Velociraptor: Różnice pomiędzy wersjami
(autorzy) |
(poprawki - to co na pierwszy rzut oka da się wychwycić, dalsze potrzebne zapewne) |
||
| Linia 54: | Linia 54: | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Velociraptor'' to niewielki teropod, występują
cy na pustyni | + | ''Velociraptor'' to niewielki teropod, występują
cy na pustyni Gobi pod koniec kredy. |
| + | |||
| + | ==Odkrycia== | ||
| + | Pierwsze szczątki tego dinozaura oznaczone jako AMNH 6515 były złożone z czaszki i paliczków przedniej kończyny. Zostały odnalezione w [[1923]] roku w Mongolii. Na podstawie tych szczątków w [[1924]] r. Henry Fairfield [[Osborn]] opisał nowy [[rodzaj]] dinozaura - ''Velociraptor''. Niedługo przed publikacją
opisu w jednym z czasopism pojawił się artykuł informują
cy o odkryciu nowego dinozaura nazwanego ''Ovoraptor djadochtar''. Później okazało że "Ovoraptor" to [[młodszy synonim]] welociraptora. Ponieważ nie dokonano formalnego opisu oworaptora, to został uznany za ''[[nomen nudum]]''. Nazwa ta więc szybko wyszła z użycia, zastą
piona nazwą
''Velociraptor''. Przez jakiś czas później paleontolodzy z Ameryki Północnej nie byli wpuszczani do Mongolii z powodu zimnej wojny. Jednak polskim i radzieckim badaczom, wspomaganym przez mongolskich kolegów, udało się wydobyć kolejne szczą
tki welociraptora. | ||
| + | |||
| + | W [[1971]] Polacy i Mongołowie znaleźli najsłynniejszy znany szkielet welociraptora leżą
cy obok szkieletu roślinożernego protoceratopsa. Oba zwierzęta straciły życie w walczą
c ze sobą (niektórzy badacze, np. [[Osmólska]], kwestionowali), odnoszą
c ciężkie rany. Żaden z walczą
cych nie puścił rywala. Okaz ten jest uznawany za skarb narodowy Mongolii a w [[2000]] został pożyczony Amerykańskiemu Muzeum Historii Naturalnej w Nowym Yorku. | ||
| + | |||
| + | Między [[1988]] a [[1990]] rokiem amerykańsko-chińskiej drużynie udało się odnaleźć szczą
tki welociraptora w północnych Chinach. Okaz oznaczony jako IGM 100/980 składa się z szkieletu bez czaszki i został nazwany pieszczotliwie przez drużynę "Ichabodcraniosaurus". Najprawdopodobniej są
to szczątki ''V. mongoliensis'', ale [[Norell]] i [[Makovicky]] twierdzą
że wcale nie jest to pewne. W [[1999]] chińsko-belgijska ekspedycja znalazła szczą
tki małego dinozaura drapieżnego złożone z większej części czaszki. W [[2008]] Pascal [[Godefroit]] i inni na podstawie tych kości opisanli nowy [[gatunek]] należą
cy do rodzaju ''Velociraptor'' - ''V. osmolskae''. | ||
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| Linia 63: | Linia 70: | ||
==Budowa i zwyczaje== | ==Budowa i zwyczaje== | ||
| − | Welociraptor nie należał do największych dinozaurów. Osią
gał | + | Welociraptor nie należał do największych dinozaurów. Osią
gał ok. 200 cm długości i 20 kg wagi. Mimo swoich niewielkich rozmiarów był budzącym grozę łowcą
. Welociraptor miał, tak jak inne [[deinonychozaury]], spory mózg. Jego EQ, czyli współczynnik masy mózgu do masy ciała wynosił 5. Dla porównania EQ człowieka wynosi 7, a ryby akwariowej zwanej trąbonosem Petersa jest jeszcze wyższe. Czaszka welociraptora była uzbrojona w ostre jak brzytwa zęby. Welociraptor posiadał długą
