Plottier

Autor:

Paweł Konarzewski

---

Formacja Plottier
Wiek	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 87-86 Ma późna kreda (koniak-santon)
Miejsce	Argentyna - Mendoza, Neuquén i Río Negro
Leży pod	formacja Bajo de la Carpa
Leży nad	formacja Sierra Barrosa
Miąższość	~10-360 (?590) m
Litologia	mułowce, piaskowce, pelity i iłowce
Skały osadowe formacji Plottier. Źródło: Previtera, 2019 [1]

Wstęp

Formacja Plottier to jednostka geologiczna położona na terenie dzisiejszej Argentyny. Jej osady datuje się na późny koniak oraz wczesny santon. Formacja została zdefiniowana przez Herrero Duclouxa w 1938 roku.

Etymologia

Nazwa formacji pochodzi od miasta Plottier znajdującego się w południowej części prowincji Neuquén.

Litologia

Formację Plottier tworzą głównie skały osadowe. Dominują w niej od czerwonych do jasnoczerwonych, słabo ze sobą połączonych pelitów wraz z interkalacjami mułowców i drobnoziarnistych piaskowców w kolorze żółtawym do szaro-zielonkawego. Obecne są również średnioziarniste pokłady piaskowca kwarcowego z niewielką zawartością mulistej warstwy, która ma czerwonawe odcienie. Najniższa część formacji Plottier styka się z Sierra Barrosa, zaś najwyższe - Bajo de la Carpa. Miąższość formacji w zależności od miejsca waha się od 10 m do 360 m, a być może nawet do 590 m (Garrido, 2010).

Rośliny

W formacji Plottier odnaleziono glony z rodzajów Lychnothamnus, Nitella i Henrisporites oraz trzy morfotypy roślin prawdopodobnie należących do okrytonasiennych (Musacchio i Vallati, 2006).

Paleofauna

Najliczniejszą grupą wśród odnalezionych dinozaurów z formacji Plottier były zauropody należące do grupy Titanosauria. Część z nich (np. Notocolossus czy "Antarctosaurus" giganteus) osiągały olbrzymie rozmiary i zapewne dorosłe osobniki nie były narażone na ataki drapieżników. Teropody są znane z niewielkiej liczby skamieniałości i są typowe dla późnej kredy z obszaru Ameryki Południowej (Abelisauridae oraz Carcharodontosauridae). Odnaleziono również szczątki należące do niezidentyfikowanego ornitopoda, krokodylomorfa oraz olbrzymiego pterozaura z kladu Azhdarchidae (Thanatosdrakon). Z bezkręgowców znamy kilka gatunków małżoraczków.

