Saltasaurus: Różnice pomiędzy wersjami
(skrócenie komentarza poprawkowego) |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
<small> | <small> | ||
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | {| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | ||
| Linia 7: | Linia 5: | ||
|- | |- | ||
| [[Marcin Szermański]] | | [[Marcin Szermański]] | ||
| − | [[Xyphactinus]] | + | "[[Xyphactinus]]" |
| [[Karol Sabath]] | | [[Karol Sabath]] | ||
[[Daniel Madzia]] | [[Daniel Madzia]] | ||
| Linia 65: | Linia 63: | ||
| colspan=2 |[[Plik:Saltasaurus.jpg|400px|]] | | colspan=2 |[[Plik:Saltasaurus.jpg|400px|]] | ||
<small>Rekonstrukcja ''Saltasaurus''. [http://static.howstuffworks.com/gif/dinosaur-images-116-resize.jpg]<small> | <small>Rekonstrukcja ''Saltasaurus''. [http://static.howstuffworks.com/gif/dinosaur-images-116-resize.jpg]<small> | ||
| + | |- | ||
| + | | colspan=2 | | ||
| + | <display_points type="terrain" zoom=4> | ||
| + | Salta, Argentina|formacja [[Lecho]], Salta, [[Argentyna]]|''S. loricatus'' - '''PVL 4017-92''' ([[holotyp]]) oraz materiał przypisany. | ||
| + | </display_points> | ||
|} | |} | ||
| Linia 70: | Linia 73: | ||
''Saltasaurus'' to [[rodzaj]] małego, późnokredowego tytanozaura z dzisiejszej północno-zachodniej Argentyny. Znane są także okazy z Urugwaju ([[formacja Asencio]]), jednak obecnie są traktowane jako synonimy dość niepewnego zauropoda o nazwie ''[[Neuquensaurus]] australis'' - ich szacunkowa wielkość to nie więcej niż 8 metrów, podczas gdy [[gatunek]] typowy ''S. loricatus'' mierzył do 12 metrów długości. | ''Saltasaurus'' to [[rodzaj]] małego, późnokredowego tytanozaura z dzisiejszej północno-zachodniej Argentyny. Znane są także okazy z Urugwaju ([[formacja Asencio]]), jednak obecnie są traktowane jako synonimy dość niepewnego zauropoda o nazwie ''[[Neuquensaurus]] australis'' - ich szacunkowa wielkość to nie więcej niż 8 metrów, podczas gdy [[gatunek]] typowy ''S. loricatus'' mierzył do 12 metrów długości. | ||
| − | ''Saltasaurus'' stał się sławny z dwóch powodów: jest pierwszym odkrytym zauropodem z tarczkami kostnymi pełniącymi rolę pancerza, jak i również z powodu znalezionych jego niewielkich, skamieniałych jaj o średnicy 11-12 cm. Stwierdzono, że samice wykopywały za pomocą kończyn dołki w które składały później jaja. Obecność wielu dołków koło siebie może świadczyć o zachowaniu stadnym tych tytanozaurów, co w połączeniu z pancerzem było zapewne jedyną formą obrony przed takimi drapieżnikami, jak ''[[Abelisaurus]]'' | + | ''Saltasaurus'' stał się sławny z dwóch powodów: jest pierwszym odkrytym zauropodem z tarczkami kostnymi pełniącymi rolę pancerza, jak i również z powodu znalezionych jego niewielkich, skamieniałych jaj o średnicy 11-12 cm. Stwierdzono, że samice wykopywały za pomocą kończyn dołki w które składały później jaja. Obecność wielu dołków koło siebie może świadczyć o zachowaniu stadnym tych tytanozaurów, co w połączeniu z pancerzem było zapewne jedyną formą obrony przed takimi drapieżnikami, jak ''[[Abelisaurus]]''. |
| − | Obecnie wyróżnia się jeden | + | Obecnie wyróżnia się jeden [[gatunek]] saltazaura - typowy ''S. loricatus''. Z kolei ''S. australis'' i ''S. robustus'' łączy się z ''[[Neuquensaurus]]''. [[Rodzaj]] ''Saltasaurus'' z gatunkiem typowym ''S. loricatus'' został opisany przez José'a [[Bonaparte]] i Jaima Powella w [[1980]] roku. |
