Bagaceratops

Autor:	Łukasz Czepiński
Korekta:	Kamil Kamiński, Maciej Ziegler, Paweł Konarzewski

---

Bagaceratops (bagaceratops)
Długość	do 2,5 m
Dieta	roślinożerny
Miejsce	Mongolia ajmak południowogobijski (formacja Baruungoyot) Chiny Mongolia Wewnętrzna (formacja Bayan Mandahu)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 83,6 - 72,1 Ma późna kreda (kampan)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Ceratopsia Protoceratopsidae
ZPAL MgD-I/126, holotyp Bagaceratops rozhdestvenskyi. Autor: Łukasz Czepiński. 2 m Porównanie wielkości Bagaceratops i człowieka. Sylwetki: Phylopic.org
Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":3,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003EHermiin Tsav \u003Cbr\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Formacja\" class=\"mw-redirect\" title=\"Formacja\"\u003Eformacja\u003C/a\u003E \u003Ca href=\"/wiki/Baruungoyot\" class=\"mw-redirect\" title=\"Baruungoyot\"\u003EBaruungoyot\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ci\u003E\u003Ca class=\"mw-selflink selflink\"\u003EBagaceratops rozhdestvenskyi\u003C/a\u003E\u003C/i\u003E\u003Cbr\u003E\u003Cb\u003EZPAL MgD-I/126\u003C/b\u003E (\u003Ca href=\"/wiki/Holotyp\" title=\"Holotyp\"\u003Eholotyp\u003C/a\u003E)\u003Cbr\u003Eok. 40 okaz\u00f3w\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":"Hermiin Tsav formacja Baruungoyot\n","link":"","lat":43.10000000000000142108547152020037174224853515625,"lon":100,"icon":""},{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003EKhulsan \u003Cbr\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Formacja\" class=\"mw-redirect\" title=\"Formacja\"\u003Eformacja\u003C/a\u003E \u003Ca href=\"/wiki/Baruungoyot\" class=\"mw-redirect\" title=\"Baruungoyot\"\u003EBaruungoyot\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ci\u003E\u003Ca class=\"mw-selflink selflink\"\u003EBagaceratops rozhdestvenskyi\u003C/a\u003E\u003C/i\u003E\u003Cbr\u003Eok. 10 okaz\u00f3w\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":"Khulsan formacja Baruungoyot\n","link":"","lat":43.2000000000000028421709430404007434844970703125,"lon":100.900000000000005684341886080801486968994140625,"icon":""},{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003EBayan Mandahu \u003Cbr\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Formacja\" class=\"mw-redirect\" title=\"Formacja\"\u003Eformacja\u003C/a\u003E \u003Ca href=\"/index.php?title=Bayan_Mandahu\u0026amp;action=edit\u0026amp;redlink=1\" class=\"new\" title=\"Bayan Mandahu (strona nie istnieje)\"\u003EBayan Mandahu\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ci\u003E\u003Ca class=\"mw-selflink selflink\"\u003EBagaceratops rozhdestvenskyi\u003C/a\u003E\u003C/i\u003E\u003Cbr\u003E1 okaz\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":"Bayan Mandahu formacja Bayan Mandahu\n","link":"","lat":41.7999999999999971578290569595992565155029296875,"lon":106.7000000000000028421709430404007434844970703125,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Bagaceratops to rodzaj niewielkiego dinozaura rogatego (ceratopsa), blisko spokrewnionego z Protoceratops. Żył w późnej kredzie na terenach Pustyni Gobi, w Mongolii i Chinach.

Historia taksonu

Bagaceratops został opisany na podstawie materiału zebranego przez Polsko-Mongolskie Ekspedycje Paleontologiczne przez Teresę Maryańską i Halszkę Osmólską w 1975 roku.

Kolejne gatunki (Lamaceratops tereschenkoi, Platyceratops tatarinovi, Gobiceratops minutus, Magnirostris dodsoni), opisywane na podstawie pojedynczych okazów z tego samego regionu co kolekcja typowa (Alifanov, 2003; 2008; You & Dong, 2003), okazały się być młodszymi synonimami B. rozhdestvenskyi, a obserwowane różnice wynikały ze zmienności wewnątrzgatunkowej i różnego wieku osobników (Czepiński, 2020a).

Materiał kopalny

Rekonstrukcja szkieletu Bagaceratops. Autor: PaleoNeolitic [7]

Holotyp o numerze katalogowym ZPAL MgD-I/126 to średniej wielkości czaszka pozbawiona części pyska oraz kości budujących kryzę (zob. rys. po lewej).

W sumie znanych jest ok. 50 szkieletów należących do osobników w różnym wieku.

Budowa

Rekonstrukcja przyżyciowa Bagaceratops. Autor: PaleoNeolitic. [8]

Bagaceratops był niedużym roślinożercą. Większość materiału stanowią osobniki średniej wielkości, przez co przez długi czas uznawano, że był on znacznie mniejszy i miał krótszą niż Protoceratops kryzę z tyłu czaszki. W rzeczywistości rodzaje te osiągały zbliżone rozmiary, chociaż kryza bagaceratopsa rzeczywiście była nieco mniej rozbudowana.

