Dornraptor: Różnice pomiędzy wersjami
(Utworzono nową stronę " {{DISPLAYTITLE: ''Dornraptor''}} {{Opis |Autor = Szymon Jagusztyn |Korekta = |nazwa = ''Dornraptor'' |długoś...") |
m (→Historia badań) |
||
| (Nie pokazano 3 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
{{DISPLAYTITLE: ''Dornraptor''}} | {{DISPLAYTITLE: ''Dornraptor''}} | ||
{{Opis | {{Opis | ||
| Linia 5: | Linia 4: | ||
|Korekta = | |Korekta = | ||
|nazwa = ''Dornraptor'' | |nazwa = ''Dornraptor'' | ||
| − | |długość = 6 | + | |długość = 6,5 m<ref name="Molina-Larramendi">Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). "Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes". wyd. Princeton University Press. </ref> |
| − | |wysokość = 1 | + | |wysokość = 1,9 m (w biodrach)<ref name="Molina-Larramendi"></ref> |
| − | |masa = 500 kg<ref | + | |masa = 500 kg<ref name="Molina-Larramendi"></ref> |
|dieta = mięsożerny | |dieta = mięsożerny | ||
|miejsce = [[Wielka Brytania]] - Dorset | |miejsce = [[Wielka Brytania]] - Dorset | ||
| Linia 16: | Linia 15: | ||
|systematyka = | |systematyka = | ||
[[Dinosauria]] | [[Dinosauria]] | ||
| + | |||
| + | [[Saurischia]] | ||
[[Theropoda]] | [[Theropoda]] | ||
| Linia 31: | Linia 32: | ||
}} | }} | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Dornraptor'' to rodzaj średniej wielkości jurajskiego teropoda, żyjącego na terenie dzisiejszej [[Wielka Brytania| Wielkiej Brytanii]] we [[wczesna jura|wczesnej jurze]]. Był dosyć zawansowanym teropodem w swoich czasach, należącym do [[klad]]u [[Averostra]]. Przez ponad | + | ''Dornraptor'' to rodzaj średniej wielkości jurajskiego teropoda, żyjącego na terenie dzisiejszej [[Wielka Brytania| Wielkiej Brytanii]] we [[wczesna jura|wczesnej jurze]]. Był dosyć zawansowanym teropodem w swoich czasach, należącym do [[klad]]u [[Averostra]]. Przez ponad 100 lat był uważany za [[Scelidosaurus|scelidozaura]]. |
| + | |||
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
Nazwa rodzajowa ''Dornraptor'' oznacza złodziej (z łacińskiego ''raptor'') z Dorset (hrabstwa w Wielkiej Brytanii, gdzie znaleziono jego szczątki). Dorn jest skrótem od Dornwaraceaster, jak dawniej nazywano ten region. Nazwa gatunkowa ''D.normani'' honoruje angielskiego paleontologa Davida B. [[Norman]]a, zasłużonego badacza paleobiologii kręgowców, szczególnie [[Ornithischia|dinozaurów ptasiomiedniczych]]. | Nazwa rodzajowa ''Dornraptor'' oznacza złodziej (z łacińskiego ''raptor'') z Dorset (hrabstwa w Wielkiej Brytanii, gdzie znaleziono jego szczątki). Dorn jest skrótem od Dornwaraceaster, jak dawniej nazywano ten region. Nazwa gatunkowa ''D.normani'' honoruje angielskiego paleontologa Davida B. [[Norman]]a, zasłużonego badacza paleobiologii kręgowców, szczególnie [[Ornithischia|dinozaurów ptasiomiedniczych]]. | ||
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| + | [[Plik:Dornraptor Skeletal.svg|thumb|Sylwetka dornraptra wraz z zaznaczonymi na biało ([[holotyp]]) oraz zielono (materiał przypisany) kośćmi. Autor: SlvrHwk [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Dornraptor_Skeletal.svg].]] | ||
[[Holotyp]] (BMNH 39496) to niekompletna prawa kończyna dolna, w tym kość udowa i piszczelowa, obydwie fragmentaryczne oraz kość strzałkowa, która zaginęła w niewyjaśnionych okolicznościach. Materiał przypisany, GSM 109560 to niekompletna lewa kość udowa. | [[Holotyp]] (BMNH 39496) to niekompletna prawa kończyna dolna, w tym kość udowa i piszczelowa, obydwie fragmentaryczne oraz kość strzałkowa, która zaginęła w niewyjaśnionych okolicznościach. Materiał przypisany, GSM 109560 to niekompletna lewa kość udowa. | ||
| + | |||
==Historia badań== | ==Historia badań== | ||
