Bruhathkayosaurus: Różnice pomiędzy wersjami
m (→Identyfikacja szczątków i kontrowersje) |
|||
| (Nie pokazano 14 wersji utworzonych przez 5 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
{{DISPLAYTITLE:''Bruhathkayosaurus''}} | {{DISPLAYTITLE:''Bruhathkayosaurus''}} | ||
| − | + | {{Opis | |
| − | { | + | |Autor = [[Krzysztof Stuchlik]], [[Dawid Mika]], [[Marcin Szermański]] |
| − | | Autor | + | |Korekta = [[Maciej Ziegler]], [[Tomasz Sokołowski]], [[Łukasz Czepiński]], [[Paweł Konarzewski]] |
| − | + | |nazwa = ''Bruhathkayosaurus'' (bruhatkajozaur) | |
| − | + | |długość = ? 36 m (dla zauropoda) | |
| − | + | |wysokość = | |
| − | [[Dawid Mika]] | + | |masa = ? 85 t (dla zauropoda) |
| − | + | |dieta = ? mięsożerny | |
| − | [[Marcin Szermański]] | + | |miejsce = [[Indie]] - Tamil Nadu |
| − | | [[Maciej Ziegler]] | + | <small>([[formacja]] [[Kallamedu]])</small> |
| − | [[Tomasz Sokołowski]] | + | |czas = {{Występowanie|72.1|66}} |
| − | + | 72,1-66 [[Ma]]<br> | |
| − | [[Łukasz Czepiński]] | + | <small>[[późna kreda]] ([[mastrychtu]])</small> |
| − | | | + | |systematyka = |
| − | + | [[Dinosauria]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | [[Indie]] - | ||
| − | |||
| − | <small>(formacja [[Kallamedu]])</small> | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | <small>[[późna kreda]] ([[ | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | [[Saurischia]] | |
| − | ? [[ | + | ? [[Theropoda]] |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | Autor: | + | |grafika = Bruhathkayosaurus matleyi updated.png |
| − | | | + | |podpis = Hipotetyczna rekonstrukcja ''Bruhathkayosaurus'' jako zauropoda. Autor: Ansh Saxena 7163. [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Bruhathkayosaurus_matleyi_updated.png] |
| − | + | |PorównanieGrupa = | |
| − | | | + | |PorównanieDługość = |
| − | | | + | |mapa = |
<display_points type="terrain" zoom=4> | <display_points type="terrain" zoom=4> | ||
| − | 11.2° N, 79.0° E | + | 11.2° N, 79.0° E~ formacja [[Kallamedu]], stan Tamil Nadu, [[Indie]]|<small>''[[Bruhathkayosaurus]] matleyi'' - '''GSI PAL/SR/20''' ([[holotyp]]).<br> |
</display_points> | </display_points> | ||
| − | + | }} | |
| − | |||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Bruhathkayosaurus'' to jeden z najbardziej tajemniczych i kontrowersyjnych dinozaurów. Nie jest pewna jego klasyfikacja | + | ''Bruhathkayosaurus'' to jeden z najbardziej tajemniczych i kontrowersyjnych dinozaurów. Nie jest pewna jego klasyfikacja ani rozmiary. |
Głównie z tego powodu, a także być może przez słabe poznanie szczątków – jak zauważa [[Michael Mortimer]] (DML), jego formalny opis i ilustracje zostawiają wiele do życzenia – jest powszechnie uważany za [[takson]] niepewny (''[[nomen dubium]]''). | Głównie z tego powodu, a także być może przez słabe poznanie szczątków – jak zauważa [[Michael Mortimer]] (DML), jego formalny opis i ilustracje zostawiają wiele do życzenia – jest powszechnie uważany za [[takson]] niepewny (''[[nomen dubium]]''). | ||
==Lokalizacja== | ==Lokalizacja== | ||
| − | Nieliczne skamieniałości opisane jako ''Bruhathkayosaurus matleyi'' zostały odnalezione w południowych Indiach (stan Tamil Nadu). Tkwiły one w późnokredowych osadach formacji [[Kallamedu]]. Ich | + | Nieliczne skamieniałości opisane jako ''Bruhathkayosaurus matleyi'' zostały odnalezione w południowych Indiach (stan Tamil Nadu). Tkwiły one w późnokredowych osadach formacji [[Kallamedu]]. Ich datowanie wskazuje na [[mastrycht]], więc 72,1-66 milionów lat. |