Cechami charakterystycznymi dla bagaceratopsa są: obecność dobrze rozbudowanego dodatkowego okna na szwie przedszczękowo-szczękowym, zlane kości nosowe tworzące pojedynczy, trapezowaty róg, oraz ostra krawędź wyrostka policzkowego kości zębowej, być może służący za przyczep mięśni żuchwy. Wszystkie okazy Bagaceratops mają również wydłużoną bezzębną część kości szczękowej oraz są pozbawione zębów na kości przedszczękowej.

Kim i in. (2019) opisali szkielet pozaczaszkowy bagaceratopsa. Swoją budową bardzo przypominał swojego kuzyna protoceratopsa, jedynie różnił się anatomią i położeniem obojczyka. Zobacz więcej Protoceratops#Budowa.

Jeden z okazów, przypisany jako Bagaceratops sp., wykazuje budowę pośrednią między Protoceratops andrewsi a B. rozhdestvenskyi. Sugeruje to, że P. andrewsi mógł być przodkiem bagaceratopsa (Czepiński, 2020b).

Ontogeneza

Zmiany wyglądu Bagaceatops podczas ontogenezy. Autor: Саша Багаев [9]

Podczas ontogenezy u Bagaceratops najbardziej zmieniał się wygląd czaszki. Najmłodsze osobniki nie miały kości jarzmowej wraz znajdującej się na niej rogiem, która zaczęła się rozwijać wraz ze wzrostem osobników. Małe okazy cechowały się dużymi oczodołami, jednak z biegiem czasu zmniejszały się. Róg nosowy był już obecny u najmniejszych okazów. Podczas wzrostu stawał się on coraz bardziej widoczny i przybierał trapezowaty kształt. Kryza stawała się coraz większa i zasłaniała kark tego niewielkiego ceratopsa (Czepiński, 2020a).

Etymologia

Nazwa rodzajowa Bagaceratops to połączenie słowa baga (z j. mongolskiego znaczy mały) oraz ceratops (znaczy rogate oblicze lub rogata twarz). Epitet gatunkowy rozhdestvenskyi honoruje rosyjskiego paleontologa Anatolija Rożdiestwienskiego.

Spis gatunków

Bagaceratops	Maryańska i Osmólska, 1975
= Gobiceratops	Alifanov, 2008
= Lamaceratops	Alifanov, 2003
= Magnirostris	You & Dong, 2003
= Platyceratops	Alifanov, 2003
B. rozhdestvenskyi	Maryańska i Osmólska, 1975
= Gobiceratops minutus	Alifanov, 2008
= Lamaceratops tereschenkoi	Alifanov, 2003
= Magnirostris dodsoni	You & Dong, 2003
= Platyceratops tatarinovi	Alifanov, 2003

Galeria

• 

  Przypisywany okaz Bagaceratops sp., Źródło: Czepiński 2020b [1]

• 

  Czaszka dorosłego Bagaceratops (holotyp Magnirostris). Fot. Jonathan Chen [2]

• 

  Rekonstrukcja szkieletu młodocianego bagaceratopsa (na biało holotyp Gobiceratops). Autor: Crizz30 [3]

• 

  Rekonstrukcja okaz KID 196 Autor: PaleoNeolitic [4]

• 

  Porównanie okazu przypisanego Bagaceratops sp., (A) do Protoceratops andrewsi (B). Źródło: Czepiński 2020b [5]

• 

  Hipotetyczna ewolucja Protoceratops andrewsi–Bagaceratops rozhdestvenskyi. Źródło: Czepiński 2020b [6]

Bibliografia

Alifanov, V.R. (2003). Two new dinosaurs of the infraorder Neoceratopsia (Ornithischia) from the Upper Cretaceous of the Nemegt depression, Mongolian People’s Republic. Paleontological Journal 37:524–534

Alifanov, V.R., (2008). "The tiny horned dinosaur Gobiceratops minutus gen. et sp. nov. (Bagaceratopidae, Neoceratopsia) from the Upper Cretaceous of Mongolia". Paleontological Journal 42:621–633

Czepiński, Ł., (2020a). "Ontogeny and variation of a protoceratopsid dinosaur Bagaceratops rozhdestvenskyi from the Late Cretaceous of the Gobi Desert". Historical biology doi:10.1080/08912963.2019.1593404

Czepiński, Ł. (2020b). "New protoceratopsid specimens improve the age correlation of the Upper Cretaceous Gobi Desert strata". Acta Palaeontologica Polonica doi:10.4202/app.00701.2019

Kim, B., Yun, H., Lee, Y.-N. (2019). "The postcranial skeleton of Bagaceratops (Ornithischia: Neoceratopsia) from the Baruungoyot Formation (Upper Cretaceous) in Hermiin Tsav of southwestern Gobi, Mongolia". Journal of the Geological Society of Korea. 55 (2): 179−190. doi:10.14770/jgsk.2019.55.2.179

Maryańska, T., Osmólska, H. (1975). "Protoceratopsidae (Dinosauria) of Asia". Palaeontologica Polonica 33:133–181.

You, H. & Dong, Z. (2003). "A new protoceratopsid (Dinosauria: neoceratopsia) from the Late Cretaceous of Inner Mongolia, China". Acta Geologica Sinica 77:299–303