Yunnanosaurus: Różnice pomiędzy wersjami
m (→Historia taksonu i materiał kopalny) |
m |
||
| (Nie pokazano 4 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
{{DISPLAYTITLE:''Yunnanosaurus''}} | {{DISPLAYTITLE:''Yunnanosaurus''}} | ||
<small> | <small> | ||
| Linia 8: | Linia 7: | ||
| [[Tomasz Sokołowski]] | | [[Tomasz Sokołowski]] | ||
| − | | [[Marcin Szermański]] | + | | [[Marcin Szermański]], [[Kamil Kamiński]] |
|} | |} | ||
| Linia 19: | Linia 18: | ||
|- | |- | ||
! '''Długość''': | ! '''Długość''': | ||
| − | | | + | | zob. tekst |
|- | |- | ||
! '''Masa''': | ! '''Masa''': | ||
| − | | | + | | zob. tekst |
|- | |- | ||
| Linia 29: | Linia 28: | ||
| [[Chiny]] - Junnan | | [[Chiny]] - Junnan | ||
| − | <small>([[formacja]] [[Lufeng]])</small> | + | <small>([[formacja|formacje]] [[Lufeng]] i [[Fengijahe]]/[[Zhange]])</small> |
|- | |- | ||
! '''[[Czas|Czas występowania]]''' | ! '''[[Czas|Czas występowania]]''' | ||
| − | | <small>[[wczesna jura|wczesna]] | + | | ok. 201-183 [[Ma]] |
| + | |||
| + | <small>[[wczesna jura|wczesna]] ([[hettang]] – [[pliensbach]])</small> | ||
|- | |- | ||
! '''Systematyka''' | ! '''Systematyka''' | ||
| Linia 40: | Linia 41: | ||
[[Sauropodomorpha]] | [[Sauropodomorpha]] | ||
| + | |||
| + | [[Massopoda]] | ||
|- | |- | ||
| colspan=2 |[[Plik:Yunnanosaurus_BW.jpg|400px|]] | | colspan=2 |[[Plik:Yunnanosaurus_BW.jpg|400px|]] | ||
| Linia 46: | Linia 49: | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Yunnanosaurus'' to [[rodzaj]] dużego zauropodomorfa, który występował od wczesnej do środkowej [[jura|jury]] na terenach obecnych południowych [[Chiny|Chin]]. Przez wiele lat | + | ''Yunnanosaurus'' to [[rodzaj]] dużego zauropodomorfa, który występował od wczesnej do środkowej [[jura|jury]] na terenach obecnych południowych [[Chiny|Chin]]. Przez wiele lat znano tylko jeden pewny [[gatunek]] junnanozaura, ''Y. huangi'' (5-7 m długości, 230-430 kg masy), opisany przez Younga w [[1942]] roku. Dopiero w [[2007]] roku Lü i inni opisali dużo większy gatunek (ok. 11-13 m długości, 2,6 t masy) - ''Y. youngi''. |
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| − | Pierwszy człon nazwy ''Yunnanosaurus'' pochodzi od miejsca odkrycia | + | Pierwszy człon nazwy ''Yunnanosaurus'' pochodzi od miejsca odkrycia szczątków, prowincji Junnan, zaś drugi wywodzi się od greckiego słowa ''sauros'' oznaczającego jaszczurkę. [[Gatunek typowy|Typowy gatunek]] honoruje swą nazwą chińskiego paleontologa X. Huanga, zaś ''Y. youngi'' nazwany został na cześć [[Yang Zhongjian|C.C. Young]]a, autora opisu [[rodzaj]]u. |
==Historia taksonu i materiał kopalny== | ==Historia taksonu i materiał kopalny== | ||
| − | W latach 40-stych XX wieku chiński paleontolog, [[Yang Zhongjian|C.C. Young]] odkrył pierwsze skamieniałości tego gada w wczesnojurajskich osadach formacji [[Lufeng]]. W następnych latach Tsun Yi Wang wraz z | + | W latach 40-stych XX wieku chiński paleontolog, [[Yang Zhongjian|C.C. Young]] odkrył pierwsze skamieniałości tego gada w wczesnojurajskich osadach formacji [[Lufeng]]. W następnych latach Tsun Yi Wang wraz z ekipą wykopał kolejne szkielety. Ogólnie na [[gatunek typowy]] ''Y. huangi'' składa się ponad 20 szkieletów (zarówno niekompletnych, jak i kompletnych) oraz 2 czaszki. Materiał ten zawiera osobniki młodociane i dorosłe. |
| − | ''Yunnanosaurus'' (''Y. huangi''?) | + | ''Y. youngi'' został nazwany w 1951 r. Znany jest z co najmniej kilku okazów. Przez lata uważany był za synonim ''Y. huangi'', jednak odkrycie i opisanie nowego, młodego okazu w 2013 r. wskazało, że mógł to być odrębny gatunek (Sekiya i in., 2013). |
| + | |||
| + | Nazwany w 2007 r. ''Y. youngi'' znany jest z jednego niekompletnego szkieletu bez czaszki, obręczy barkowej i kończyn (Lü i in., 2007). Jest to największy z gatunków junnanozaura i jednocześnie największy dwunożny zauropodomorf (Molina-Pérez i Larramendi, 2020). Początkowo uważano, że jego szczątki pochodzą ze środkowej jury, obecnie jednak wydaje się, że była to wczesna jura (Ren i in.., 2021). | ||
