Stenopelix: Różnice pomiędzy wersjami
m |
|||
| (Nie pokazano 5 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{DISPLAYTITLE:''Stenopelix''}} | {{DISPLAYTITLE:''Stenopelix''}} | ||
| − | + | {{Opis | |
| − | { | + | |Autor = [[Tomasz Sokołowski]], [[Maciej Ziegler]], [[Marcin Szermański]] |
| − | | Autor | + | |Korekta = [[Krzysztof Lichota]], [[Paweł Konarzewski]] |
| − | + | |nazwa = ''Stenopelix'' (stenopeliks) | |
| − | + | |długość = <1 m (osobnik młodociany) | |
| − | + | |wysokość = | |
| − | [[Maciej Ziegler]] | + | |masa = |
| − | + | |dieta = roślinożerny | |
| − | [[Marcin Szermański]] | + | |miejsce = [[Niemcy]] - Dolna Saksonia |
| − | | [[Krzysztof Lichota]] | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | [[Niemcy]] - Dolna Saksonia | ||
| − | |||
<small>(formacja [[Obernkirchen]] - warstwy "Wealden")</small> | <small>(formacja [[Obernkirchen]] - warstwy "Wealden")</small> | ||
| − | | | + | |czas = {{Występowanie|145|140}} |
| − | + | ok. 145-140 [[Ma]]<br> | |
| − | + | <small>[[wczesna kreda]] ([[berrias]])</small> | |
| − | + | |systematyka = | |
| − | <small> | + | [[Dinosauria]] |
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
[[Ornithischia]] | [[Ornithischia]] | ||
| − | |||
| − | |||
[[Cerapoda]] | [[Cerapoda]] | ||
| Linia 49: | Linia 23: | ||
? [[Ceratopsia]] / ? [[Pachycephalosauria]] | ? [[Ceratopsia]] / ? [[Pachycephalosauria]] | ||
| − | | | + | |
| − | | | + | ? [[Chaoyangsauridae]] / ?? [[Neoceratopsia]] |
| − | + | |grafika = Stenopelix.jpg | |
| − | | | + | |podpis = [[Holotyp]] stenopeliksa. Źródło: Butler i Sullivan, 2009 [https://app.pan.pl/article/item/app54-021.html] |
| − | + | |PorównanieGrupa = | |
| − | | | + | |PorównanieDługość = |
| − | | | + | |mapa = |
<display_points type="terrain" zoom=4> | <display_points type="terrain" zoom=4> | ||
| − | Bückeburg, Lower Saxony, Germany | + | Bückeburg, Lower Saxony, Germany~formacja [[Obernkirchen]], Bückeburg, Dolna Saksonia, [[Niemcy]]~<small>''S. valdensis'' - '''[[holotyp]]''' (GZG 741/2).<br> |
</display_points> | </display_points> | ||
| − | + | }} | |
| − | |||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | Stenopelix to [[rodzaj]] małego dinozaura, który żył podczas wczesnej kredy, około | + | ''Stenopelix'' to [[rodzaj]] małego dinozaura prawdopodobnie będącego prymitywnym [[Ceratopsia|ceratopsem]], który żył podczas wczesnej kredy, około 145-140 milionów lat temu. Jego szkielet jest najbardziej kompletną pozostałością dinozaura z pokładów "Wealden" z północno-zachodnich Niemiec (niedaleko Bückeburg), lecz przez brak czaszki jego dokładna klasyfikacja nie jest pewna. [[Gatunek typowy]], ''S. valdensis'', został opisany przez [[Hermann von Meyer|von Meyer]]a w [[1857]] roku. [[Diagnoza|Cechy diagnostyczne]] stenopeksa dotyczą kości miednicy. |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| Linia 74: | Linia 44: | ||
==Pozycja filogenetyczna== | ==Pozycja filogenetyczna== | ||