dłoń uzbrojoną
w trzy ostre pazury. Pod względem giętkości(?) ręka welociraptora przypominała ramiona jego bliskich krewnych - ptaków. Stopy welociraptora miały trzy pazury z przodu a czwarty palec, znajdujący się z tyłu, nie służył do poruszania się. Na każdej ze stóp znajdował się mają
cy ok. 12 cm długości sierpowaty szpon. Najprawdopodobniej służył on do zadania ofierze "śmiertelnego ciosu". Ów szpon był w czasie biegu i chodu podnoszony, tak więc welociraptor poruszać się na dwóch palcach. Taki sposób lokomocji potwierdzają
też liczne tropy. Ogon welociraptora posiadał charakterystyczną
budowę. Niektóre wypustki i podpórki kręgów ogonowych były nadzwyczaj wydłużone. Zapewniało to równowagę w czasie szybkiego biegu, a szczególnie podczas ostrych zakrętów. W [[2007]] Alan [[Turner]], Peter [[Makovicky]] i Mark [[Norell]] przebadali prawą
kość łokciową
welociraptora oznaczoną
jako IGM 100/981. Podczas badań stwierdzono, że znajduje się na niej struktury odpowiadają
ce wzgórkom współczesnych ptaków, na których osadzone są
lotki. Wykazano, że welociraptor posiadał sześć takich wzgórków i oszacowali, że dodatkowo znajduje się na niej miejsce dla ośmiu wzgórków, co sugeruje posiadanie przez welociraptora czternastu lotek drugorzędnych. Dla porównania ''[[Archeopteryx]]'' miał ich dwanaście, ''[[Microraptor]]'' osiemnaście, a ''[[Rahonavis]]'' dziesięć. Dodatkowo badacze zasugerowali, że welociraptor, choć był niezdolny do lotu, mógł pochodzić od latają
cych przodków. Hipoteza ta jest przez większość naukowców odrzucana. Wprawdzie już wcześniej podejrzewano, że ''Velociraptor'', podobnie jak wcześniejsze dromeozaurydy, takie jak ''[[Sinornitosaurus]]'' czy ''[[Microraptor]]'' miał pióra, ale badania te ostatecznie to potwierdziły. |
| − | U welociraptora, jak u jego krewnych, występowała cała seria cech szkieletu łą
czą
cych je z ptakami. Nie powinno to dziwić, ponieważ analizy filogenetyczne wskazują
, że [[Deinonychosauria]] ([[Dromaeosauridae]] + [[Troodontidae]]) to [[takson]] | + | |
| + | U welociraptora, jak u jego krewnych, występowała cała seria cech szkieletu łą
czą
cych je z ptakami. Nie powinno to dziwić, ponieważ analizy filogenetyczne wskazują
, że [[Deinonychosauria]] ([[Dromaeosauridae]] + [[Troodontidae]]) to [[takson siostrzany]] ptaków i ich najbliższych krewnych ([[Avialae]]). | ||
| + | |||
| + | "Szybki rabuś"' miał widełki powstałe
ze zrośniętych obojczyków. U ptaków ta kość gromadzi energię elastyczną
i ułatwia uderzanie skrzydłami w czasie lotu. U welociraptora kość ta ma typowy kształt - rozchylonej litery "V". Czaszka tego blisko spokrewnionego z ptakami dinozaura była długa
i wą
ska. Patrzą
c z boku można zauważyć, że górna powierzchnia pyska jest wklęsła. Ta cecha pozwala szybko rozróżnić welociraptora od deinonycha. Ponadto czaszka welociraptora jest pełna różnych zagłębień, w których były przymocowane mięśnie szczątki umożliwiają
ce gryzienie i przeżuwanie pokarmu. Szyja welociraptora była wygięta w kształt litery "S". Jak u innych teropodów, żebra były połą
czone stawowo z kręgami piersiowymi, co chroniło delikatnie wnętrzności przed uszkodzeniem w czasie walki. Welociraptor w czasie biegu przybierał postawę bardziej nachyloną
