." Vertebrata PalAsiatica, 48(1): 11–18.</small> | + | Xu, X. and Han, F.-L. (2010). "A new oviraptorid dinosaur (Theropoda: Oviraptorosauria) from the Upper Cretaceous of China." Vertebrata PalAsiatica, 48(1): 11–18. |
| + | <references/></small> | ||
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
| Linia 94: | Linia 88: | ||
[[Kategoria:Mezozoik]] | [[Kategoria:Mezozoik]] | ||
[[Kategoria:Kreda]] | [[Kategoria:Kreda]] | ||
| − | |||
[[Kategoria:Mastrycht]] | [[Kategoria:Mastrycht]] | ||
| − | |||
Wersja z 09:00, 9 lip 2024
| Autor: | Kamil Kamiński |
| Korekta: | Michał Siedlecki |
| Banji (bandżi) | |
|---|---|
| Długość | 70 cm (osobnik młodociany) [1] |
| Wysokość | 30 cm (w biodrach) [1] |
| Masa | 1,25 kg (osobnik młodociany) [1] |
| Dieta | wszystkożerny |
| Miejsce | Chiny - Guangdong |
| Czas |
ok. 66,7 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
 Rysunek czaszki bandżi. Źródło: Lü i in., 2015. [1] | |
| Mapa znalezisk | |
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Banji to rodzaj owiraptorozaura z późnej kredy Chin. Znany jest tylko z jednej, niekompletnej czaszki młodego osobnika. Został opisany w 2010 r. przez duet paleontologów: Xu Xinga i Hana Feng-Lu.
Etymologia
Nazwa Banji pochodzi od słów ban oraz ji, w języku chińskim oznaczających kolejno „łata” lub „pasek” oraz „grzebień”. Epitet gatunkowy long oznacza „smok”. Całość można więc tłumaczyć jako „pasiasty grzebieniasty smok”. Nazwa ta nawiązuje do wyglądu grzebienia na czaszce Banji ozdobionego charakterystycznymi prążkami.
Materiał kopalny, budowa i systematyka
Holotyp (IVPP V16896) to niemal kompletna czaszka wraz z żuchwą. Należała ona do młodego osobnika i mierzyła ok. 65 mm długości. Jednak zrośnięcie się m.in. kości czołowych i nosowych świadczy o tym ze okaz ten zakończył już wczesną fazę rozwoju. Czaszka miała typowy dla owiraptorydów wygląd – była krótka i wysoka, z krótkim, bezzębnym pyskiem. Cechowała się ona ekstremalnie wydłużonymi nozdrzami zewnętrznymi. Były one wysokie i cofnięte do tyłu, a ich tylna krawędź sięgała niemal oczodołów. Na górze czaszki z kości nosowych i przedszczękowych wyrastał często spotykany w tej grupie teropodów grzebień. Jego boczne powierzchnie zdobiły dwa długie rowki biegnące wzdłuż grzebienia oraz poprzeczne prążki. Na grzebieniu znajdowały się również niewielkie otwory pneumatyczne. Żuchwa była masywna, a okno żuchwowe ekstremalnie przesunięte ku przodowi. Grzbietowa krawędź żuchwy była bardzo wypukła a jej końcówka – wygięta do dołu. Wg Lü i współautorów (2013) taka budowa dolnej szczęki miałaby pozwalać na szersze otwieranie paszczy i świadczyć o bardziej mięsożernej diecie, podczas gdy owiraptorydy o prostej dolnej krawędzi kości zębowych jak Nankangia czy Ganzhousaurus byłyby głównie roślinożerne. Takie zróżnicowanie pod względem preferencji pokarmowych pozwalałoby różnym gatunkom owiraptorozaurów żyć obok siebie bez nadmiernej konkurencji między poszczególnymi taksonami.
Prawdopodobnie, bandżi był dość prymitywnym przedstawicielem swojej rodziny, chociaż wpływ na jego pozycję w analizach filogenetycznych ma zapewne młody wiek jedynego znanego okazu. Obecne analizy filogenetyczne umieszczają ten rodzaj jako takson siostrzany wulatelonga (np: Lü i in., 2017) lub za zaawansowanego przedstawiciela grupy Heyuanninae (Funston i in., 2020) Paul (2024) podejrzewa, iż huananazaur oraz tongtianlong (owiraptorozaury żyjące w tym samym miejscu i czasie co bandżi) są dorosłymi osobnikami tego ostatniego rodzaju (odpowiednio męskim i żeńskim). Cau (2024) bazując na wspólnych cechach czaszki bandżi oraz korytoraptora sugeruje iż ten drugi rodzaj jest dojrzałym osobnikiem bandżi.
Spis gatunków
| Banji | Xu i Han, 2010 | |
| ?= Corythoraptor
Lü, Guoqing, Kundrat, Young-Nam, Zhenyuan, Kobayashi, Caizhi, Fangfang i Hanfeng, 2017 |
B. long | Xu i Han, 2010 |
| ?= C. jacobsi | Lü, Guoqing, Kundrat, Young-Nam, Zhenyuan, Kobayashi, Caizhi, Fangfang i Hanfeng, 2017 |
Bibliografia
Cau, A. (2024). "A Unified Framework for Predatory Dinosaur Macroevolution". Bollettino della Società Paleontologica Italiana. 63 (1). [2]
Funston, G.F., Chinzorig, T., Tsogtbaatar, K., Kobayashi, Y., Sullivan, C. & Currie, P.J. (2020). "A new two-fingered dinosaur sheds light on the radiation of Oviraptorosauria". Royal Society Open Science. 7 (10): 201184. [3]
Lü, J., Li, G., Kundrát, M., Lee, Y., Zhenyuan, S., Yoshitsugu, K., Caizhi, S., Fangfang, T., Hanfeng, L. (2017). "High diversity of the Ganzhou Oviraptorid Fauna increased by a new “cassowary-like” crested species". Scientific Reports. 7. doi:10.1038/s41598-017-05016-6.
Lü, J., Yi, L., Zhong, H. & Wei, X. (2013) "A New Oviraptorosaur (Dinosauria: Oviraptorosauria) from the Late Cretaceous of Southern China and Its Paleoecological Implications" PLoS ONE, 8(11), e80557. doi:10.1371/journal.pone.0080557.
Paul, G.S. (2024) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" (3. edycja). wyd. Princeton University
Xu, X. and Han, F.-L. (2010). "A new oviraptorid dinosaur (Theropoda: Oviraptorosauria) from the Upper Cretaceous of China." Vertebrata PalAsiatica, 48(1): 11–18.