| − | W [[1858]] jeden z najwybitniejszych paleontologów w historii, sir Richard [[Owen]] otrzymał od Jamesa Harrisona, właściciela kamieniołomu szczątki, w których skład | + | W [[1858]] jeden z najwybitniejszych paleontologów w historii, sir Richard [[Owen]] otrzymał od Jamesa Harrisona, właściciela kamieniołomu szczątki, w których skład wchodziły cztery kości dwóch kończyn dolnych dinozaura. Już w następnym roku badacz opisał je wraz z innymi kośćmi dinozaurów z tego miejsca jako ''Scelidosaurus'', jednakże definicja i diagnoza w opisie tego zwierzęcia były niejasne, a Owen nie wyznaczył okazu typowego. W [[1888]] roku [[Richard Lydekker]] podał za [[lektotyp]] scelidozaura okaz BMNH 39496. Nie podał powodu swojej decyzji, już wtedy były znane znacznie kompletniejsze szkielety ''[[Scelidosaurus|Scelidosaurus harrisoni]]'', np. BMNH R.1111. Musiało upłynąć aż 80 lat, aby w [[1968]] roku [[Bernard Newman]] zauważył, że okaz lektotypowy w rzeczywistości należy do drapieżnego [[Theropoda|teropoda]], podobnego do [[Megalosaurus|megalozaura]]. Następnie zasugerował, aby Międzynarodowa Komisja Nomenklatury Biologicznej dokonała zmiany lektotypu scelidozaura. Po śmierci Newmana w [[1992]] [[Alan Charig]] złożył wniosek do Komisji i został on przyjęty. W [[1995]] Samuel Paul Welles, H. P. Powell i Stephan Pickering utworzyli nieoficjalną nazwę dla tego zwierzęcia - "Merosaurus newmani" honorując tym Bernarda Newmana, wspomnianego już wcześniej. Nazwę tą ukuli w nieopublikowanym artykule na temat teropodów, stąd była ona ''nomen nudum''. Następnie "Merosaurus" był różnorodnie klasyfikowany. W [[2004]] Carrano i Sampson uznali go za bazalnego [[Tetanurae|tetanura]]. W [[2007]] roku Naish i Martill poparli te ustalenia. W [[2010]] roku Roger Benson stwierdził, że kości mogą należeć do [[Coelophysoidea|celofyzoida]], ale w ostatecznym rachunku są nieoznaczalne wewnątrz [[Theropoda]]. Dopiero w [[2024]] roku, po 166 latach od znalezienia okazów, otrzymały one swoją ważną nazwę ''Dornraptor''. Matthew G. Baron udowodnił, że jest to diagnostyczny takson, różny od równowiekowych mu teropodów z Anglii. |
| + | |||
| + | [[Plik:Dornraptor specimens.png|Holotyp BMNH 39496 Autor: M.G. Baron Źródło:[https://palaeo-electronica.org/content/pdfs/1346.pdf]|mały]] | ||
| − | |||
==Budowa i filogenetyka== | ==Budowa i filogenetyka== | ||
W związku z dosyć ubogim materiałem kopalnym całościowy wygląd dornraptora jest nieznany. Prawdopodobnie przypominał inne wczesne teropody bardziej zaawansowane niż [[Coelophysoidea|celofyzoidy]] takie jak ''[[Tachiraptor]]''. Budowa kości piszczelowej, w tym wysoki i haczykowaty [[wyrostek knemialny]] i przerośnięty, bulwiasto zakończony [[grzebień strzałkowy]] przypominają stan obecny u [[Averostra|awerostrów]], w przeciwieństwie do innego brytyjskiego dinozaura podobnego wieku - [[Sarcosaurus|sarkozaura]]. Kość udowa była dosyć masywna i prosta, co może świadczyć o większej masie dornraptora względem żyjących w tym samym czasie smukłych celofyzoidów. W celu poprawnego umieszczenia dornraptora na "drzewie rodowym" teropodów, dokonano 3 analiz filogenetycznych opartych o 3 różne bazy danych, każda z nich wskazywała na to, że dornraptor był awerostrem. W wypadku jednej z nich był nawet bliżej [[Tetanurae|tetanurów]] niż [[Ceratosauria|ceratozaury]]! | W związku z dosyć ubogim materiałem kopalnym całościowy wygląd dornraptora jest nieznany. Prawdopodobnie przypominał inne wczesne teropody bardziej zaawansowane niż [[Coelophysoidea|celofyzoidy]] takie jak ''[[Tachiraptor]]''. Budowa kości piszczelowej, w tym wysoki i haczykowaty [[wyrostek knemialny]] i