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| − | [[Holotyp]] (GSI PAL/SR/20): kość | + | [[Holotyp]] (GSI PAL/SR/20): kość biodrowa (ok 120 cm). |
| + | |||
| + | Pozostały materiał to - kość promieniowa, kulszowa, kości kończyny tylnej: niekompletna udowa (szerokość kłykcia ok. 75 cm), piszczelowa (ok. 200 cm) - niektórzy sugerują, że mogła to być kość strzałkowa (Molina-Pérez & Larramendi 2020) oraz niekompletny kręg ogonowy. | ||
| − | + | [[Holotyp]] jak i reszta materiału niestety zostały zniszczone (Galton i Ayyasami 2017). | |
==Identyfikacja szczątków i kontrowersje== | ==Identyfikacja szczątków i kontrowersje== | ||
| − | Autorzy opisu ''Bruhathkayosaurus'', [[Yadagiri]] i [[Ayyasami]] ([[ | + | Autorzy opisu ''Bruhathkayosaurus'', [[Yadagiri]] i [[Ayyasami]] ([[1987]]) uznali je za skamieniałe kości należące do ogromnego [[teropod]]a (należącego do [[karnozaur]]ów), który miał osiągać aż 20 metrów długości. Miał być więc jeszcze większy od egipskiego ''[[Spinosaurus]]''. Ich "diagnoza" brzmiała tak: ogromny [[teropod]] z ciężkimi kośćmi kończyn tylnych i najdłuższej ze wszystkich kości udowej, długiej kości łonowej z ?podłonowym (ang. ''puboischiae'') "konarem" i masywną tylną częścią. |
| − | Pierwsze (nieoficjalne) wzmianki o tym, że w istocie są to szczątki zauropoda, a nie [[teropod]]a, zaczęły krążyć już w [[1995]] roku. 11 lat później, Krause i in. ([[2006]]) zasugerował (prawdopodobnie jako pierwsi oficjalnie postulowali w tej sprawie) na łamach naukowego czasopisma "Annals of the Missouri Botanical Garden", iż jest to zauropod. Aczkolwiek jeszcze w 2017 roku jeden z autorów opisu- Kumar Ayyasami dalej utrzymywał, że szczątki należały do karnozaura (Ayyasami, prywatna korespondencja z K. Stuchlik) | + | Pierwsze (nieoficjalne) wzmianki o tym, że w istocie są to szczątki zauropoda, a nie [[teropod]]a, zaczęły krążyć już w [[1995]] roku. 11 lat później, Krause i in. ([[2006]]) zasugerował (prawdopodobnie jako pierwsi oficjalnie postulowali w tej sprawie) na łamach naukowego czasopisma "Annals of the Missouri Botanical Garden", iż jest to zauropod. Aczkolwiek jeszcze w 2017 roku jeden z autorów opisu - Kumar Ayyasami dalej utrzymywał, że szczątki należały do karnozaura (Ayyasami, prywatna korespondencja z K. Stuchlik). |
| − | Opis ''Bruhathkayosaurus'' jest niedopracowany, jednak to, co dziwi najbardziej to fakt, że znalezisko nie zostało poprawnie udokumentowane - wykonano tylko bardzo słabej jakości zdjęcia i szkice, które nie pozwalają ustalić niczego pewnego. Jak zauważa Nima Sassani, sytuacja jest bardzo podejrzana i możliwe, że jest mistyfikacją. Na uwagę zasługuje choćby fakt, że rzekome szczątki nigdy nie zostały | + | Opis ''Bruhathkayosaurus'' jest niedopracowany, jednak to, co dziwi najbardziej to fakt, że znalezisko nie zostało poprawnie udokumentowane - wykonano tylko bardzo słabej jakości zdjęcia i szkice, które nie pozwalają ustalić niczego pewnego. Jak zauważa Nima Sassani, sytuacja jest bardzo podejrzana i możliwe, że jest mistyfikacją. Na uwagę zasługuje choćby fakt, że rzekome szczątki nigdy nie zostały szczegółowo zabezpieczone i uległy zniszczeniu, po czym zostały porwane przez powódź i utracone na zawsze. Wydawać by się mogło, że po tym, co stało się z ''[[Maraapunisaurus]] fragillimus'', każdy szanujący się paleontolog zrobiłby wszystko, żeby nie popełnić tego samego błędu, wiedząc jaką wagę