| + | |||
| + | ''Yunnanosaurus'' (''Y. huangi''?) miał łyżeczkowate, gładkie zęby, co upodabnia go do prymitywnych zauropodów. [[Peter Dodson]] i inni stwierdzili, że gad ten był jednym z bardziej [[zaawansowany]]ch zauropodomorfów, wykazującym [[bazalny|bazalne]] cechy zauropodów. Jednakże w analizie filogenetycznej ''Yunnanosaurus'' nie był umieszczony zbyt blisko zauropodów, ponieważ reszta szkieletu wskazuje na zdecydowane różnice w anatomii. Dzięki temu można przypuszczać, że podobieństwa zębów są przykładem zbieżnego rozwoju dwóch oddzielnych linii ewolucyjnych (Molina-Pérez i Larramendi, 2020). | ||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
| Linia 64: | Linia 71: | ||
| {{Kpt|Young}}, 1942 | | {{Kpt|Young}}, 1942 | ||
|- | |- | ||
| − | | = ''Y. robustus'' | + | | = ?''Y. robustus'' |
| {{Kpt|Young}}, [[1951]] | | {{Kpt|Young}}, [[1951]] | ||
|- | |- | ||
| Linia 75: | Linia 82: | ||
Holtz, T.R. Jr. (2012) "Dinosaurs: The Most Complete, Up-to-Date Encyclopedia for Dinosaur Lovers of All Ages Supplementary Information". [http://www.geol.umd.edu/~tholtz/dinoappendix/HoltzappendixWinter2011.pdf] | Holtz, T.R. Jr. (2012) "Dinosaurs: The Most Complete, Up-to-Date Encyclopedia for Dinosaur Lovers of All Ages Supplementary Information". [http://www.geol.umd.edu/~tholtz/dinoappendix/HoltzappendixWinter2011.pdf] | ||
| − | Paul, G.S. ( | + | Lu, J., Li, T., Zhong, S., Azuma, Y., Fujita, M., Dong, Z., and Ji, Q. (2007). "New yunnanosaurid dinosaur (Dinosauria, Prosauropoda) from the Middle Jurassic Zhanghe Formation of Yuanmou, Yunnan Province of China." Memoir of the Fukui Prefectural Dinosaur Museum, 6: 1-15. |
| + | |||
| + | Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2020) "Dinosaur Facts and Figures: The Sauropods and Other Sauropodomorphs" wyd. Princeton University Press. | ||
| + | |||
| + | Paul, G.S. (2016) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford. | ||
| + | |||
| + | Ren, X.-X., Su, X., Wang, G.-F. & You, H.-L. (2021). "Sedimentological evidence suggests an Early Jurassic age for Yunnanosaurus youngi (Dinosauria: Sauropodomorpha) in Yunnan Province of China". Historical Biology: 1–7. [[doi:10.1080/08912963.2021.1984445]] | ||
| + | |||
| + | Sekiya, T., Jin, X., Zheng, W., Shibata, M. & Azuma, Y. (2013). “A new juvenile specimen of Yunnanosaurus robustus (Dinosauria: Sauropodomorpha) from Early to Middle Jurassic of Chuxiong Autonomous Prefecture, Yunnan Province, China.” Historical Biology. 1-26. [[doi:10.1080/08912963.2013.821702]]. | ||
Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. (2004) The Dinosauria. Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press. | Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. (2004) The Dinosauria. Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press. | ||
| − | |||
| − | |||
</small> | </small> | ||
| Linia 89: | Linia 102: | ||
[[Kategoria:Chiny]] | [[Kategoria:Chiny]] | ||
[[Kategoria:Mezozoik]] | [[Kategoria:Mezozoik]] | ||
| − | |||
[[Kategoria:Jura]] | [[Kategoria:Jura]] | ||
| + | [[Kategoria:Hettang]] | ||
| + | [[Kategoria:Synemur]] | ||
| + | [[Kategoria:Pliensbach]] | ||
[[Kategoria:Rodzaj wielogatunkowy]] | [[Kategoria:Rodzaj wielogatunkowy]] | ||
| − | |||
Aktualna wersja na dzień 19:30, 8 lip 2022
| Autor: | Korekta: |
| Tomasz Sokołowski | Marcin Szermański, Kamil Kamiński |
| Yunnanosaurus (junnanozaur) | |
|---|---|
| Długość: | zob. tekst |
| Masa: | zob. tekst |
| Miejsce występowania: | Chiny - Junnan |
| Czas występowania | ok. 201-183 Ma
wczesna (hettang – pliensbach) |
| Systematyka | Dinosauria |
Rekonstrukcja przyżyciowa Y. huangi. [1] | |
Wstęp
Yunnanosaurus to rodzaj dużego zauropodomorfa, który występował od wczesnej do środkowej jury na terenach obecnych południowych Chin. Przez wiele lat znano tylko jeden pewny gatunek junnanozaura, Y. huangi (5-7 m długości, 230-430 kg masy), opisany przez Younga w 1942 roku. Dopiero w 2007 roku Lü i inni opisali dużo większy gatunek (ok. 11-13 m długości, 2,6 t masy) - Y. youngi.