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| Linia 81: | Linia 84: | ||
Materiał przypisany to szczątki przynajmniej 5 osobników dorosłych i młodocianych, zawierające: 3 różne fragmenty czaszki; kręgi: 14 szyjnych (w tym kręg obrotowy), 12 grzbietowych, 3 krzyżowe, 26 ogonowych; 3 korakoidy, 4 płyty mostkowe; kości kończyn przednich: 4 łopatki, 10 ramieniowych, 5 łokciowych, 4 promieniowe, 5 śródręcza; kości miednicy: 5 biodrowych, 4 łonowe, 2 kulszowe; kości kończyn tylnych: 5 udowych, 5 piszczelowych, 4 strzałkowe, 7 śródstopia, sześć płyt skórnych, i cztery fragmenty skostniałej skóry. | Materiał przypisany to szczątki przynajmniej 5 osobników dorosłych i młodocianych, zawierające: 3 różne fragmenty czaszki; kręgi: 14 szyjnych (w tym kręg obrotowy), 12 grzbietowych, 3 krzyżowe, 26 ogonowych; 3 korakoidy, 4 płyty mostkowe; kości kończyn przednich: 4 łopatki, 10 ramieniowych, 5 łokciowych, 4 promieniowe, 5 śródręcza; kości miednicy: 5 biodrowych, 4 łonowe, 2 kulszowe; kości kończyn tylnych: 5 udowych, 5 piszczelowych, 4 strzałkowe, 7 śródstopia, sześć płyt skórnych, i cztery fragmenty skostniałej skóry. | ||
| − | + | Odkryto także około 25 jaj saltazaura. | |
| − | + | ==Budowa== | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | == | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
Jak każdy zauropod poruszał się na czterech kończynach, miał długą szyję i ogon. Mimo że był przedstawicielem tytanozaurów, a nie diplodocydem (które ''de facto'' nie dożyły do końca kredy, a wymarły znacznie wcześniej, wraz z nastaniem okresu kredowego), to jego głowa przypomina głowę ''[[Diplodocus]]'' – obie posiadają tępe zęby w głębi pyska. Cechą charakterystyczną saltazaura jest jednak jego pancerz zbudowany z wielu osteoderm (płytek kostnych), które pokrywały jego grzbiet. Wcześniej tego rodzaju twory znane były jedynie u ankylozaurów – zapewne tak, jak i u nich pełniło rolę defensywną. Być może ich powstanie ma związek z małymi jak na zauropoda rozmiarami zwierzęcia, które nie mogło tak jak więksi kuzyni opierać się na swej wielkości w razie ataku drapieżników. | Jak każdy zauropod poruszał się na czterech kończynach, miał długą szyję i ogon. Mimo że był przedstawicielem tytanozaurów, a nie diplodocydem (które ''de facto'' nie dożyły do końca kredy, a wymarły znacznie wcześniej, wraz z nastaniem okresu kredowego), to jego głowa przypomina głowę ''[[Diplodocus]]'' – obie posiadają tępe zęby w głębi pyska. Cechą charakterystyczną saltazaura jest jednak jego pancerz zbudowany z wielu osteoderm (płytek kostnych), które pokrywały jego grzbiet. Wcześniej tego rodzaju twory znane były jedynie u ankylozaurów – zapewne tak, jak i u nich pełniło rolę defensywną. Być może ich powstanie ma związek z małymi jak na zauropoda rozmiarami zwierzęcia, które nie mogło tak jak więksi kuzyni opierać się na swej wielkości w razie ataku drapieżników. | ||
| Linia 106: | Linia 92: | ||