może mieć to odkrycie. Wszak w latach 90-tych cały świat został poinformowany przez media o tym, że odnaleziono w [[Indie|Indiach]] największego znanego dinozaura; mimo to szczątki nie zostały wydobyte ani właściwie zbadane. Z drugiej strony, [[Sankar Chatterjee]] był na miejscu i twierdzi, że zbadał szczątki, uznając je z całą pewnością za należące do tytanozaura (np. w rozmowie z [[Tracy Ford|Tracy Ford]]em (DML) uważa go za dinozaura, co zresztą zauważył już w [[1995]] roku); definitywnie także zaprzeczył hipotezie [[Thomas Holtz|Holtza]], że to skamieniałe drzewo. Zgodził się z tym również [[Michael Mortimer|Mickey Mortimer]] twierdząc, że hipoteza o drzewie jest mało prawdopodobna z uwagi na to, że zachowały się "niecylindryczne kości" jak np. kość biodrowa. |
| + | W 2022 roku jeden z autorów oryginalnego opisu Krishnan Ayyasami wraz w współpracownikiem ponownie weryfikowali status opisywanego dinozaura. Według nich materiał opisany jako ''Bruhathkayosaurus matleyi'' jest prawdopodobnie chimerą, szczątki zostały zebrane bowiem nieco oddalone od siebie i nie ma żadnej gwarancji, że należą do tego samego osobnika czy nawet gatunku. Wydaje się, że co najmniej kość piszczelowa jak i fragment kości udowej musiały należeć do zauropoda, ze względu na ogromne rozmiary. Autorzy wskazują jednak że kość biodrowa prawdopodobnie należała do teropoda, tak jak uznano to w oryginalnej publikacji. Niestety jej zdjęcia są kiepskiej jakości i nie da się obecnie tego dokładnie zweryfikować jednak zarówno w oryginalnym opisie jak i zdjęciach widać, że kość biodrowa ma bardzo dużą i masywną szypułę kulszową (ang. "ischial peduncle") który bardziej przypomina te u teropodów niż zauropodów. | ||
| − | ''Bruhathkayosaurus'' to niemal legendarna gwiazda pośród | + | ''Bruhathkayosaurus'' to niemal legendarna gwiazda pośród zauropodów, uważany za największego, lub drugiego co do wielkości dinozaura (ustępując ewentualnie jedynie ''[[Maraapunisaurus]] fragillimus''). Tym bardziej frustrujące jest to, że materiał został utracony na zawsze, uniemożliwiając jego weryfikację, przez co wszelkie wątpliwości związane z tymi skamieniałymi szczątkami zapewne nie zostaną wyjaśnione. |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==Rozmiary== | ==Rozmiary== | ||
| − | Niektórzy naukowcy | + | Niektórzy naukowcy pokusili się o oszacowanie jego rozmiarów. Są one jednak niepewne, bowiem opierają się na proporcjach długości poszczególnych kości, a zapewne proporcje te różniły się w mniejszym lub większym stopniu u poszczególnych [[rodzaj]]ów i gatunków. |
Pierwsze szacunki rozmiarów pojawiły się na podstawie obliczeń [[Michael Mortimer|Mortimera]], który określił długość na 44 m, bazując na porównaniu ogromnej kości piszczelowej ~200 cm do jak wówczas sądzono długiej na 155 cm piszczeli ''[[Argentinosaurus]]''. Mortimer przeskalował także hipotetyczną masę i uzyskał wynik 175-220 ton. Obliczył także hipotetyczną długość kości ramieniowej na 234 cm. | Pierwsze szacunki rozmiarów pojawiły się na podstawie obliczeń [[Michael Mortimer|Mortimera]], który określił długość na 44 m, bazując na porównaniu ogromnej kości piszczelowej ~200 cm do jak wówczas sądzono długiej na 155 cm piszczeli ''[[Argentinosaurus]]''. Mortimer przeskalował także hipotetyczną masę i uzyskał wynik 175-220 ton. Obliczył także hipotetyczną długość kości ramieniowej na 234 cm. | ||
| Linia 111: | Linia 63: | ||