Dinozaury

Dinozaury
Takson	Materiał kopalny	Komentarz	Grafika
"Antarctosaurus" giganteus	MLP 26-316 - fragmentaryczny szkielet pozaczaszkowy	Gigantyczny zauropod najprawdopodobniej będący przedstawicielem odzaju Antarctosaurus.
cf. Carcharodontosauridae	MAU-PV-PH-450; 459; 460; 461; 465; 466; 467; 468; 447/2; 447/4; 447/6; 447/7 i 447/9 - zęby	Niediagnostyczny takson.
Muyelensaurus pecheni	Jest znany z niekompletnej czaszki oraz elementów pozaczaszkowych.	Nieduży tytanozaur spokrewniony z Rinconsaurus.
Notocolossus gonzalezparejasi	Jest znany głównie z elementów pozaczaszkowych (UNCUYO-LD 301 i UNCUYO-LD 302).	Olbrzymi tytanozaur mający największą znaną kość ramienną o długości 1,76 m.
Petrobrasaurus puestohernandezi	MAU-Pv-PH-449 - zęby oraz niekompletny szkielet pozaczaszkowy	Średniej wielkości tytanozaur mogący należeć do Longkosauria.
Niezidentyfikowany przedstawiciel Abelisauridae	MCNA-PV-3137 - ząb	Niediagnostyczny takson.
Niezidentyfikowany przedstawiciel Abelisauridae	ENDEMAS-Pv16 - ząb	Niediagnostyczny takson.
Niezidentyfikowany przedstawiciel Aeolosaurini	MAU-Pv-N-414 - artykułowane 4 przednie kręgi ogonowe i fragmenty łuku neuralnego.	Jeden z najstarszych znanych przedstawicieli Aeolosaurini.
Niezidentyfikowany przedstawiciel Maniraptora	MAU-PV-PH-462; PH-441/1; PH-447/3; PH-447/5; 447/8 - zęby	Niediagnostyczny takson.
Niezidentyfikowany ornitopod	MAU-Pv-PH-458 - częściowy łuk neuralny	Fragment kręgu jest zbliżony budową do tego u Macrogryphosaurus.
Niezidentyfikowany tytanozaur	MCF-PVPH-889 - lewa kość udowa i 3 fragmenty żeber ? MCF-PVPH-899 - częściowa prawa kość piszczelowa MCF-PVPH-900 - prawa kość strzałkowa	Wszystkie wyżej wymienione okazy zauropodów zostały odnalezione zaledwie kilka metrów od siebie, lecz na tym samym poziome stratygraficznym.
Niezidentyfikowany zauropod	IANIGLA-PV.113 - bliższy koniec kości ramiennej, dalszy koniec kości udowej, łopatka, kość strzałkowa, dwie niekompletne kości szkieletu obwodowego, dwa żebra grzbietowe, kość krucza i jeden łuk neuralny	Obecnie nie został przypisany do żadnej znanej grupy zauropodów.

Pterozaury

Pterozaury
Takson	Materiał kopalny	Komentarz	Grafika
Thanatosdrakon amaru	UNCUYO-LD 307 - częściowy szkielet pozaczaszkowy UNCUYO-LD 350 - kompletna lewa kość ramienna	Jeden z najstarszych znanych przedstawicieli Quetzalcoatlinae.

Krokodylomorfy

Krokodylomorfy
Takson	Materiał kopalny	Komentarz
Niezidentyfikowany przedstawiciel Peirosauridae	MAU-Pv-PH-437 - ząb oraz niekompletny szkielet pozaczaszkowy	Osobnik w chwili śmierci miał co najmniej 18 lat.

Małżoraczki

Takson	Materiał kopalny
Neuquenocypris calfucurensis	MUCPi 27,28,29 - 3 fragmenty muszli
Neocyprideis zampalensis	MUCPi 30, 31, 32, 33 - 4 muszle dorosłych osobników
Neuquenocypris tenuipunctata	MUCPi 34, 35, 36, 37, 38 39, 40, 41 - 5 muszli dorosłych osobników oraz 3 młodocianych
Neuquenocypris nahuelniyuensis	MUCPi 42-43-44-45-46-47 - 6 muszli
Vecticypris sp.	MUCPi 48-49 - 2 muszle

Poza wymienionymi w tabeli gatunkami małżoraczkami w formacji Plottier odnaleziono następujące taksony: Ilyocypris wichmanni, Ilyocypris cf. riograndensis, Ilyocypris aff. bauruensis, Neuquenocypris cf. minor, Wolburgiopsis cf. neocretacea, Paralimnocythere sp. oraz nieokreślonych przedstawicieli Talicyprideinae i Cypridoidea (Musacchio i Vallati, 2006).

Bibliografia

Bellardini, F., Baiano, M. A., Barrios, F., Holgado, B., & Coria, R. A. (2018). "New Titanosauria (Dinosauria, Sauropoda) remains from the Upper Cretaceous (Plottier Fm) of the southern Neuquén Basin (Patagonia, Argentina)". Journal of Iberian Geology, 44, 75-84.