Pozycja filogenetyczna ''Stenopelix'' była badana w [[analiza filogenetyczna|analizach filogenetycznych]] - zob. [[kladogram]]y w [[Ornithischia]]. Inni naukowcy dokonywali badania filogenezy ''Stenopelix'' bez przeprowadzania analizach filogenetycznych, np. zdaniem [[Richard Butler|Butler]]a i [[Robert Sullivan|Sullivan]]a ([[2009]]) chodzi o przedstawiciela [[Cerapoda]] i prawdopodobnie [[Marginocephalia]]. Wcześniejsze hipotezy to: przedstawiciel [[Marginocephalia]] (np. [[Paul Sereno|Sereno]], [[1987]], [[1999]], [[2000]]; [[Peter Dodson|Dodson]], [[1990]]; [[Teresa Maryańska|Maryańska]] i in., [[2004]]; Sullivan, [[2006]]): [[Ceratopsia]] (np. [[John Ostrom|Ostrom]], [[1970]]; [[Hans-Dieter Sues|Sues]] i [[Peter Galton|Galton]], [[1982]]) lub Pachycephalosauria (Maryańska i Osmólska, 1974; Coombs, 1982; Sereno, 1987, 2000; Maryańska i in., 2004) a także [[takson siostrzany]] względem [[klad]]u [[Marginocephalia]] (Dodson, 1990). | Pozycja filogenetyczna ''Stenopelix'' była badana w [[analiza filogenetyczna|analizach filogenetycznych]] - zob. [[kladogram]]y w [[Ornithischia]]. Inni naukowcy dokonywali badania filogenezy ''Stenopelix'' bez przeprowadzania analizach filogenetycznych, np. zdaniem [[Richard Butler|Butler]]a i [[Robert Sullivan|Sullivan]]a ([[2009]]) chodzi o przedstawiciela [[Cerapoda]] i prawdopodobnie [[Marginocephalia]]. Wcześniejsze hipotezy to: przedstawiciel [[Marginocephalia]] (np. [[Paul Sereno|Sereno]], [[1987]], [[1999]], [[2000]]; [[Peter Dodson|Dodson]], [[1990]]; [[Teresa Maryańska|Maryańska]] i in., [[2004]]; Sullivan, [[2006]]): [[Ceratopsia]] (np. [[John Ostrom|Ostrom]], [[1970]]; [[Hans-Dieter Sues|Sues]] i [[Peter Galton|Galton]], [[1982]]) lub Pachycephalosauria (Maryańska i Osmólska, 1974; Coombs, 1982; Sereno, 1987, 2000; Maryańska i in., 2004) a także [[takson siostrzany]] względem [[klad]]u [[Marginocephalia]] (Dodson, 1990). | ||
| + | |||
| + | Obecnie naukowcy (np. Han i in., 2018; Yu i in., 2020, Fonseca i in., 2024) uważają stenopeliksa za [[Chaoyangsauridae|czaojangzauryda]] zaś Morschhauser i in. (2019) oraz Ryan i in. (2023) - [[Neoceratopsia|neoceratopsa]]. | ||
| + | |||
| + | ==Etymologia== | ||
| + | Jego nazwa [[rodzaj]]owa oznacza "wąską miednicę" i pochodzi od nietypowego kształtu kości łonowych. Epitet gatunkowy ''valdensis'' odnosi się do pokładów skalnych "Wealden", skąd znany jest [[holotyp]]. | ||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| − | + | |{{V| ''Stenopelix''}} | |
| {{Kpt|[[Hermann von Meyer|von Meyer]]}}, [[1857]] | | {{Kpt|[[Hermann von Meyer|von Meyer]]}}, [[1857]] | ||
|- | |- | ||
| − | + | |{{V| ''S. valdensis''}} | |
| {{Kpt|von Meyer}}, 1857 | | {{Kpt|von Meyer}}, 1857 | ||
|} | |} | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
| − | <small>Butler R.J. and Sullivan R.M. (2009) "The phylogenetic position of Stenopelix valdensis from the Lower Cretaceous of Germany and the early fossil record of Pachycephalosauria", Acta Palaeontologica Polonica 54(1): 21-34 [http://www.app.pan.pl/archive/published/app54/app54-021.pdf] | + | <small> |
| + | Butler, R.J., Galton, P.M., Porro, L.B., Chiappe, L.M., Henderson, D.M. & Erickson, G.M. (2010) "Lower limits of ornithischian dinosaur body size inferred from a new Upper Jurassic heterodontosaurid from North America" Proceedings of the Royal Society B, 277 (1680), 375–381. [[doi:10.1098/rspb.2009.1494]] | ||
| + | |||
| + | Butler, R. J., Liyong, J., Jun, C., & Godefroit, P. (2011) "The postcranial osteology and phylogenetic position of the small ornithischian dinosaur ''Changchunsaurus parvus'' from the Quantou Formation (Cretaceous: Aptian–Cenomanian) of Jilin Province, north-eastern China". Palaeontology 54 (3): 667–683. [[doi:10.1111/j.1475-4983.2011.01046.x]] | ||
| + | |||
| + | Butler, R.J. & Sullivan, R.M. (2009) "The phylogenetic position of ''Stenopelix valdensis'' from the Lower Cretaceous of Germany and the early fossil record of Pachycephalosauria", Acta Palaeontologica Polonica 54(1): 21-34 [http://www.app.pan.pl/archive/published/app54/app54-021.pdf] | ||