W roku [[2008]] [[Matt Wedel|Wedel]] zrewidował masę bruhatkajozaura - wspomniana wcześniej kość piszczelowa argentynozaura okazała się być tak naprawdę kością strzałkową, co wpłynęło na oszacowanie rozmiarów. U tytanozaurów piszczel jest nieco dłuższy niż strzałka, zatem Wedel słusznie zauważył, że tak naprawdę piszczel argentynozaura musiałaby być większa niż 155 cm (czyli większa od strzałki) dzięki temu ustalił, że w rzeczywistości piszczel ''Bruhathkayosaurus'' był większy o 20% od hipotetycznej piszczeli argentynozaura, a nie o 29% jak zakładano wcześniej. Wedel posiłkując się obliczeniami Mazzety z [[2004]] roku, przeskalował masę 73 ton argentynozaura i oszacował rozmiary bruhatkajozaura na 126 ton. | W roku [[2008]] [[Matt Wedel|Wedel]] zrewidował masę bruhatkajozaura - wspomniana wcześniej kość piszczelowa argentynozaura okazała się być tak naprawdę kością strzałkową, co wpłynęło na oszacowanie rozmiarów. U tytanozaurów piszczel jest nieco dłuższy niż strzałka, zatem Wedel słusznie zauważył, że tak naprawdę piszczel argentynozaura musiałaby być większa niż 155 cm (czyli większa od strzałki) dzięki temu ustalił, że w rzeczywistości piszczel ''Bruhathkayosaurus'' był większy o 20% od hipotetycznej piszczeli argentynozaura, a nie o 29% jak zakładano wcześniej. Wedel posiłkując się obliczeniami Mazzety z [[2004]] roku, przeskalował masę 73 ton argentynozaura i oszacował rozmiary bruhatkajozaura na 126 ton. | ||
| − | W roku [[2010]] Armstrong zakwestionował badanie Mazzetty, jakoby użyto w nim zbyt dużej gęstości ciała dla największych tytanozaurów. Stwierdził ponadto, że argentynozaur był nieco lżejszy i ważył około 50-60 ton, z czym zgodzili się [[Matt Wedel|Wedel]] i [[Mike Taylor|Taylor]]. Podobne rezultaty uzyskał także [[Gregory Paul|Paul]] - 55 ton, a [[Scott Hartman|Hartman]] oszacował największego jego zdaniem przedstawiciela tytanozaurów - ''[[Puertasaurus]]'' - na 60 lub nieco więcej ton. Długość argentynozaura została oszacowana na 30 m ([[Kenneth Carpenter|Carpenter]]), 30 m ([[Gregory Paul|Paul]]), ~29-30 m (Armstrong) oraz około ~30 m ([[Fernando Novas|Novas]] oraz inni paleontolodzy z Argentyny). Po odkryciu ''[[Patagotitan]]'' większość wielkich tytanozaurów jest szacowana na jego podstawie. W roku 2020 Molina-Pérez & Larramendi oszacowali rozmiary na 37 m i 95 t co według nich sprawia że byłby to największy znany dinozaur, jednak brak | + | W roku [[2010]] Armstrong zakwestionował badanie Mazzetty, jakoby użyto w nim zbyt dużej gęstości ciała dla największych tytanozaurów. Stwierdził ponadto, że argentynozaur był nieco lżejszy i ważył około 50-60 ton, z czym zgodzili się [[Matt Wedel|Wedel]] i [[Mike Taylor|Taylor]]. Podobne rezultaty uzyskał także [[Gregory Paul|Paul]] - 55 ton, a [[Scott Hartman|Hartman]] oszacował największego jego zdaniem przedstawiciela tytanozaurów - ''[[Puertasaurus]]'' - na 60 lub nieco więcej ton. Długość argentynozaura została oszacowana na 30 m ([[Kenneth Carpenter|Carpenter]]), 30 m ([[Gregory Paul|Paul]]), ~29-30 m (Armstrong) oraz około ~30 m ([[Fernando Novas|Novas]] oraz inni paleontolodzy z Argentyny). Po odkryciu ''[[Patagotitan]]'' większość wielkich tytanozaurów jest szacowana na jego podstawie. W roku 2020 Molina-Pérez & Larramendi oszacowali rozmiary ''Bruhathkayosaurus'' na 37 m i 95 t, co według nich sprawia że byłby to największy znany dinozaur, jednak brak porządnego opisu i materiału kopalnego przeszkadza w dokładniejszych analizach. Uznali jednak oni, że 2 metrowej długości piszczel była w rzeczywistości kością strzałkową, co nieco zawyża rezultat, używając tych samych danych w odniesieniu do piszczeli uzyskamy około 36 m i 85 ton. |
| + | Jeżeli ''Bruhathkayosaurus matleyi'' jest chimerą szczątków 2 dinozaurów to należy wspomnieć, że holotypem jest kość biodrowa a nie całość materiału, co sprawia, że szacunki wielkości oparte na piszczeli tak naprawdę tyczą się nienazwanego zauropoda. | ||
| + | Warto jednak wspomnieć, że ten zauropod jest najprawdopodobniej największym znanym dinozaurem. Zarówno wymiary kości udowej jak i piszczeli są większe niż u jakiegokolwiek innego zauropoda. Nie ma obecnie żadnego znanego dinozaura którego dystalny fragment kości udowej mierzyłby co najmniej 70 cm podczas gdy u zauropoda z Kallamedu było to 75 cm. Szerokość trzonu to 45 cm co jest rezultatem większym niż największa kość udowa przypisana do ''Argentinosaurus'' (~43 cm) od ''Patagotitan'' (40 cm) i MCF-PVPH-889/02 (41,8 cm). Piszczel jest zdecydowanie dłuższa niż u jakiegokolwiek znanego zauropoda. Rozmiary tego zauropoda należy szacować na więcej niż ''Argentinosaurus''. | ||
| − | + | Rozmiary ''Bruhathkaosaurus matleyi'' w porównaniu do innych teropodów szczególnie abelizaurydów takich jak ''Rajasaurus'' czy ''Majungasaurus'' mogą oscylować w okolicach 11 m długości. | |
| + | |||
| + | Paul i Larramendi (2023) próbowali oszacować masę ''Bruthaykayosaurus'' na podstawie długości kości piszczelowej wynoszącej 2 metry. Porównując ją do innych dużych tytanozaurów, otrzymano zakres masowy w przedziale od 150 do 240 ton, choć najwyższą wartość uznano za mało prawdopodobną. Średni wynik oszacowania wyniósł 170 ton. Co ciekawe, badacze sugerują, że długość kości udowej indyjskiego zauropoda wynosiła około 3,1 metra. Na podstawie tej wartości oszacowano masę w zakresie od 110 do 140 ton. Średni zakres masy według ich ustaleń to 110-170 ton, przy czym najbardziej prawdopodobnie wahała się między 110 a 130 ton, co jest zbliżone do masy dorosłych samców płetwali błękitnych. | ||
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| Linia 121: | Linia 77: | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| ''Bruhathkayosaurus'' | | ''Bruhathkayosaurus'' | ||
| − | | {{Kpt|[[Yadagiri]]}} i {{Kpt|[[Ayyasami]]}}, [[ | + | | {{Kpt|[[Yadagiri]]}} i {{Kpt|[[Ayyasami]]}}, [[1987]] |
| ''[[nomen dubium]]'' | | ''[[nomen dubium]]'' | ||
|- | |- | ||
| ''B. matleyi'' | | ''B. matleyi'' | ||
| − | | {{Kpt|Yadagiri}} i {{Kpt|Ayyasami}}, | + | | {{Kpt|Yadagiri}} i {{Kpt|Ayyasami}}, 1987 |
| ''nomen dubium'' | | ''nomen dubium'' | ||
|- | |- | ||
| Linia 137: | Linia 93: | ||
Źródła naukowe: | Źródła naukowe: | ||
| − | + | Carballido, J.L.; Pol, D.; Otero, A.; Cerda, I.A.; Salgado, L.; Garrido, A.C.; Ramezani, J.; Cúneo, N.R.; Krause, J.M. (2017). "A new giant titanosaur sheds light on body mass evolution among sauropod dinosaurs". Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences. 284 (1860): 20171219. [[doi:10.1098/rspb.2017.1219]] | |
| + | |||
| + | Galton, P. M.; Ayyasami, K. (2017). "Purported latest bone of a plated dinosaur (Ornithischia: Stegosauria), a "dermal plate" from the Maastrichtian (Upper Cretaceous) of southern India". Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie - Abhandlungen, 285(1), 91-96. | ||
| + | |||
| + | Malkani, M. S. (2020). Pakisaurus balochistani (Poripuchia, Slender Titanosauria, Sauropoda) Associated Skeletons Found from the Latest Maastrichtian Vitakri Formation of Pakistan and Referred Fossils from India; Filling of Important Missing Links of Isisaurus colberti Titanosaur Found from Pakistan. Open Journal of Geology, 10, 408-447. [[doi:10.4236/ojg.2020.104019]] | ||
| − | Mazzetta, | + | Mazzetta, G. V., Christiansen, P. & Fariña, R. A. (2004) "Giants and Bizarres: Body Size of Some Southern South American Cretaceous Dinosaurs" Historical Biology 65 (2-4): ss. 1–13. |
| − | + | Pal, S.; & Ayyasami, K. (2022). "The lost titan of Cauvery". Geology Today. 38(3): 112-116. [[doi:10.1111/gto.12390]] | |
| − | + | Paul, G.S & Larramendi, A. (2023). "Body mass estimate of Bruhathkayosaurus and other fragmentary sauropod remains suggest the largest land animals were about as big as the greatest whales". Lethaia. 56 (2): 1–11. [[doi:10.18261/let.56.2.5]] | |
| − | + | Weishampel D.B., Barrett P.M., Coria R.A., Le Loeuff J., Xu X., Zhao X., Sahni A., Gomani E.M.P., Noto C.R. (2004) Dinosaur Distribution. [w:] David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): "The Dinosauria". Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press. | |
| − | + | Yadagiri, P. & Ayyasami, K. (1987). "A carnosaurian dinosaur from the Kallamedu Formation (Maestrichtian horizon), Tamilnadu." [w:] M.V.A. Sastry, V.V. Sastry, C.G.K. Ramanujam, H.M. Kapoor, B.R. Jagannatha Rao, P.P. Satsangi, and U.B. Mathur (red.), Three Decades of Development in Palaeontology and Stratigraphy in India, 1. Precambrian to Mesozoic. Geological Society of India Special Publication, 11(1): 523-528. | |
Inne: | Inne: | ||
| − | + | Calvo, J.O.; Juárez Valieri, R.D. & Porfiri, J.D. (2008) Re-sizing giants: estimation of body length of Futalognkosaurus dukei and implications for giant titanosaurian sauropods. 3° Congreso Latinoamericano de Paleontología de Vertebrados. Neuquén, Argentina [abstrakt] | |
| − | + | Haines, T. & Chambers, P. (2006) The Complete Guide to Prehistoric Life. Random House. | |
| + | |||
| + | Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2020). Dinosaur Facts and Figures: The Sauropods and Other Sauropodomorphs. Princeton University Press. | ||
Paul G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford | Paul G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford | ||
| Linia 180: | Linia 142: | ||
</small> | </small> | ||
| − | + | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
[[Kategoria:Nomen dubium]] | [[Kategoria:Nomen dubium]] | ||
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria:Chimera]] |
Aktualna wersja na dzień 22:39, 13 paź 2023
| Autor: | Krzysztof Stuchlik, Dawid Mika, Marcin Szermański |
| Korekta: | Maciej Ziegler, Tomasz Sokołowski, Łukasz Czepiński, Paweł Konarzewski |
| Bruhathkayosaurus (bruhatkajozaur) | |
|---|---|
| Długość | ? 36 m (dla zauropoda) |
| Masa | ? 85 t (dla zauropoda) |
| Dieta | ? mięsożerny |
| Miejsce | Indie - Tamil Nadu |
| Czas |
72,1-66 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
 Hipotetyczna rekonstrukcja Bruhathkayosaurus jako zauropoda. Autor: Ansh Saxena 7163. [1] | |
| Mapa znalezisk | |
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Bruhathkayosaurus to jeden z najbardziej tajemniczych i kontrowersyjnych dinozaurów. Nie jest pewna jego klasyfikacja ani rozmiary.
Głównie z tego powodu, a także być może przez słabe poznanie szczątków – jak zauważa Michael Mortimer (DML), jego formalny opis i ilustracje zostawiają wiele do życzenia – jest powszechnie uważany za takson niepewny (nomen dubium).