niż podczas chodu czy odpoczynku. Ponadto w czasie biegu szyja welociraptora bardziej się wyginała. Powszechnie uważa się, że welociraptory żyły w stadach. Hipoteza "stadnego welociraptora" jest negowana, gdyż znajdowano jak dotą
d jedynie skamieniałości samotnych welociraptorów. Być może dromeozauryd ten potrafił biec z prędkością do 55 km/h. Można przypuszczać, że welociraptor opiekował się swymi młodymi, podobnie jak jego bliscy krewni. | ||
| + | |||
| + | W 2005 w wyemitowanym przez BBC programie popularnonaukowym "The Truth About Killer Dinosaurs" naukowcy próbowali symulował starcie welociraptora z protoceratopsem na podstawie słynnej skamieliny przedstawiajÄ
cej te dinozaury walczą
ce ze sobą
. W czasie eksperymentu wykazano, że welociraptor nie wypruł swojej ofierze wnętrzności, tylko przebił jej skórą. Ustalano też, że był może przekłuł ofierze niezbędne do życia tętnice. Zasymulowano też starcie welociraptora z niezindentyfikowanym ankylozaurem. Ustalano, że szpon "szybkiego złodzieja" nie mógł przebić pancerza ankylozaura i że uderzenie maczugi ankylozaura mogło zabić "szybkiego rabusia"'. Eksperyment wykazał, że takie starcie wygrał by ankylozaur, choć ''Velociraptor'' bez problemu mógł zabić młodego "pancernego". Zob. też [[Dromaeosauridae#Funkcje_strasznego_szponu|Dromaeosauridae: funkcje strasznego szponu]]. | ||
| − | + | Coraz popularniejsza jest hipoteza, według której welociraptor, podobnie jak przynajmniej część innych dinozaurów, był stałocieplny. Dowodami na to jest upierzenie welociraptora i jego bliskie pokrewieństwo z ptakami, które są stałocieplne. Niektórzy badacze twierdzą
, że welociraptor prowadził nadrzewny tryb życia, podobnie jak jego krewny ''[[Microraptor]]'', a potężne pazury nie służyły do walki tylko do wspinaczki po drzewach. | |
| − | |||
| − | == | + | ==Filogeneza i taksonomia== |
| − | ''Velociraptor'' jest | + | ''Velociraptor'' jest zaliczany do podrodziny [[Velociraptorinae]]. Począ
tkowo do tej grupy zaliczano wyłą
cznie welociraptora. Zob. [[Dromaeosauridae#Kladogramy]]. |
| − | Nieliczni badacze zaliczają welociraptora do ptaków ([[Aves]]), a dokładniej do rzędu [[Archaeopterygiformes]]. Jednak nie jest to | + | Nieliczni badacze zaliczają welociraptora do ptaków ([[Aves]]), a dokładniej do rzędu [[Archaeopterygiformes]]. Jednak nie jest to hipoteza popularna i większość badaczy ją odrzuca. Warto wiedzieć, że w latach 80. XX wieku amerykański paleontolog Gregory [[Paul]] wysunął teorię, według której ''[[Deinonychus]] antirrhopus'' jest gatunkiem rodzaju ''Velociraptor''. Teoria ta jednak została powszechnie odrzucona. |
Co ciekawe, począ
tkowo zaliczono welociraptora do rodziny [[Megalosauridae]]. | Co ciekawe, począ
tkowo zaliczono welociraptora do rodziny [[Megalosauridae]]. | ||
==''Velociraptor'' w kulturze masowej== | ==''Velociraptor'' w kulturze masowej== | ||
| − | ''Velociraptor'' występował w | + | ''Velociraptor'' występował w "Planeta Dinozaurów: Podróż białogrzywej" i w "Powrót dinozaurów: Pazur olbrzyma". O ile obraz welociraptora w pierwszym z tych seriali jest wiarygodny, w drugim znajdują
