Stokesosaurus

Autor:
Tomasz Sokołowski Maciej Ziegler	Krzysztof Lichota

---

Stokesosaurus (stokesozaur)
Długość:	ok. 2-5 m
Masa:	ok. 60-500 kg
Miejsce występowania:	USA - Utah, ?Kolorado, Dakota Południowa (formacja Morrison - ogniwo Brushy Basin) Wielka Brytania (ił kimerydzki)
Czas występowania	153-147 Ma późna jura (kimeryd - tyton)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Theropoda Tetanurae Coelurosauria Tyrannosauroidea
Plik:Stokesosaurus.JPG Holotyp S. langhami OUMNH J.3311 [1]

Wstęp

Stokesosaurus to rodzaj tyranozauroida, który żył w późnej jurze około 153-147 milionów lat temu w kimerydzie i tytonie na terenach obecnych Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii. Nazwa tego gada oznacza "jaszczur Stokesa" i pochodzi od nazwiska amerykańskiego geologa, Williama Lee Stokesa. Nie znamy dokładnej pozycji systematycznej stokesozaura, choć uznawano go już za tyrannozauryda jak i karnozaura. Nowe badania (Benson, 2008) wskazują, że to bazalny tyranozauroid. Odnaleziono dwa gatunki.

Stokesosaurus clevelandi

To typowy i mniejszy gatunek - osiągał jakieś 2-3 m długości. Epitet gatunkowy został nadany na cześć Muzeum Natury w Cleveland w stanie Ohio. Pomimo tego, że gad ten znany jest tylko z fragmentarycznego szkieletu, został przedstawiony w grze komputerowej "Zoo Tycoon 2: Wymarłe gatunki".

Holotyp UUVP 2938 składa się z kości biodrowej (220 mm), pierwotnie przypisywanej innemu wczesnemu tyranozauroidowi, Iliosuchus. Z czasem dołączono również kilka kręgów, kość przedszczękową oraz niekompletną puszkę mózgową (Chure i Madsen, 1998) która ma dość zaawansowaną budowę i przypomina te bardziej zaawansowanych tyranozaurów z rodziny Tyrannosauridae. Niektórzy naukowcy (Carpenter, Miles i Cloward, 2005) przypisują kość przedszczękową do odkrytego w tej samej formacji rodzaju Tanycolagreus. Wedłg Bensona, kość ta należała jednak do jakiegoś ceratozaura. Stokesozaur i tanykolagreuz były prawdopodobnie tej samej wielkości i możliwe jest, że ten drugi jest młodszym synonimem pierwszego. Jednak zagubione biodro (najlepiej poznana kość Stokesosaurus) Tanycolagreus nie zostało odnalezione, utrudniając dokładne porównanie.

Stokesosaurus langhami

W 2008 roku opisano drugi gatunek stokesozaura na podstawie niekompletnego szkieletu pozaczaszkowego odnalezionego w późnojurajskich (wczesny tyton, ok. 151-147 Ma) osadach z Dorset w Anglii. Stokesosaurus langhami jest największym jurajskim tyranozauroidem (mierzył ok. 5 m), i drugim znanym z dobrego materiału kopalnego - pozostali jurajscy przedstawiciele tej grupy teropodów znani są wyłącznie z izolowanych szczątków. Odkrycie S. langhami jest dowodem na to, że w późnej jurze małe i średniej wielkości tyranozauroidy żyły na terenie nie tylko Azji (Guanlong) i Ameryki Północnej (Stokesosaurus clevelandi), ale także w Europie. Obecność rodzaju Stokesosaurus w osadach datowanych na tyton w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych oraz brak szczątków tyranozauroidów w równych wiekiem skałach afrykańskich pozwala przypuszczać, że między Europą a Ameryką Północną istniało połączenie lądowe, które nie obejmowało jednak Afryki.

Wśród znalezionego materiału (holotyp OUMNH J.3311) są kości miednicy, górne części kończyn tylnych oraz kręgi (głównie grzbietowe tylne, krzyżowe i ogonowe przednie).

Spis gatunków

Stokesosaurus	Madsen, 1974
S. clevelandi	Madsen, 1974
S. langhami	Benson, 2008

Bibliografia

Benson, 2008. New information on Stokesosaurus, a tyrannosauroid (Dinosauria: Theropoda) from North America and the United Kingdom. Journal of Vertebrate Paleontology, 28(3), 732-750.

http://home.comcast.net/~eoraptor/Tyrannosauroidea.html#Stokesosaurusclevelandi

Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford.