Tataouinea: Różnice pomiędzy wersjami
m |
m |
||
| Linia 45: | Linia 45: | ||
| colspan=2 | | | colspan=2 | | ||
<display_points type="terrain" zoom=4> | <display_points type="terrain" zoom=4> | ||
| − | 32.7° N, 10.2° E | + | 32.7° N, 10.2° E~formacja Ain el Guettar, miejsce znalezienia tatawiny |
</display_points> | </display_points> | ||
|} | |} | ||
Aktualna wersja na dzień 12:32, 18 paź 2023
| Autor: | Korekta: |
| Mateusz Tałanda |
| Tataouinea (tatawina) | |
|---|---|
| Długość: | 12 m |
| Miejsce występowania: | Tunezja - Gubernatorstwo Tatawin
formacja Ain el Guettar (ogniwo Oum ed Diab) |
| Czas występowania | 112-106 Ma
wczesny alb (wczesna kreda) |
| Systematyka | Dinosauria |
Szkielet tatawiny z sylwetką człowieka dla skali. Zachowane elementy są zaznaczone | |
| Mapa znalezisk: | |
|
Wczytywanie mapy…
| |
Tatawina (łac. Tataouinea hannibalis) to niezwykły gatunek zauropoda charakteryzujący się ogromną liczbą wgłębień w szkielecie, w które wnikały worki powietrzne. Jego nazwa pochodzi od Tataouine (Tatawin) - regionu Tunezji, w którym został znaleziony oraz od Hannibala Barcy - kartagińskiego dowódcy wojskowego, który, ze swoją armią zawierającą słonie bojowe, przemaszerował przez południową Europę.
Materiał kopalny i budowa
Znaleziono dotychczas kości tylko jednego osobnika. Było to dorosłe zwierzę mierzące około 12 metrów długości. Znane jest z niekompletnej miednicy i siedemnastu kręgów ogonowych (bez łuków hemalnych). W miednicy było pięć kręgów krzyżowych, które były silnie ze sobą zrośnięte.
W kości zauropodów, teropodów wnikały worki powietrzne. Dzięki nim powietrze stale przepływa przez płuca, natleniając krew także podczas wydechu. Ten mechanizm odziedziczyły ptaki. Również tatawina miała wnęki w kościach, w które takie worki wchodziły. To co czyni tatawinę wyjątkową, to obecność tych worków także w kościach kulszowych. Do tej pory nie jest znany dinozaur, który miałby worki powietrzne również tam. Tak intensywnie spneumatyzowaną miednicę mają tylko ptaki. Wspiera to hipotezę, że zauropody miały podobny układ oddechowy, co ptaki.
Historia odkrycia
Kości tatawiny odkrył jesienią 2011 roku pan A. Baccheta podczas terenowych badań geologicznych na południu Tunezji prowadzonych przez uniwersytet w Bolonii. Pierwsze wykopaliska, przy współpracy Narodowego Biura Górniczego, pozwoliły wydobyć miednicę i pięć pierwszych kręgów ogonowych. Były one przetransportowane do muzeum (Musée de l’Office National des Mines) w Tunisie. Nie był to jednak dobry czas na badania naukowe. Świat arabski doświadczył gospodarczego i politycznego wstrząsu na skutek rosnących cen żywności i braku wpływu obywateli na losy państwa. Niestety okaz tatawiny został znacznie uszkodzony przez ludzi w Tunisie na skutek niestabilnej sytuacji politycznej w Tunezji. W wyniku zamieszek wiele obiektów dziedzictwa kulturalnego i paleontologicznego ucierpiało w tym okresie. Tylko na wiosnę 2012 roku, dzięki bezpośredniemu zaangażowaniu tunezyjskich władz był możliwy dostęp do okazu i rozpoczęcie trudnej preparacji uszkodzonych elementów. Mimo ogromnego zaangażowania czasu i środków, ponad 200 fragmentów tatawiny nie udało się przywrócić do pierwotnej kondycji. Zachowane szczątki pozwoliły jednak na opisanie na ich podstawie nowego rodzaju i gatunku dinozaura. Okazało się, że tatawina miała wyjątkowo spneumatyzowany szkielet. Nowa ekspedycja na wiosnę 2013 roku odnalazła ciąg dalszy ogona tego dinozaura oraz pozwoliła zebrać więcej danych o osadzie i skamieniałościach z tamtego obszaru.
Krewniacy
Tatawina należy do pokrewnej diplodokom rodziny Rebbachisauridae. Początkowo podejrzewano, że najbliższymi krewnymi tatawiny były nigerzaur i demandazaur. Te trzy dinozaury miały tworzyć odrębną grupę od pozostałych rebbachizaurydów. Jednak nowsze badania tej odrębności nie potwierdziły. Sugerują one, że wśród najbliższych krewnych tatawiny są także inne rebbachizaurydy na przykład rebbachizaur, czy katepenzaur.
Środowisko życia
Tatawina żyła na piaszczystych brzegach rozległych ujść rzecznych (estuariów). Ujście rzeki tworzyło ogromną zatokę kontrolowaną przez pływy. Zasiedlały ją często zwierzęta z pobliskiego morza. Wody rzeki były płytkie, często zmieniające swój zasięg z powodu pływów i pory roku. Teren był zarośnięty przez rzadką roślinność. Tu i ówdzie rozwijała się roślinność przypominająca namorzyny. W miejscach odsłoniętych na dłużej przez wodę rozwijała się cienka gleba, słabo zarośnięta przez sucholubną roślinność, odporną na trudne warunki. Nie sprzyjało to roślinożernym gadom (zauropodom i ornitopodom), które były rzadkością. Za to bogactwo ryb wabiło różne grupy drapieżników. W płytkich wodach pływało aż siedem różnych gatunków rekinów. Oprócz nich występowały ryby promieniopłetwe i mięśniopłetwe. Krokodyle i ich krewniacy byli również zróżnicowani na tym obszarze. Paleontolodzy doliczyli się aż trzech różnych rodzajów: Sarcosuchus, Araripesuchus i Hamadasuchus. Mogły na nie polować abelizaurydy. Spinozaurydy preferowały ryby, natomiast karcharodontozaurydy były bezpośrednim niebezpieczeństwem dla tatawiny. Nad ich głowami unosiły się pterozaury.
Spis gatunków
| Tataouinea | Fanti, Cau, Hassine i Contessi, 2013 |
|---|---|
| T. hannibalis | Fanti, Cau, Hassine i Contessi, 2013 |
Literatura
Fanti, F., Cau, A., Cantelli, L., Hassine, M., Auditore, M. 2015. New Information on Tataouinea hannibalis from the Early Cretaceous of Tunisia and Implications for the Tempo and Mode of Rebbachisaurid Sauropod Evolution. PLoS ONE, t. 10, nr 4, str. e0123475. doi:10.1371/journal.pone.0123475
Fanti, F., Cau, A., Hassine, M., Contessi, M. 2013. A new sauropod dinosaur from the Early Cretaceous of Tunisia with extreme avian-like pneumatization. Nature Communications, t. 4, str. 20-28. doi: 10.1038/ncomms3028
