|
|
| Linia 1: |
Linia 1: |
| − | <small>
| + | #REDIRECT [[Scansoriopteryx]] |
| − | {| class="wikitable" style="background-color:CornSilk"
| |
| − | | Autor:
| |
| − | | Korekta:
| |
| − | |-
| |
| − | | [[Maciej Ziegler]]
| |
| − | | [[Tomasz Sokołowski]]
| |
| − | [[Marcin Szermański]]
| |
| − | |}
| |
| − | </small>
| |
| − | | |
| − | ----
| |
| − | | |
| − | {| class="wikitable" style="text-align:left" align="left"
| |
| − | ! colspan=2 | ''Epidendrosaurus'' (epidendrozaur)
| |
| − | |-
| |
| − | ! '''Długość''':
| |
| − | | 12-18 cm (młody osobnik)
| |
| − | |-
| |
| − | ! '''Masa''':
| |
| − | | ok. 40-60 g (młody osobnik)
| |
| − | | |
| − | |-
| |
| − | ! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''':
| |
| − | | [[Chiny]] - Region Autonomiczny Mongolii
| |
| − | | |
| − | Wewnętrznej
| |
| − | | |
| − | <small>([[formacja Daohugou]])</small>
| |
| − | |-
| |
| − | ! '''[[Czas|Czas występowania]]'''
| |
| − | | 168-140 Ma
| |
| − | | |
| − | <small>środkowa [[jura]] ([[kelowej]] - [[berias]])</small>
| |
| − | |-
| |
| − | ! '''Systematyka'''
| |
| − | | [[Dinosauria]]
| |
| − | | |
| − | [[Saurischia]]
| |
| − | | |
| − | [[Theropoda]]
| |
| − | | |
| − | [[Neotheropoda]]
| |
| − | | |
| − | [[Tetanurae]]
| |
| − | | |
| − | [[Avetheropoda]]
| |
| − | | |
| − | [[Coelurosauria]]
| |
| − | | |
| − | [[Maniraptoriformes]]
| |
| − | | |
| − | [[Maniraptora]]
| |
| − | | |
| − | [[Paraves]]
| |
| − | | |
| − | [[Eumaniraptora]]
| |
| − | | |
| − | [[Avialae]] (''sensu'' [[Padian]], [[2004]])
| |
| − | | |
| − | [[Scansoriopterygidae]]
| |
| − | |-
| |
| − | | colspan=2 |[[Plik:Epidendrosaurus.png|400px|]]
| |
| − | <small>Rekonstrukcja przyżyciowa. [http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b5/Epidendrosauruswiki1.png]</small>
| |
| − | |}
| |
| − | | |
| − | ==Wstęp==
| |
| − | Epidenrdozaur to [[rodzaj]] niezwykłego ptakopodobnego maniraptora znanego z Chin. Jest jednym z najmniejszych znanych obecnie dinozaurów, lecz być może nie jest klasycznym dinozaurem, lecz ptakiem.
| |
| − | | |
| − | ==Etymologia==
| |
| − | Nazwa [[rodzaj]]owa znaczy "nadrzewny jaszczur" (z greckiego ''epi'' - "na", ''dendron'' - "drzewo" i ''sauros'' - "jaszczur". Natomiast epitet gatunkowy odnosi się do miejsca znalezienia - Ningcheng.
| |
| − | | |
| − | ==Budowa==
| |
| − | W przeciwieństwie do piskląt współczesnych ptaków, u epidendrozaura kończyny tylne są krótsze od przednich, przypuszcza się więc, że przednie odgrywały ważną rolę w poruszaniu się zwierzęcia, nawet na wczesnym stadium rozwoju osobniczego. Inne szczegóły anatomiczne wzmacniają teorię nadrzewności. Jego stopa przypomina te znane z prymitywnych ptaków - ''[[Cathayornis]]'' i ''[[Longipteryx]]''. W jego stopie paluch był odwrócony, a ogon był krótki i usztywniony, służył prawdopodobnie jako oparcie podczas wspinaczki, jak u współczesnych dzięciołów. Niezwykła jest budowa kończyn przednich, które wskazują na przystosowanie do nadrzewnego trybu życia - trzeci palec jest bardzo wydłużony i stanowi dwukrotność długości drugiego. Przypuszcza się, że pisklęta epidenrdozaura były lepiej przystosowane do wdrapywania się po gałęziach niż współczesnego hoacyna. Według innej teorii, dinozaur ten mógł wydłubywać owady z trudno dostępnych miejsc, np. spod kory, jak dzisiejsze palczaki. [[Czerkas]] i [[Yuan]] wysunęli hipotezę, na podstawie badań ''[[Scansoriopteryx]]'', że u dorosłych osobników pióra były dobrze rozwinięte i służyły do lotu ślizgowego. Wykluczyli oni możliwość aktywnego lotu. Istnieją także teorie, że między palcami znajdowała się błona niczym u nietoperzy, jednak nie znaleziono jej odcisków. Jak inne maniraptory epidendrozaur ma półksiężycowego kształtu kość w nadgarstku, która umożliwiała "ptasie" ruchy kończyny. Ogon jest stosunkowo długi i na jego końcu znajduje się romboidalna struktura zbudowana z piór. ''Epidendrosaurus'' jest bardziej prymitywny od ''[[Archaeopteryx]]'', jego odkrycie wspiera tezę, że deinonychozaury takie jak ''[[Velociraptor]]'', oraz ptaki pochodzą od małych, nadrzewnych form.