| + | |||
| + | Fonseca, A.O., Reid, I.J., Venner, A., Duncan, R.J., Garcia, M.S., Müller, R.T. (2024). "A comprehensive phylogenetic analysis on early ornithischian evolution". Journal of Systematic Palaeontology. 22 (1). 2346577. [https://doi.org/10.1080%2F14772019.2024.2346577] | ||
| + | |||
| + | Ford, T. (online) [http://www.paleofile.com/Dinosaurs/Ornithopods/Stenopelix.asp] | ||
| − | + | Han, F., Forster, C. A., Xu, X., & Clark, J. M. (2018). "Postcranial anatomy of ''Yinlong downsi'' (Dinosauria: Ceratopsia) from the Upper Jurassic Shishugou Formation of China and the phylogeny of basal ornithischians. Journal of Systematic Palaeontology, 16(14), 1159–1187. [[doi:10.1080/14772019.2017.1369185]] | |
| − | + | Morschhauser, E. M., You, H., Li, D., & Dodson, P. (2019). "Phylogenetic history of Auroraceratops rugosus (Ceratopsia: Ornithischia) from the Lower Cretaceous of Gansu Province, China". Journal of Vertebrate Paleontology, 38(sup1), 117-147. [[doi:10.1080/02724634.2018.1509866]] | |
| + | |||
| + | Ryan, M.J., Micucci, L., Rizo, H., Sullivan, C., Lee, Y.-N. & Evans, D.C. (2023). "New Late Cretaceous leptoceratopsid (Dinosauria: Ceratopsia) from the Oldman Formation (Campanian) of Alberta, Canada". [w]: Lee, Y.-N. (red.). "Windows into Sauropsid and Synapsid Evolution: Essays in Honor of Prof. Louis L. Jacobs". Seoul: Dinosaur Science Center Press. pp. 151–165. | ||
| + | |||
| + | Yu, C., Prieto-Marquez, A., Chinzorig, T., Badamkhatan, Z., & Norell, M. (2020). "A neoceratopsian dinosaur from the early Cretaceous of Mongolia and the early evolution of ceratopsia". Communications Biology, 3(1), 1-8. [[doi:10.1038/s42003-020-01222-7]] | ||
| + | |||
| + | </small> | ||
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
Aktualna wersja na dzień 19:15, 21 lip 2024
| Autor: | Tomasz Sokołowski, Maciej Ziegler, Marcin Szermański |
| Korekta: | Krzysztof Lichota, Paweł Konarzewski |
| Stenopelix (stenopeliks) | |
|---|---|
| Długość | <1 m (osobnik młodociany) |
| Dieta | roślinożerny |
| Miejsce | Niemcy - Dolna Saksonia
(formacja Obernkirchen - warstwy "Wealden") |
| Czas |
ok. 145-140 Ma |
| Systematyka | Dinosauria
? Ceratopsia / ? Pachycephalosauria ? Chaoyangsauridae / ?? Neoceratopsia |
 Holotyp stenopeliksa. Źródło: Butler i Sullivan, 2009 [1] | |
| Mapa znalezisk | |
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Stenopelix to rodzaj małego dinozaura prawdopodobnie będącego prymitywnym ceratopsem, który żył podczas wczesnej kredy, około 145-140 milionów lat temu. Jego szkielet jest najbardziej kompletną pozostałością dinozaura z pokładów "Wealden" z północno-zachodnich Niemiec (niedaleko Bückeburg), lecz przez brak czaszki jego dokładna klasyfikacja nie jest pewna. Gatunek typowy, S. valdensis, został opisany przez von Meyera w 1857 roku. Cechy diagnostyczne stenopeksa dotyczą kości miednicy.
Materiał kopalny
Holotyp GZG 741/2 (pierwotnie GPI Gö 741−2) to prawie kompletny kręgosłup (co najmniej 13 kręgów grzbietowych, 5 lub 6 krzyżowych i ponad 30 ogonowych), żebra, skostniałe ścięgna, dystalna część lewej k. łopatkowej, lewa k. promieniowa i lewa łokciowa, lewa k. śródręcza I, kompletna miednica (obie kości biodrowe, łonowe i kulszowe), lewa k. udowa i proksymalna część prawej udowej, obie k. piszczelowe i strzałkowe, proksymalna część k. skokowej, kompletna prawa i częściowa lewa stopa.