się błędy, np. welociraptor jest tam przedstawiony jako nieupierzone zwierzę. Wprawdzie wtedy hipoteza "pierzastego szybkiego rabusia" nie została ostatecznie potwierdzona, więc błą
d ten można częściowo usprawiedliwić. Jednak swoją
sławę welociraptor zawdzięcza głównie książce Michaela Crichtona "Park Jurajski" i jej ekranizacji wykonanej przez Stevena Spielberga pod tym samym tytułem. Jednak obraz welociraptora przedstawiony zarówno w książce jak i w filmie zawiera sporo znaczą
cych błędów. |
Przede wszystkim przedstawione są
tam deinonychy (''[[Deinonychus]] antirrhopus''), które zgodnie z teorią
Gregory'ego Paula Spielberg uznał za gatunek welociraptora (''V. antirrhopus''). Lecz nawet osiągają
ce do 3,4 m długości deinonychy są
zbyt małe, by można było uznać te raptory za przedstawicieli tego rodzaju. Ponadto książka i film przedstawią je o wiele bardziej inteligentne niż wskazują
badania. Pierzaste welociraptory pojawiają się dopiero w trzeciej części filmu, a ponadto są tylko częściowo upierzone. | Przede wszystkim przedstawione są
tam deinonychy (''[[Deinonychus]] antirrhopus''), które zgodnie z teorią
Gregory'ego Paula Spielberg uznał za gatunek welociraptora (''V. antirrhopus''). Lecz nawet osiągają
ce do 3,4 m długości deinonychy są
zbyt małe, by można było uznać te raptory za przedstawicieli tego rodzaju. Ponadto książka i film przedstawią je o wiele bardziej inteligentne niż wskazują
badania. Pierzaste welociraptory pojawiają się dopiero w trzeciej części filmu, a ponadto są tylko częściowo upierzone. | ||
| Linia 85: | Linia 96: | ||
! ''Velociraptor'' | ! ''Velociraptor'' | ||
| [[Osborn]], [[1924]] | | [[Osborn]], [[1924]] | ||
| + | |- | ||
| + | | = "Ovoraptor" | ||
| + | | Osborn, 1924 | ||
| + | | ''[[nomen nudum]]'' | ||
|- | |- | ||
! ''V. mongoliensis'' | ! ''V. mongoliensis'' | ||
| Linia 90: | Linia 105: | ||
|- | |- | ||
| = "Ovoraptor djadochtar" | | = "Ovoraptor djadochtar" | ||
| − | | | + | | Osborn, 1924 |
| ''[[nomen nudum]]'' | | ''[[nomen nudum]]'' | ||
|- | |- | ||
| Linia 97: | Linia 112: | ||
|} | |} | ||
| − | == | + | ==Wybrana bibliografia == |
<small> | <small> | ||
Senter, P. (2007). "A new look at the phylogeny of Coelurosauria (Dinosauria: Theropoda)." Journal of Systematic Palaeontology, (doi:10.1017/S1477201907002143) | Senter, P. (2007). "A new look at the phylogeny of Coelurosauria (Dinosauria: Theropoda)." Journal of Systematic Palaeontology, (doi:10.1017/S1477201907002143) | ||
Wersja z 19:40, 25 gru 2011
Opis do poprawy - weryfikacja ogólna, aktualizacja, dziwne wyrażenia
| Autor: | Korekta: |
| Dawid Mika | Robsonek01, Maciej Ziegler, Tomasz Sokołowski, Mateusz Tałanda, Alan Broka, Krzysztof Stuchlik |
| Velociraptor (welociraptor) | |
|---|---|
| Długość: | 2 m |
| Masa: | 15-20 kg |
| Miejsce występowania: | Chiny, Mongolia
(formacja Djadochta, formacja Minhe, formacja Bayan Madahu, być może formacja Barun Goyot) |
| Czas występowania | 84-68 Ma
późna kreda |
| Systematyka | Dinosauria |
Autor: Jaime Headden [1] | |
Wstęp
Velociraptor to niewielki teropod, występują cy na pustyni Gobi pod koniec kredy.