Etymologia
Pierwszy człon nazwy Yunnanosaurus pochodzi od miejsca odkrycia szczątków, prowincji Junnan, zaś drugi wywodzi się od greckiego słowa sauros oznaczającego jaszczurkę. Typowy gatunek honoruje swą nazwą chińskiego paleontologa X. Huanga, zaś Y. youngi nazwany został na cześć C.C. Younga, autora opisu rodzaju.
Historia taksonu i materiał kopalny
W latach 40-stych XX wieku chiński paleontolog, C.C. Young odkrył pierwsze skamieniałości tego gada w wczesnojurajskich osadach formacji Lufeng. W następnych latach Tsun Yi Wang wraz z ekipą wykopał kolejne szkielety. Ogólnie na gatunek typowy Y. huangi składa się ponad 20 szkieletów (zarówno niekompletnych, jak i kompletnych) oraz 2 czaszki. Materiał ten zawiera osobniki młodociane i dorosłe.
Y. youngi został nazwany w 1951 r. Znany jest z co najmniej kilku okazów. Przez lata uważany był za synonim Y. huangi, jednak odkrycie i opisanie nowego, młodego okazu w 2013 r. wskazało, że mógł to być odrębny gatunek (Sekiya i in., 2013).
Nazwany w 2007 r. Y. youngi znany jest z jednego niekompletnego szkieletu bez czaszki, obręczy barkowej i kończyn (Lü i in., 2007). Jest to największy z gatunków junnanozaura i jednocześnie największy dwunożny zauropodomorf (Molina-Pérez i Larramendi, 2020). Początkowo uważano, że jego szczątki pochodzą ze środkowej jury, obecnie jednak wydaje się, że była to wczesna jura (Ren i in.., 2021).
Yunnanosaurus (Y. huangi?) miał łyżeczkowate, gładkie zęby, co upodabnia go do prymitywnych zauropodów. Peter Dodson i inni stwierdzili, że gad ten był jednym z bardziej zaawansowanych zauropodomorfów, wykazującym bazalne cechy zauropodów. Jednakże w analizie filogenetycznej Yunnanosaurus nie był umieszczony zbyt blisko zauropodów, ponieważ reszta szkieletu wskazuje na zdecydowane różnice w anatomii. Dzięki temu można przypuszczać, że podobieństwa zębów są przykładem zbieżnego rozwoju dwóch oddzielnych linii ewolucyjnych (Molina-Pérez i Larramendi, 2020).
Spis gatunków
| Yunnanosaurus | Young, 1942 |
| Y. huangi | Young, 1942 |
| = ?Y. robustus | Young, 1951 |
| Y. youngi | Lü, Li, Zhong, Azuma, Fujita, Dong i Ji, 2007 |
Bibliografia
Holtz, T.R. Jr. (2012) "Dinosaurs: The Most Complete, Up-to-Date Encyclopedia for Dinosaur Lovers of All Ages Supplementary Information". [2]
Lu, J., Li, T., Zhong, S., Azuma, Y., Fujita, M., Dong, Z., and Ji, Q. (2007). "New yunnanosaurid dinosaur (Dinosauria, Prosauropoda) from the Middle Jurassic Zhanghe Formation of Yuanmou, Yunnan Province of China." Memoir of the Fukui Prefectural Dinosaur Museum, 6: 1-15.
Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2020) "Dinosaur Facts and Figures: The Sauropods and Other Sauropodomorphs" wyd. Princeton University Press.
Paul, G.S. (2016) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford.
Ren, X.-X., Su, X., Wang, G.-F. & You, H.-L. (2021). "Sedimentological evidence suggests an Early Jurassic age for Yunnanosaurus youngi (Dinosauria: Sauropodomorpha) in Yunnan Province of China". Historical Biology: 1–7. doi:10.1080/08912963.2021.1984445
Sekiya, T., Jin, X., Zheng, W., Shibata, M. & Azuma, Y. (2013). “A new juvenile specimen of Yunnanosaurus robustus (Dinosauria: Sauropodomorpha) from Early to Middle Jurassic of Chuxiong Autonomous Prefecture, Yunnan Province, China.” Historical Biology. 1-26. doi:10.1080/08912963.2013.821702.
Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. (2004) The Dinosauria. Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press.
![[1]](https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1b/Yunnanosaurus_BW.jpg){kind=link}