przerośnięty, bulwiasto zakończony [[grzebień strzałkowy]] przypominają stan obecny u [[Averostra|awerostrów]], w przeciwieństwie do innego brytyjskiego dinozaura podobnego wieku - [[Sarcosaurus|sarkozaura]]. Kość udowa była dosyć masywna i prosta, co może świadczyć o większej masie dornraptora względem żyjących w tym samym czasie smukłych celofyzoidów. W celu poprawnego umieszczenia dornraptora na "drzewie rodowym" teropodów, dokonano 3 analiz filogenetycznych opartych o 3 różne bazy danych, każda z nich wskazywała na to, że dornraptor był awerostrem. W wypadku jednej z nich był nawet bliżej [[Tetanurae|tetanurów]] niż [[Ceratosauria|ceratozaury]]! | ||
| + | |||
==Paleoekologia== | ==Paleoekologia== | ||
| − | Dornraptor prawdopodobnie żył w warunkach przybrzeżnych, plażowych, skąd jego szczątki zostały spłukane do morza. Możemy się domyślać, że był szczytowym drapieżnikiem w swoim środowisku. W skład jego pożywienia mogły wchodzić [[Scelidosaurus|scelidozaury]], co brzmi dosyć zabawnie, w kontekście, że to właśnie za dinozaura z tego rodzaju ''Dornraptor normani'' był uznawany przez ponad 100 lat. Koegzystował również z celofyzoidami i [[Sauropodomorpha|zauropodomorfami]]. Jego ponowny opis pokazuje nam, że wiele odkryć kryje się w magazynach muzeów- jest właściwie na wyciągnięcie ręki. | + | Dornraptor prawdopodobnie żył w warunkach przybrzeżnych, plażowych, skąd jego szczątki zostały spłukane do morza. Możemy się domyślać, że był szczytowym drapieżnikiem w swoim środowisku. W skład jego pożywienia mogły wchodzić [[Scelidosaurus|scelidozaury]], co brzmi dosyć zabawnie, w kontekście, że to właśnie za dinozaura z tego rodzaju ''Dornraptor normani'' był uznawany przez ponad 100 lat. Koegzystował również z celofyzoidami i [[Sauropodomorpha|zauropodomorfami]]. Jego ponowny opis pokazuje nam, że wiele odkryć kryje się w magazynach muzeów - jest właściwie na wyciągnięcie ręki. |
| + | |||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| {{V|''Dornraptor''}} | | {{V|''Dornraptor''}} | ||
| − | | {{Kpt| | + | | {{Kpt|Baron}}, [[2024]] |
| + | |- | ||
| + | |= "Merosaurus" | ||
| + | | {{Kpt|Welles, Powell i Pickering ''vide'' Pickering}}, [[1995]] | ||
| + | | ''[[nomen nudum]]'' | ||
|- | |- | ||
| {{V|''D. normani''}} | | {{V|''D. normani''}} | ||
| − | | {{Kpt| | + | | {{Kpt|Baron}}, [[2024]] |
| + | |- | ||
| + | |= "Merosaurus newmani" | ||
| + | | {{Kpt|Welles, Powell i Pickering ''vide'' Pickering}}, [[1995]] | ||
| + | | ''[[nomen nudum]]'' | ||
|} | |} | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
<small> | <small> | ||
| − | |||
Baron, Matthew G. (2024). "A new name for old bones: A reassessment of Early Jurassic theropod remains from Dorset, England". Palaeontologia Electronica. 27 (1): 1–12. [[doi:10.26879/1346]] | Baron, Matthew G. (2024). "A new name for old bones: A reassessment of Early Jurassic theropod remains from Dorset, England". Palaeontologia Electronica. 27 (1): 1–12. [[doi:10.26879/1346]] | ||
| Linia 76: | Linia 90: | ||
Benson, Roger B. J. (2010). "The osteology of Magnosaurus nethercombensis (Dinosauria, Theropoda) from the Bajocian (Middle Jurassic) of the United Kingdom and a re-examination of the oldest records of tetanurans". Journal of Systematic Palaeontology. 8 (1): 131–146. [[doi:10.1080/14772011003603515]] | Benson, Roger B. J. (2010). "The osteology of Magnosaurus nethercombensis (Dinosauria, Theropoda) from the Bajocian (Middle Jurassic) of the United Kingdom and a re-examination of the oldest records of tetanurans". Journal of Systematic Palaeontology. 8 (1): 131–146. [[doi:10.1080/14772011003603515]] | ||
| − | </small> | + | <references/></small> |
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
| + | [[Kategoria:Saurischia]] | ||
[[Kategoria:Theropoda]] | [[Kategoria:Theropoda]] | ||
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria:Theropoda bazalne]] |
[[Kategoria:Europa]] | [[Kategoria:Europa]] | ||
[[Kategoria:Wielka Brytania]] | [[Kategoria:Wielka Brytania]] | ||
Aktualna wersja na dzień 23:19, 6 lis 2024
| Autor: | Szymon Jagusztyn |
| Dornraptor | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Długość | 6,5 m[1] | ||||
| Wysokość | 1,9 m (w biodrach)[1] | ||||
| Masa | 500 kg[1] | ||||
| Dieta | mięsożerny | ||||
| Miejsce | Wielka Brytania - Dorset | ||||
| Czas |
ok. 194-192 Ma | ||||
| Systematyka | Dinosauria | ||||
 Rekonstrukcja Dornraptor na podstawie krewnych. Autor: UnexpectedDinoLesson [3]
Porównanie wielkości Dornraptor i człowieka. | |||||
| Mapa znalezisk | |||||
Wczytywanie mapy…
| |||||
Wstęp
Dornraptor to rodzaj średniej wielkości jurajskiego teropoda, żyjącego na terenie dzisiejszej Wielkiej Brytanii we wczesnej jurze. Był dosyć zawansowanym teropodem w swoich czasach, należącym do kladu Averostra. Przez ponad 100 lat był uważany za scelidozaura.
Etymologia
Nazwa rodzajowa Dornraptor oznacza złodziej (z łacińskiego raptor) z Dorset (hrabstwa w Wielkiej Brytanii, gdzie znaleziono jego szczątki). Dorn jest skrótem od Dornwaraceaster, jak dawniej nazywano ten region. Nazwa gatunkowa D.normani honoruje angielskiego paleontologa Davida B. Normana, zasłużonego badacza paleobiologii kręgowców, szczególnie dinozaurów ptasiomiedniczych.
Materiał kopalny
Holotyp (BMNH 39496) to niekompletna prawa kończyna dolna, w tym kość udowa i piszczelowa, obydwie fragmentaryczne oraz kość strzałkowa, która zaginęła w niewyjaśnionych okolicznościach. Materiał przypisany, GSM 109560 to niekompletna lewa kość udowa.
Historia badań
W 1858 jeden z najwybitniejszych paleontologów w historii, sir Richard Owen otrzymał od Jamesa Harrisona, właściciela kamieniołomu szczątki, w których skład wchodziły cztery kości dwóch kończyn dolnych dinozaura. Już w następnym roku badacz opisał je wraz z innymi kośćmi dinozaurów z tego miejsca jako Scelidosaurus, jednakże definicja i diagnoza w opisie tego zwierzęcia były niejasne, a Owen nie wyznaczył okazu typowego. W 1888 roku Richard Lydekker podał za lektotyp scelidozaura okaz BMNH 39496. Nie podał powodu swojej decyzji, już wtedy były znane znacznie kompletniejsze szkielety Scelidosaurus harrisoni, np. BMNH R.1111. Musiało upłynąć aż 80 lat, aby w 1968 roku Bernard Newman zauważył, że okaz lektotypowy w rzeczywistości należy do drapieżnego teropoda, podobnego do megalozaura. Następnie zasugerował, aby Międzynarodowa Komisja Nomenklatury Biologicznej dokonała zmiany lektotypu scelidozaura. Po śmierci Newmana w 1992 Alan Charig złożył wniosek do Komisji i został on przyjęty. W 1995 Samuel Paul Welles, H. P. Powell i Stephan Pickering utworzyli nieoficjalną nazwę dla tego zwierzęcia - "Merosaurus newmani" honorując tym Bernarda Newmana, wspomnianego już wcześniej. Nazwę tą ukuli w nieopublikowanym artykule na temat teropodów, stąd była ona nomen nudum. Następnie "Merosaurus" był różnorodnie klasyfikowany. W 2004 Carrano i Sampson uznali go za bazalnego tetanura. W 2007 roku Naish i Martill poparli te ustalenia. W 2010 roku Roger Benson stwierdził, że kości mogą należeć do celofyzoida, ale w ostatecznym rachunku są nieoznaczalne wewnątrz Theropoda. Dopiero w 2024 roku, po 166 latach od znalezienia okazów, otrzymały one swoją ważną nazwę Dornraptor. Matthew G. Baron udowodnił, że jest to diagnostyczny takson, różny od równowiekowych mu teropodów z Anglii.