Odkrycia
Pierwsze szczątki tego dinozaura oznaczone jako AMNH 6515 były złożone z czaszki i paliczków przedniej kończyny. Zostały odnalezione w 1923 roku w Mongolii. Na podstawie tych szczątków w 1924 r. Henry Fairfield Osborn opisał nowy rodzaj dinozaura - Velociraptor. Niedługo przed publikacją opisu w jednym z czasopism pojawił się artykuł informują cy o odkryciu nowego dinozaura nazwanego Ovoraptor djadochtar. Później okazało że "Ovoraptor" to młodszy synonim welociraptora. Ponieważ nie dokonano formalnego opisu oworaptora, to został uznany za nomen nudum. Nazwa ta więc szybko wyszła z użycia, zastą piona nazwą Velociraptor. Przez jakiś czas później paleontolodzy z Ameryki Północnej nie byli wpuszczani do Mongolii z powodu zimnej wojny. Jednak polskim i radzieckim badaczom, wspomaganym przez mongolskich kolegów, udało się wydobyć kolejne szczą tki welociraptora.
W 1971 Polacy i Mongołowie znaleźli najsłynniejszy znany szkielet welociraptora leżą cy obok szkieletu roślinożernego protoceratopsa. Oba zwierzęta straciły życie w walczą c ze sobą (niektórzy badacze, np. Osmólska, kwestionowali), odnoszą c ciężkie rany. Żaden z walczą cych nie puścił rywala. Okaz ten jest uznawany za skarb narodowy Mongolii a w 2000 został pożyczony Amerykańskiemu Muzeum Historii Naturalnej w Nowym Yorku.
Między 1988 a 1990 rokiem amerykańsko-chińskiej drużynie udało się odnaleźć szczą tki welociraptora w północnych Chinach. Okaz oznaczony jako IGM 100/980 składa się z szkieletu bez czaszki i został nazwany pieszczotliwie przez drużynę "Ichabodcraniosaurus". Najprawdopodobniej są to szczątki V. mongoliensis, ale Norell i Makovicky twierdzą że wcale nie jest to pewne. W 1999 chińsko-belgijska ekspedycja znalazła szczą tki małego dinozaura drapieżnego złożone z większej części czaszki. W 2008 Pascal Godefroit i inni na podstawie tych kości opisanli nowy gatunek należą cy do rodzaju Velociraptor - V. osmolskae.
Etymologia
Nazwa rodzajowa tego dinozaura pochodzi od łacińskich słów velox - szybki i raptor - złodziej i oznacza "szybki złodziej". Nazwa gatunkowa V. mongoliensis pochodzi od miejsca znalezienia szczątków - Mongolii. Natomiast nazwa gatunkowa V. osmolskae została nadana na cześć prof. Halszki Osmólskiej (1930-2008) - wybitnej polskiej badaczki dinozaurów, która opisała kilka nowych gatunków należą cych do ten intrygującej grupy zwierzą t. Jest to jeden z dinozaurów (prócz owiraptoryda Citipati osmolskae) w którego nazwie Halszka Osmólska została uhonorowana.
Występowanie
Velociraptor występował na rozległych pustyniach Mongolii i północnych Chin w towarzystwie takich dinozaurów jak Oviraptor, Shuvuuia, Protoceratops czy Pinacosaurus. Znaleziska kopalne wykazały, że protoceratopsy były ulubioną zdobyczą "szybkiego rabusia".