Saltazaur żył na terenie Ameryki Południowej, której dominującymi roślinożercami w kredzie pozostały zauropody – w przeciwieństwie do Ameryki Północnej, gdzie straciły swą wiodącą rolę na rzecz ornitopodów (zwłaszcza hadrozaurów w późnej kredzie) i ceratopsów, które poprzez izolację nie zasiedliły tego kontynentu. Analogicznie, choć na mniejszą skalę sytuacja ta ma miejsce i dziś: wiele taksonów jest charakterystycznych tylko dla Ameryki Północnej, bądź to Południowej. Dopiero powstanie Przesmyku Panamskiego w pliocenie pozwoliło na migrację zwierząt, zwaną "Wielką Wymianą Południowoamerykańską". | Saltazaur żył na terenie Ameryki Południowej, której dominującymi roślinożercami w kredzie pozostały zauropody – w przeciwieństwie do Ameryki Północnej, gdzie straciły swą wiodącą rolę na rzecz ornitopodów (zwłaszcza hadrozaurów w późnej kredzie) i ceratopsów, które poprzez izolację nie zasiedliły tego kontynentu. Analogicznie, choć na mniejszą skalę sytuacja ta ma miejsce i dziś: wiele taksonów jest charakterystycznych tylko dla Ameryki Północnej, bądź to Południowej. Dopiero powstanie Przesmyku Panamskiego w pliocenie pozwoliło na migrację zwierząt, zwaną "Wielką Wymianą Południowoamerykańską". | ||
| − | ''Saltasaurus'' koegzystował na terenie współczesnej Argentyny m.in. z | + | ''Saltasaurus'' koegzystował na terenie współczesnej Argentyny m.in. z [[teropod]]em ''[[Noasaurus]]'', a także z licznymi ptakami: ''[[Avisaurus]]'', ''[[Enantiornis]]'', ''[[Lectavis]]'', ''[[Soroavisaurus]]'' i ''[[Yungavolucris]]''. |
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| − | Nazwa | + | Nazwa [[rodzaj]]owa ''Saltasaurus'' wzięła się z miejsca znalezienia gatunku typowego ''S. loricatus''. Można ją dosłownie tłumaczyć jako "jaszczur z Salta". |
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
| Linia 118: | Linia 104: | ||
! ''S. loricatus'' | ! ''S. loricatus'' | ||
| [[Bonaparte]] i [[Powell]], [[1980]] | | [[Bonaparte]] i [[Powell]], [[1980]] | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
|- | |- | ||
| ''S. australis'' | | ''S. australis'' | ||
| ([[Lydekker]], [[1893]]) | | ([[Lydekker]], [[1893]]) | ||
| = ''[[Neuquensaurus]] australis'' | | = ''[[Neuquensaurus]] australis'' | ||
| − | |||
|- | |- | ||
| = ''[[Microcoelus]] australis'' | | = ''[[Microcoelus]] australis'' | ||
| Linia 140: | Linia 114: | ||
| = ''[[Titanosaurus]] australis'' | | = ''[[Titanosaurus]] australis'' | ||
| ([[Lydekker]], [[1893]]) | | ([[Lydekker]], [[1893]]) | ||
| + | |- | ||
| + | | ''S. robustus'' | ||
| + | | ([[von Huene]], [[1929]]) | ||
| + | | = ''[[Neuquensaurus]] robustus'' | ||
| + | |- | ||
| + | | = ''[[Loricosaurus]] robustus'' | ||
| + | | [[von Huene]], [[1929]] | ||
| + | |- | ||
| + | | = ''[[Titanosaurus]] robustus'' | ||
| + | | ([[von Huene]], [[1929]]) | ||
|} | |} | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
<small> | <small> | ||
| − | Upchurch P., Barrett P. M., Dodson P. (2004) Sauropoda. [w]: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): The Dinosauria. Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press | + | Upchurch P., Barrett P. M., Dodson P. (2004) Sauropoda. [w]: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): The Dinosauria. Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press |
| − | |||
| − | |||