Osobnik ten nie jest w pełni dojrzały i ma mniej niż 1 metr długości.
Pozycja filogenetyczna
Pozycja filogenetyczna Stenopelix była badana w analizach filogenetycznych - zob. kladogramy w Ornithischia. Inni naukowcy dokonywali badania filogenezy Stenopelix bez przeprowadzania analizach filogenetycznych, np. zdaniem Butlera i Sullivana (2009) chodzi o przedstawiciela Cerapoda i prawdopodobnie Marginocephalia. Wcześniejsze hipotezy to: przedstawiciel Marginocephalia (np. Sereno, 1987, 1999, 2000; Dodson, 1990; Maryańska i in., 2004; Sullivan, 2006): Ceratopsia (np. Ostrom, 1970; Sues i Galton, 1982) lub Pachycephalosauria (Maryańska i Osmólska, 1974; Coombs, 1982; Sereno, 1987, 2000; Maryańska i in., 2004) a także takson siostrzany względem kladu Marginocephalia (Dodson, 1990).
Obecnie naukowcy (np. Han i in., 2018; Yu i in., 2020, Fonseca i in., 2024) uważają stenopeliksa za czaojangzauryda zaś Morschhauser i in. (2019) oraz Ryan i in. (2023) - neoceratopsa.
Etymologia
Jego nazwa rodzajowa oznacza "wąską miednicę" i pochodzi od nietypowego kształtu kości łonowych. Epitet gatunkowy valdensis odnosi się do pokładów skalnych "Wealden", skąd znany jest holotyp.
Spis gatunków
| Stenopelix | von Meyer, 1857 |
| S. valdensis | von Meyer, 1857 |
Bibliografia
Butler, R.J., Galton, P.M., Porro, L.B., Chiappe, L.M., Henderson, D.M. & Erickson, G.M. (2010) "Lower limits of ornithischian dinosaur body size inferred from a new Upper Jurassic heterodontosaurid from North America" Proceedings of the Royal Society B, 277 (1680), 375–381. doi:10.1098/rspb.2009.1494
Butler, R. J., Liyong, J., Jun, C., & Godefroit, P. (2011) "The postcranial osteology and phylogenetic position of the small ornithischian dinosaur Changchunsaurus parvus from the Quantou Formation (Cretaceous: Aptian–Cenomanian) of Jilin Province, north-eastern China". Palaeontology 54 (3): 667–683. doi:10.1111/j.1475-4983.2011.01046.x
Butler, R.J. & Sullivan, R.M. (2009) "The phylogenetic position of Stenopelix valdensis from the Lower Cretaceous of Germany and the early fossil record of Pachycephalosauria", Acta Palaeontologica Polonica 54(1): 21-34 [2]
Fonseca, A.O., Reid, I.J., Venner, A., Duncan, R.J., Garcia, M.S., Müller, R.T. (2024). "A comprehensive phylogenetic analysis on early ornithischian evolution". Journal of Systematic Palaeontology. 22 (1). 2346577. [3]
Ford, T. (online) [4]
Han, F., Forster, C. A., Xu, X., & Clark, J. M. (2018). "Postcranial anatomy of Yinlong downsi (Dinosauria: Ceratopsia) from the Upper Jurassic Shishugou Formation of China and the phylogeny of basal ornithischians. Journal of Systematic Palaeontology, 16(14), 1159–1187. doi:10.1080/14772019.2017.1369185
Morschhauser, E. M., You, H., Li, D., & Dodson, P. (2019). "Phylogenetic history of Auroraceratops rugosus (Ceratopsia: Ornithischia) from the Lower Cretaceous of Gansu Province, China". Journal of Vertebrate Paleontology, 38(sup1), 117-147. doi:10.1080/02724634.2018.1509866
Ryan, M.J., Micucci, L., Rizo, H., Sullivan, C., Lee, Y.-N. & Evans, D.C. (2023). "New Late Cretaceous leptoceratopsid (Dinosauria: Ceratopsia) from the Oldman Formation (Campanian) of Alberta, Canada". [w]: Lee, Y.-N. (red.). "Windows into Sauropsid and Synapsid Evolution: Essays in Honor of Prof. Louis L. Jacobs". Seoul: Dinosaur Science Center Press. pp. 151–165.
Yu, C., Prieto-Marquez, A., Chinzorig, T., Badamkhatan, Z., & Norell, M. (2020). "A neoceratopsian dinosaur from the early Cretaceous of Mongolia and the early evolution of ceratopsia". Communications Biology, 3(1), 1-8. doi:10.1038/s42003-020-01222-7