Budowa i zwyczaje
Welociraptor nie należał do największych dinozaurów. Osią gał ok. 200 cm długości i 20 kg wagi. Mimo swoich niewielkich rozmiarów był budzącym grozę łowcą . Welociraptor miał, tak jak inne deinonychozaury, spory mózg. Jego EQ, czyli współczynnik masy mózgu do masy ciała wynosił 5. Dla porównania EQ człowieka wynosi 7, a ryby akwariowej zwanej trąbonosem Petersa jest jeszcze wyższe. Czaszka welociraptora była uzbrojona w ostre jak brzytwa zęby. Welociraptor posiadał długą dłoń uzbrojoną w trzy ostre pazury. Pod względem giętkości(?) ręka welociraptora przypominała ramiona jego bliskich krewnych - ptaków. Stopy welociraptora miały trzy pazury z przodu a czwarty palec, znajdujący się z tyłu, nie służył do poruszania się. Na każdej ze stóp znajdował się mają cy ok. 12 cm długości sierpowaty szpon. Najprawdopodobniej służył on do zadania ofierze "śmiertelnego ciosu". Ów szpon był w czasie biegu i chodu podnoszony, tak więc welociraptor poruszać się na dwóch palcach. Taki sposób lokomocji potwierdzają też liczne tropy. Ogon welociraptora posiadał charakterystyczną budowę. Niektóre wypustki i podpórki kręgów ogonowych były nadzwyczaj wydłużone. Zapewniało to równowagę w czasie szybkiego biegu, a szczególnie podczas ostrych zakrętów. W 2007 Alan Turner, Peter Makovicky i Mark Norell przebadali prawą kość łokciową welociraptora oznaczoną jako IGM 100/981. Podczas badań stwierdzono, że znajduje się na niej struktury odpowiadają ce wzgórkom współczesnych ptaków, na których osadzone są lotki. Wykazano, że welociraptor posiadał sześć takich wzgórków i oszacowali, że dodatkowo znajduje się na niej miejsce dla ośmiu wzgórków, co sugeruje posiadanie przez welociraptora czternastu lotek drugorzędnych. Dla porównania Archeopteryx miał ich dwanaście, Microraptor osiemnaście, a Rahonavis dziesięć. Dodatkowo badacze zasugerowali, że welociraptor, choć był niezdolny do lotu, mógł pochodzić od latają cych przodków. Hipoteza ta jest przez większość naukowców odrzucana. Wprawdzie już wcześniej podejrzewano, że Velociraptor, podobnie jak wcześniejsze dromeozaurydy, takie jak Sinornitosaurus czy Microraptor miał pióra, ale badania te ostatecznie to potwierdziły.
U welociraptora, jak u jego krewnych, występowała cała seria cech szkieletu łą czą cych je z ptakami. Nie powinno to dziwić, ponieważ analizy filogenetyczne wskazują , że Deinonychosauria (Dromaeosauridae + Troodontidae) to takson siostrzany ptaków i ich najbliższych krewnych (Avialae).
"Szybki rabuś"' miał widełki powstałe ze zrośniętych obojczyków. U ptaków ta kość gromadzi energię elastyczną i ułatwia uderzanie skrzydłami w czasie lotu. U welociraptora kość ta ma typowy kształt - rozchylonej litery "V". Czaszka tego blisko spokrewnionego z ptakami dinozaura była długa i wą ska. Patrzą c z boku można zauważyć, że górna powierzchnia pyska jest wklęsła. Ta cecha pozwala szybko rozróżnić welociraptora od deinonycha. Ponadto czaszka welociraptora jest pełna różnych zagłębień, w których były przymocowane mięśnie szczątki umożliwiają ce gryzienie i przeżuwanie pokarmu. Szyja welociraptora była wygięta w kształt litery "S". Jak u innych teropodów, żebra były połą czone stawowo z kręgami piersiowymi, co chroniło delikatnie wnętrzności przed uszkodzeniem w czasie walki. Welociraptor w czasie biegu przybierał postawę bardziej nachyloną niż podczas chodu czy odpoczynku. Ponadto w czasie biegu szyja welociraptora bardziej się wyginała. Powszechnie uważa się, że welociraptory żyły w stadach. Hipoteza "stadnego welociraptora" jest negowana, gdyż znajdowano jak dotą d jedynie skamieniałości samotnych welociraptorów. Być może dromeozauryd ten potrafił biec z prędkością do 55 km/h. Można przypuszczać, że welociraptor opiekował się swymi młodymi, podobnie jak jego bliscy krewni.
W 2005 w wyemitowanym przez BBC programie popularnonaukowym "The Truth About Killer Dinosaurs" naukowcy próbowali symulował starcie welociraptora z protoceratopsem na podstawie słynnej skamieliny przedstawiajÄ cej te dinozaury walczą ce ze sobą . W czasie eksperymentu wykazano, że welociraptor nie wypruł swojej ofierze wnętrzności, tylko przebił jej skórą. Ustalano też, że był może przekłuł ofierze niezbędne do życia tętnice. Zasymulowano też starcie welociraptora z niezindentyfikowanym ankylozaurem. Ustalano, że szpon "szybkiego złodzieja" nie mógł przebić pancerza ankylozaura i że uderzenie maczugi ankylozaura mogło zabić "szybkiego rabusia"'. Eksperyment wykazał, że takie starcie wygrał by ankylozaur, choć Velociraptor bez problemu mógł zabić młodego "pancernego". Zob. też Dromaeosauridae: funkcje strasznego szponu.