| − | http://www. | + | Wilson J.A., Upchurch P. (2003) A revision of Titanosaurus Lydekker (Dinosauria – Sauropoda), the first dinosaur genus with a 'Gondwanan' distribution. „Journal of Systematic Palaeontology”. 1 (3), s. 125–160. doi:10.1017/S1477201903001044 [http://www-personal.umich.edu/~wilsonja/JAW/Publications_files/Wilson%26Upchurch2003.pdf] |
| − | http://www. | + | http://www.paleodb.org/cgi-bin/bridge.pl?action=checkTaxonInfo&taxon_no=64320&is_real_user=1 |
| − | |||
| − | |||
| − | http://www. | + | http://www.dinodata.info/index.php/topic,2595.0.html |
http://en.wikipedia.org/wiki/Saltasaurus | http://en.wikipedia.org/wiki/Saltasaurus | ||
| Linia 161: | Linia 141: | ||
http://en.wikipedia.org/wiki/Lecho_Formation#Vertebrate_paleofauna | http://en.wikipedia.org/wiki/Lecho_Formation#Vertebrate_paleofauna | ||
| + | |||
| + | Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford | ||
</small> | </small> | ||
| Linia 174: | Linia 156: | ||
[[Kategoria:Kreda]] | [[Kategoria:Kreda]] | ||
[[Kategoria:Mastrycht]] | [[Kategoria:Mastrycht]] | ||
| − | |||
| − | |||
Wersja z 15:28, 27 maj 2012
| Autor: | Korekta: |
| Marcin Szermański | Karol Sabath |
| Saltasaurus (saltazaur) | |
|---|---|
| Długość: | 8-12 m |
| Masa: | 2-8 t |
| Miejsce występowania: | Argentyna - Salta |
| Czas występowania | 70,6-65,5 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
Rekonstrukcja Saltasaurus. [1] | |
|
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Saltasaurus to rodzaj małego, późnokredowego tytanozaura z dzisiejszej północno-zachodniej Argentyny. Znane są także okazy z Urugwaju (formacja Asencio), jednak obecnie są traktowane jako synonimy dość niepewnego zauropoda o nazwie Neuquensaurus australis - ich szacunkowa wielkość to nie więcej niż 8 metrów, podczas gdy gatunek typowy S. loricatus mierzył do 12 metrów długości.
Saltasaurus stał się sławny z dwóch powodów: jest pierwszym odkrytym zauropodem z tarczkami kostnymi pełniącymi rolę pancerza, jak i również z powodu znalezionych jego niewielkich, skamieniałych jaj o średnicy 11-12 cm. Stwierdzono, że samice wykopywały za pomocą kończyn dołki w które składały później jaja. Obecność wielu dołków koło siebie może świadczyć o zachowaniu stadnym tych tytanozaurów, co w połączeniu z pancerzem było zapewne jedyną formą obrony przed takimi drapieżnikami, jak Abelisaurus.
Obecnie wyróżnia się jeden gatunek saltazaura - typowy S. loricatus. Z kolei S. australis i S. robustus łączy się z Neuquensaurus. Rodzaj Saltasaurus z gatunkiem typowym S. loricatus został opisany przez José'a Bonaparte i Jaima Powella w 1980 roku.
Materiał kopalny
S. loricatus (gatunek typowy):
Holotyp PVL 4017-92 to kompletna kość krzyżowa zrośnięta z obiema kośćmi biodrowymi.
Materiał przypisany to szczątki przynajmniej 5 osobników dorosłych i młodocianych, zawierające: 3 różne fragmenty czaszki; kręgi: 14 szyjnych (w tym kręg obrotowy), 12 grzbietowych, 3 krzyżowe, 26 ogonowych; 3 korakoidy, 4 płyty mostkowe; kości kończyn przednich: 4 łopatki, 10 ramieniowych, 5 łokciowych, 4 promieniowe, 5 śródręcza; kości miednicy: 5 biodrowych, 4 łonowe, 2 kulszowe; kości kończyn tylnych: 5 udowych, 5 piszczelowych, 4 strzałkowe, 7 śródstopia, sześć płyt skórnych, i cztery fragmenty skostniałej skóry.