Budowa i filogenetyka
W związku z dosyć ubogim materiałem kopalnym całościowy wygląd dornraptora jest nieznany. Prawdopodobnie przypominał inne wczesne teropody bardziej zaawansowane niż celofyzoidy takie jak Tachiraptor. Budowa kości piszczelowej, w tym wysoki i haczykowaty wyrostek knemialny i przerośnięty, bulwiasto zakończony grzebień strzałkowy przypominają stan obecny u awerostrów, w przeciwieństwie do innego brytyjskiego dinozaura podobnego wieku - sarkozaura. Kość udowa była dosyć masywna i prosta, co może świadczyć o większej masie dornraptora względem żyjących w tym samym czasie smukłych celofyzoidów. W celu poprawnego umieszczenia dornraptora na "drzewie rodowym" teropodów, dokonano 3 analiz filogenetycznych opartych o 3 różne bazy danych, każda z nich wskazywała na to, że dornraptor był awerostrem. W wypadku jednej z nich był nawet bliżej tetanurów niż ceratozaury!
Paleoekologia
Dornraptor prawdopodobnie żył w warunkach przybrzeżnych, plażowych, skąd jego szczątki zostały spłukane do morza. Możemy się domyślać, że był szczytowym drapieżnikiem w swoim środowisku. W skład jego pożywienia mogły wchodzić scelidozaury, co brzmi dosyć zabawnie, w kontekście, że to właśnie za dinozaura z tego rodzaju Dornraptor normani był uznawany przez ponad 100 lat. Koegzystował również z celofyzoidami i zauropodomorfami. Jego ponowny opis pokazuje nam, że wiele odkryć kryje się w magazynach muzeów - jest właściwie na wyciągnięcie ręki.
Spis gatunków
| Dornraptor | Baron, 2024 | |
| = "Merosaurus" | Welles, Powell i Pickering vide Pickering, 1995 | nomen nudum |
| D. normani | Baron, 2024 | |
| = "Merosaurus newmani" | Welles, Powell i Pickering vide Pickering, 1995 | nomen nudum |
Bibliografia
Baron, Matthew G. (2024). "A new name for old bones: A reassessment of Early Jurassic theropod remains from Dorset, England". Palaeontologia Electronica. 27 (1): 1–12. doi:10.26879/1346
Owen, Richard (1859). "Palaeontology. Encyclopaedia Britannica, Edition 8". Encyclopædia Britannica. 17 (1): 91–176.
Lydekker, R. (1888). Catalogue of the Fossil Reptilia and Amphibia in the British Museum. Part 1. Containing the Orders Ornithosauria, Crocodilia, Dinosauria, Squamata, Rhynchocephalia and Proterosauria. British Museum (Natural History).
Newman, B.H. (1968). The Jurassic dinosaur Scelidosaurus harrisoni, Owen. Palaeontology 11 (1), 40-3.
International Commission on Zoological Nomenclature, 1994, "Scelidosaurus harrisonii Owen, 1861 (Reptilia, Ornithischia): lectotype replaced", Bulletin of Zoological Nomenclature 51: 288
Pickering, S. (1995). An extract from: Archosauromorpha: Cladistics and osteologies. A Fractal Scaling in Dinosaurology Project. 11 pp.
Carrano, Matthew T.; Sampson, Scott D. (2004). "A review of coelophysoids (Dinosauria: Theropoda) from the Early Jurassic of Europe, with comments on the late history of the Coelophysoidea". Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie - Monatshefte. 2004 (9): 537–558. doi:10.1127/njgpm/2004/2004/537
Naish, Darren; Martill, David M. (2007). "Dinosaurs of Great Britain and the role of the Geological Society of London in their discovery: basal Dinosauria and Saurischia". Journal of the Geological Society. 164 (3): 493–510. doi:10.1144/0016-76492006-032
Benson, Roger B. J. (2010). "The osteology of Magnosaurus nethercombensis (Dinosauria, Theropoda) from the Bajocian (Middle Jurassic) of the United Kingdom and a re-examination of the oldest records of tetanurans". Journal of Systematic Palaeontology. 8 (1): 131–146. doi:10.1080/14772011003603515
![[3]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Dornraptor_UDL.png){kind=link}
![[1]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Dornraptor_Skeletal.svg){kind=link}