Coraz popularniejsza jest hipoteza, według której welociraptor, podobnie jak przynajmniej część innych dinozaurów, był stałocieplny. Dowodami na to jest upierzenie welociraptora i jego bliskie pokrewieństwo z ptakami, które są stałocieplne. Niektórzy badacze twierdzą , że welociraptor prowadził nadrzewny tryb życia, podobnie jak jego krewny Microraptor, a potężne pazury nie służyły do walki tylko do wspinaczki po drzewach.
Filogeneza i taksonomia
Velociraptor jest zaliczany do podrodziny Velociraptorinae. Począ tkowo do tej grupy zaliczano wyłą cznie welociraptora. Zob. Dromaeosauridae#Kladogramy.
Nieliczni badacze zaliczają welociraptora do ptaków (Aves), a dokładniej do rzędu Archaeopterygiformes. Jednak nie jest to hipoteza popularna i większość badaczy ją odrzuca. Warto wiedzieć, że w latach 80. XX wieku amerykański paleontolog Gregory Paul wysunął teorię, według której Deinonychus antirrhopus jest gatunkiem rodzaju Velociraptor. Teoria ta jednak została powszechnie odrzucona.
Co ciekawe, począ tkowo zaliczono welociraptora do rodziny Megalosauridae.
Velociraptor w kulturze masowej
Velociraptor występował w "Planeta Dinozaurów: Podróż białogrzywej" i w "Powrót dinozaurów: Pazur olbrzyma". O ile obraz welociraptora w pierwszym z tych seriali jest wiarygodny, w drugim znajdują się błędy, np. welociraptor jest tam przedstawiony jako nieupierzone zwierzę. Wprawdzie wtedy hipoteza "pierzastego szybkiego rabusia" nie została ostatecznie potwierdzona, więc błą d ten można częściowo usprawiedliwić. Jednak swoją sławę welociraptor zawdzięcza głównie książce Michaela Crichtona "Park Jurajski" i jej ekranizacji wykonanej przez Stevena Spielberga pod tym samym tytułem. Jednak obraz welociraptora przedstawiony zarówno w książce jak i w filmie zawiera sporo znaczą cych błędów.
Przede wszystkim przedstawione są tam deinonychy (Deinonychus antirrhopus), które zgodnie z teorią Gregory'ego Paula Spielberg uznał za gatunek welociraptora (V. antirrhopus). Lecz nawet osiągają ce do 3,4 m długości deinonychy są zbyt małe, by można było uznać te raptory za przedstawicieli tego rodzaju. Ponadto książka i film przedstawią je o wiele bardziej inteligentne niż wskazują badania. Pierzaste welociraptory pojawiają się dopiero w trzeciej części filmu, a ponadto są tylko częściowo upierzone.
Spis gatunków
| Velociraptor | Osborn, 1924 | |
|---|---|---|
| = "Ovoraptor" | Osborn, 1924 | nomen nudum |
| V. mongoliensis | Osborn, 1924 | |
| = "Ovoraptor djadochtar" | Osborn, 1924 | nomen nudum |
| V. osmolskae | Godefroit i in., 2008 |
Wybrana bibliografia
Senter, P. (2007). "A new look at the phylogeny of Coelurosauria (Dinosauria: Theropoda)." Journal of Systematic Palaeontology, (doi:10.1017/S1477201907002143)
Turner, Alan H.; Pol, Diego; Clarke, Julia A.; Erickson, Gregory M.; and Norell, Mark (2007). "A basal dromaeosaurid and size evolution preceding avian flight". Science 317: 1378–1381. doi:10.1126/science.1144066. PMID 17823350.
