Notocolossus

Autor:	Marcin Szermański
Korekta:	Maciej Ziegler, Paweł Konarzewski

---

Notocolossus (notokolos)
Długość	28 m
Wysokość	5,9 m (w ramionach)
Masa	40 t
Dieta	roślinożerny
Miejsce	Argentyna - Mendoza (formacja Plottier)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 87-86 Ma późna kreda (późny koniak - wczesny santon)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Sauropodomorpha Sauropoda Macronaria Somphospondyli Titanosauria Lithostrotia ? Colossosauria ? Longkosauria
A - lokalizacja znaleziska. b - rekonstrukcja szkieletu - na zielono kości znane z holotypu, na pomarańczowo zaś z okazu przypisanego. Źródło: González Riga i in., 2016 [2]
Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":4,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003Eformacja \u003Ca href=\"/wiki/Plottier\" title=\"Plottier\"\u003EPlottier\u003C/a\u003E, Cerro Guillermo, prowincja Mendoza, \u003Ca href=\"/wiki/Argentyna\" class=\"mw-redirect\" title=\"Argentyna\"\u003EArgentyna\u003C/a\u003E|\u003Csmall\u003E\u003Ci\u003ENotocolossus gonzalezparejasi\u003C/i\u003E - \u003Cb\u003EUNCUYO-LD 301\u003C/b\u003E (\u003Ca href=\"/wiki/Holotyp\" title=\"Holotyp\"\u003Eholotyp\u003C/a\u003E) i \u003Cb\u003EUNCUYO-LD 302\u003C/b\u003E (materia\u0142 przypisany).\u003Cbr\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"formacja Plottier, Cerro Guillermo, prowincja Mendoza, Argentyna|Notocolossus gonzalezparejasi - UNCUYO-LD 301 (holotyp) i UNCUYO-LD 302 (materia\u0142 przypisany).\n","link":"","lat":-37.06072739999999754445525468327105045318603515625,"lon":-69.423205400000000508953235112130641937255859375,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Z początkiem 2016 roku zespół naukowy pod przewodnictwem Bernardo Gonzáleza Rigi opisał nowy gatunek zauropoda. Notocolossus gonzalezparejasi - bo tak został nazwany - to kolejny wielki tytanozaur z terenów dzisiejszej Argentyny. Jego dwa niekompletne szkielety zostały odnalezione na zachodzie tego kraju (prowincja Mendoza) w skałach górnokredowych.

Materiał kopalny

Na holotyp o numerze katalogowym UNCUYO-LD 301 składają się następujące skamieniałości: przedni kręg grzbietowy, przedni kręg ogonowy, prawa kość ramienna i proksymalny koniec lewej kości łonowej. Należał on do bardzo dużego osobnika.

Materiał przypisany (nr UNCUYO-LD 302) to mniejszy okaz reprezentowany przez artykułowany ciąg przednich kręgów ogonowych (w tym 7 częściowych kręgów i łuków hemalnych) oraz kompletna i artykułowana prawa kość skoku i stopa.

Lokalizacja i wiek znaleziska

Oba szkielety spoczywały na zachodzie kraju (południowy rejon prowincji Mendoza - Cerro Guillermo) w skałach górnokredowych datowanych na późny koniak - wczesny santon. Są to stosunkowo słabo poznane skały formacji Plottier należącej do warstw grupy Neuquén. Naukowcy sądzą, że mamy do czynienia z dwoma osobnikami, a nie jednym czy wieloma - prócz różnicy w rozmiarach skamielin, znaleziono je o 403 m od siebie. Holotyp UNCUYO-LD 301 zajmował kwadrat o rozmiarach 8x8 m, z kolei mniejszy osobnik - UNCUYO-LD 302 - 5x5 m na tym samym co holotyp poziomie stratygraficznym.

Budowa i rozmiary

Bernardo González Riga stojący obok kości ramiennej Notocolossus. Fot. Florencia Fernandez Favaron [1].

Notocolossus miał aż 9 autapomorfii odróżniających od innych tytanozaurów. Dotyczyły się one kręgów, kości ramiennej oraz stopy. Stopa składała się z pięciu krótkich, solidnych kości śródstopia. III kość śródstopia była tylko 1,2 razy dłuższa niż I. Pazury były zredukowane, nieregularne i dystalnie ścięte.

Notocolossus był naprawdę olbrzymi. Jak piszą González Riga i in. jest to jeden z największych znanych nauce dinozaurów. Kość ramienna należąca do większego z okazów mierzy aż 1,76 m długości. Równie gigantyczne są jego kręgi grzbietowe (piersiowe): jeden z nich, gdyby był kompletny, musiałby mierzyć ok. 1,5 m szerokości, czyli tylko 18 cm mniej od kręgu innego argentyńskiego olbrzyma - Puertasaurus. Według autorów opisu masa Notocolossus wynosiła aż 60 t. Molina-Perez i Larramendi (2020) uważają, że omawiamy dinozaur osiągał 28 m długości, 40 t masy oraz 5,9 m wysokości w ramionach. Calvo (2024) na postawie długości kości ramiennej oszacował, że kość udowa Notocolossus mogła mierzyć 216,6 cm, a jego zdaniem zauropod ważył około 70 t.

Etymologia

Nazwa rodzajowa Notocolossus to zbitek następujących słów: greckiego notos (południowy) i łacińskiego colossus (gigant), co odnosi się do jego bardzo dużych rozmiarów i występowania na obszarze Gondwany. Epitet gatunkowy gonzalezparejasi upamiętnia doktora Jorge González Parejasa, który wspomaga wykopaliska w prowincji Mendoza od prawie dwu dekad.

Spis gatunków

Notocolossus	González Riga, Lamanna, Ortiz David, Calvo i Coria, 2016
N. gonzalezparejasi	González Riga, Lamanna, Ortiz David, Calvo i Coria, 2016

Bibliografia

Calvo, J. O. (2024). "What is the most giant sauropod from Argentina? Diversity of large titanosaurs from Patagonia". Metode Science Studies Journal. 14 (14): 65–75. doi:10.7203/metode.14.24556

González Riga, B. J., Lamanna, M. C., Ortiz David, L .D., Calvo, J. O. & Coria, J. P. (2016) "A gigantic new dinosaur from Argentina and the evolution of the sauropod hind foot". Scientific Reports 6: 19165. doi:10.1038/srep19165

Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2020) "Dinosaur Facts and Figures: The Sauropods and Other Sauropodomorphs" Princeton University Press