Odkryto także około 25 jaj saltazaura.
Budowa
Jak każdy zauropod poruszał się na czterech kończynach, miał długą szyję i ogon. Mimo że był przedstawicielem tytanozaurów, a nie diplodocydem (które de facto nie dożyły do końca kredy, a wymarły znacznie wcześniej, wraz z nastaniem okresu kredowego), to jego głowa przypomina głowę Diplodocus – obie posiadają tępe zęby w głębi pyska. Cechą charakterystyczną saltazaura jest jednak jego pancerz zbudowany z wielu osteoderm (płytek kostnych), które pokrywały jego grzbiet. Wcześniej tego rodzaju twory znane były jedynie u ankylozaurów – zapewne tak, jak i u nich pełniło rolę defensywną. Być może ich powstanie ma związek z małymi jak na zauropoda rozmiarami zwierzęcia, które nie mogło tak jak więksi kuzyni opierać się na swej wielkości w razie ataku drapieżników.
Paleoekologia
Saltazaur żył na terenie Ameryki Południowej, której dominującymi roślinożercami w kredzie pozostały zauropody – w przeciwieństwie do Ameryki Północnej, gdzie straciły swą wiodącą rolę na rzecz ornitopodów (zwłaszcza hadrozaurów w późnej kredzie) i ceratopsów, które poprzez izolację nie zasiedliły tego kontynentu. Analogicznie, choć na mniejszą skalę sytuacja ta ma miejsce i dziś: wiele taksonów jest charakterystycznych tylko dla Ameryki Północnej, bądź to Południowej. Dopiero powstanie Przesmyku Panamskiego w pliocenie pozwoliło na migrację zwierząt, zwaną "Wielką Wymianą Południowoamerykańską".
Saltasaurus koegzystował na terenie współczesnej Argentyny m.in. z teropodem Noasaurus, a także z licznymi ptakami: Avisaurus, Enantiornis, Lectavis, Soroavisaurus i Yungavolucris.
Etymologia
Nazwa rodzajowa Saltasaurus wzięła się z miejsca znalezienia gatunku typowego S. loricatus. Można ją dosłownie tłumaczyć jako "jaszczur z Salta".
Spis gatunków
| Saltasaurus | Bonaparte i Powell, 1980 | |
|---|---|---|
| S. loricatus | Bonaparte i Powell, 1980 | |
| S. australis | (Lydekker, 1893) | = Neuquensaurus australis |
| = Microcoelus australis | Lydekker, 1893 | |
| = Titanosaurus australis | (Lydekker, 1893) | |
| S. robustus | (von Huene, 1929) | = Neuquensaurus robustus |
| = Loricosaurus robustus | von Huene, 1929 | |
| = Titanosaurus robustus | (von Huene, 1929) |
Bibliografia
Upchurch P., Barrett P. M., Dodson P. (2004) Sauropoda. [w]: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): The Dinosauria. Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press
Wilson J.A., Upchurch P. (2003) A revision of Titanosaurus Lydekker (Dinosauria – Sauropoda), the first dinosaur genus with a 'Gondwanan' distribution. „Journal of Systematic Palaeontology”. 1 (3), s. 125–160. doi:10.1017/S1477201903001044 [2]
http://www.paleodb.org/cgi-bin/bridge.pl?action=checkTaxonInfo&taxon_no=64320&is_real_user=1
http://www.dinodata.info/index.php/topic,2595.0.html
http://en.wikipedia.org/wiki/Saltasaurus
http://www.thescelosaurus.com/saltasauridae.htm
http://en.wikipedia.org/wiki/Lecho_Formation#Vertebrate_paleofauna
Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford
![[1]](http://static.howstuffworks.com/gif/dinosaur-images-116-resize.jpg){kind=link}