| |
| − | | |
| − | ==Materiał kopalny==
| |
| − | Znaleziono tylko [[holotyp]] (IVPP V12653). Składają się na niego: prawie kompletne kości kończyn, fragmenty czaszki, kilka kręgów szyjnych, piersiowych wraz z żebrami, ogonowych, a także odciski kości i piór.
| |
| − | | |
| − | ==Problem synonimizowania z ''[[Scansoriopteryx]]''==
| |
| − | ''Epidendrosaurus'' należy do rodziny [[Scansoriopterygidae]], którą tworzy wraz z [[rodzaj]]em ''[[Scansoriopteryx]]'', które są do siebie bardzo podobne i przez wielu uważane za [[synonim]]y. Oba pochodzą z tej samej formacji geologicznej. Poza tym nie znaleziono innych bliskich krewnych obu dinozaurów (lub już ptaków). Kwestia synonimizowania obu rodzajów jest ciekawym przykładem działania zasad nazywania zwierząt, którymi zajmuje się organizacja ICZN - Międzynarodowa Komisja Nomenklatury Zoologicznej (International Commission on Zoological Nomenclature). Status nazwy ''Epidendrosaurus'' jest niepewny. Typowa skamieniałość ''Epidendrosaurus'' została opisana online kilka miesięcy przed bardzo podobnym ''[[Scansoriopteryx]]'' i została opublikowana drukiem po opisaniu skansoriopteryksa. Oba dinozaury są tak podobne, że prawdopodobnie tworzą jeden [[rodzaj]], w związku z czym nazwa nadana wcześniej opisanemu [[rodzaj]]owi ma pierwszeństwo. I tu powstaje problem - bowiem niejasny jest status nazw opublikowanych drogą internetową. ICZN ustanowiła poprawkę do kodeksu w świetle której pierwszeństwo ma nazwa ''Epidendrosaurus'', jeżeli zostanie ona uchwalona. Jak na razie, ''Epidendrosaurus'' jest starszym [[synonim]]em wg Kevina [[Padian]]'a, a młodszym wg Alana [[Feduccia]].
| |
| − | | |
| − | ==Wiek ''Epidendrosaurus''==
| |
| − | Datowanie warstw w których znaleziono ''Epidendrosaurus'' jest niepewne - w każdym razie mieścił się w przedziale od 168 Ma do 125 Ma, a więc od końca środkowej jury do wczesnej kredy. Na podstawie datowania radiometrycznego ustalono wiek warstw Daohugou na środkową jurę (od 168 Ma) do późnej jury (164-152 Ma). W badaniach biostratygraficznych (uwzględniających płazy ogoniaste jako skamieniałości przewodnie) stwierdzono wiek pokładów na około 164-158 Ma. Badania innych skamieniałości z tego obszaru wskazują na nieco późniejszy okres - przełom jury i kredy (około 150-140 Ma), a więc czas w którym występował ''[[Archaeopteryx]]''. Jednak inne badania ustalają wiek skał na tylko nieznacznie wcześniejszy od Formacji Yixian (datowanej na ok. 130-120 Ma).
| |
| − | | |
| − | ==Spis gatunków==
| |
| − | {| class="wikitable"
| |
| − | ! ''Epidendrosaurus''
| |
| − | | [[Zhang]], [[Zhou]], [[Xu]] i [[Wang]], [[2002]]
| |
| − | | ?= ''[[Scansoriopteryx]]''
| |
| − | | [[Czerkas]] i [[Yuan]], [[2002]]
| |
| − | |-
| |
| − | ! ''E. nighchengensis''
| |
| − | | [[Zhang]], [[Zhou]], [[Xu]] i [[Wang]], [[2002]]
| |
| − | | ?= ''[[Scansoriopteryx]] heilmanni''
| |
| − | | [[Czerkas]] i [[Yuan]], [[2002]]
| |
| − | |}
| |
| − | | |
| − | ==Bibliografia==
| |
| − | <small>
| |
| − | </small>
| |
| − | | |
| − | [[Kategoria:Dinosauria]]
| |
| − | [[Kategoria:Saurischia]]
| |
| − | [[Kategoria:Theropoda]]
| |
| − | [[Kategoria:Tetanurae]]
| |
| − | [[Kategoria:Coelurosauria]]
| |
| − | [[Kategoria:Paraves]]
| |
| − | [[Kategoria:Avialae]]
| |
| − | [[Kategoria:Azja]]
| |
| − | [[Kategoria:Chiny]]
| |
| − | [[Kategoria:Mezozoik]]
| |
| − | [[Kategoria:Jura]]
| |
| − | [[Kategoria:Kreda]]
| |