Calvo, J.O. (2024). "What is the most giant sauropod from Argentina? Diversity of large titanosaurs from Patagonia". Metode Science Studies Journal. 14 (14): 65–75. doi:10.7203/metode.14.24556

Calvo, J.O., González Riga, B.J., & Porfiri, J.D. (2007). "A new titanosaur sauropod from the Late Cretaceous of Neuquén, Patagonia, Argentina". Arquivos do Museu Nacional, Rio do Janeiro, 65(4): 485-504

Cruzado-Caballero, P., Filippi, L. S., Méndez, A. H., Garrido, A. C., & Valieri, R. D. J. (2016). "New record of ornithopod dinosaur from the Plottier Formation (upper Cretaceous), Patagonia, Argentina". In Annales de Paléontologie (Vol. 102, No. 2, pp. 145-150). Elsevier Masson. doi:10.1016/j.annpal.2016.02.003

Filippi, L. S., Martinelli, A. G., & Garrido, A. C. (2013). "Registro de un dinosaurio Aeolosaurini (Sauropoda, Titanosauria) en el Cretácico Superior (Formación Plottier) del Norte de la Provincia de Neuquén, Argentina, y comentarios sobre los Aeolosaurini sudamericanos". Revista Brasileira de Paleontologia, 16(147), e156.

Garrido, A. C. (2010). "Estratigrafía del Grupo Neuquén, Cretácico Superior de la Cuenca Neuquina (Argentina): nueva propuesta de ordenamiento litoestratigráfico". Revista del Museo Argentino de Ciencias Naturales, 12(2), 121-177.

González Riga, B.J., Lamanna, M.C., Ortiz David, L.D., Calvo, J.O., & Coria, J.P. (2016) "A gigantic new dinosaur from Argentina and the evolution of the sauropod hind foot". Scientific Reports 6: 19165. doi:10.1038/srep19165

Hendrickx, C., Tschopp, E., & d Ezcurra, M. (2020). "Taxonomic identification of isolated theropod teeth: the case of the shed tooth crown associated with Aerosteon (Theropoda: Megaraptora) and the dentition of Abelisauridae". Cretaceous Research, 108, 104312. doi:10.1016/j.cretres.2019.104312.

Kihn, R. G., & Calvo, J. O. (2022). "Ostracods and paleoambiental inferences in the Plottier Formation (Coniancian-Upper Cretaceous) of the Barreales Lake, Neuquén. Munis Entomology & Zoology, 17 (1): 434-442

Leanza, H. A., Apesteguıa, S., Novas, F. E., & de la Fuente, M. S. (2004). "Cretaceous terrestrial beds from the Neuquén Basin (Argentina) and their tetrapod assemblages". Cretaceous Research, 25(1), 61-87. doi:10.1016/j.cretres.2003.10.005

Meso, J. G., Valieri, R. J., Porfiri, J. D., Correa, S. A. S., Martinelli, A. G., Casal, G. A., Canudo, J. I., Pablete, F., & Dos Santos, D. (2021). "Testing the persistence of Carcharodontosauridae (Theropoda) in the Upper Cretaceous of Patagonia based on dental evidence". Cretaceous Research, 125, 104875. doi:10.1016/j.cretres.2021.104875

Musacchio, E. A., & Vallati, P. (2007). "Late Cretaceous non marine microfossils of the Plottier Formation (Cretaceous) at Zampal, Argentina". In 4 European Meeting on the Paleontology and Stratigraphy of Latin America. Instituto Geológico y Minero de España, Madrid. Cuadernos del Museo Geominero (Vol. 8, pp. 273-278).

Ortiz David, L. D., González Riga, Bernardo J., & Kellner, Alexander W. A. (2022). "Thanatosdrakon amaru, gen. et sp nov., a giant azhdarchid pterosaur from the upper Cretaceous of Argentina". Cretaceous Research. 135: 105228. doi:10.1016/j.cretres.2022.105228

Previtera, E. (2019). "Taphonomic analysis of saurischian dinosaurs from the Plottier Formation (Upper Cretaceous), Mendoza, Argentina". Andean Geology, 46(2), 345-367. doi:10.5027/andgeoV46n2-3161