Lokalizacja
Nieliczne skamieniałości opisane jako Bruhathkayosaurus matleyi zostały odnalezione w południowych Indiach (stan Tamil Nadu). Tkwiły one w późnokredowych osadach formacji Kallamedu. Ich datowanie wskazuje na mastrycht, więc 72,1-66 milionów lat.
Materiał kopalny
Holotyp (GSI PAL/SR/20): kość biodrowa (ok 120 cm).
Pozostały materiał to - kość promieniowa, kulszowa, kości kończyny tylnej: niekompletna udowa (szerokość kłykcia ok. 75 cm), piszczelowa (ok. 200 cm) - niektórzy sugerują, że mogła to być kość strzałkowa (Molina-Pérez & Larramendi 2020) oraz niekompletny kręg ogonowy.
Holotyp jak i reszta materiału niestety zostały zniszczone (Galton i Ayyasami 2017).
Identyfikacja szczątków i kontrowersje
Autorzy opisu Bruhathkayosaurus, Yadagiri i Ayyasami (1987) uznali je za skamieniałe kości należące do ogromnego teropoda (należącego do karnozaurów), który miał osiągać aż 20 metrów długości. Miał być więc jeszcze większy od egipskiego Spinosaurus. Ich "diagnoza" brzmiała tak: ogromny teropod z ciężkimi kośćmi kończyn tylnych i najdłuższej ze wszystkich kości udowej, długiej kości łonowej z ?podłonowym (ang. puboischiae) "konarem" i masywną tylną częścią.
Pierwsze (nieoficjalne) wzmianki o tym, że w istocie są to szczątki zauropoda, a nie teropoda, zaczęły krążyć już w 1995 roku. 11 lat później, Krause i in. (2006) zasugerował (prawdopodobnie jako pierwsi oficjalnie postulowali w tej sprawie) na łamach naukowego czasopisma "Annals of the Missouri Botanical Garden", iż jest to zauropod. Aczkolwiek jeszcze w 2017 roku jeden z autorów opisu - Kumar Ayyasami dalej utrzymywał, że szczątki należały do karnozaura (Ayyasami, prywatna korespondencja z K. Stuchlik).
Opis Bruhathkayosaurus jest niedopracowany, jednak to, co dziwi najbardziej to fakt, że znalezisko nie zostało poprawnie udokumentowane - wykonano tylko bardzo słabej jakości zdjęcia i szkice, które nie pozwalają ustalić niczego pewnego. Jak zauważa Nima Sassani, sytuacja jest bardzo podejrzana i możliwe, że jest mistyfikacją. Na uwagę zasługuje choćby fakt, że rzekome szczątki nigdy nie zostały szczegółowo zabezpieczone i uległy zniszczeniu, po czym zostały porwane przez powódź i utracone na zawsze. Wydawać by się mogło, że po tym, co stało się z Maraapunisaurus fragillimus, każdy szanujący się paleontolog zrobiłby wszystko, żeby nie popełnić tego samego błędu, wiedząc jaką wagę może mieć to odkrycie. Wszak w latach 90-tych cały świat został poinformowany przez media o tym, że odnaleziono w Indiach największego znanego dinozaura; mimo to szczątki nie zostały wydobyte ani właściwie zbadane. Z drugiej strony, Sankar Chatterjee był na miejscu i twierdzi, że zbadał szczątki, uznając je z całą pewnością za należące do tytanozaura (np. w rozmowie z Tracy Fordem (DML) uważa go za dinozaura, co zresztą zauważył już w 1995 roku); definitywnie także zaprzeczył hipotezie Holtza, że to skamieniałe drzewo. Zgodził się z tym również Mickey Mortimer twierdząc, że hipoteza o drzewie jest mało prawdopodobna z uwagi na to, że zachowały się "niecylindryczne kości" jak np. kość biodrowa. W 2022 roku jeden z autorów oryginalnego opisu Krishnan Ayyasami wraz w współpracownikiem ponownie weryfikowali status opisywanego dinozaura. Według nich materiał opisany jako Bruhathkayosaurus matleyi jest prawdopodobnie chimerą, szczątki zostały zebrane bowiem nieco oddalone od siebie i nie ma żadnej gwarancji, że należą do tego samego osobnika czy nawet gatunku. Wydaje się, że co najmniej kość piszczelowa jak i fragment kości udowej musiały należeć do zauropoda, ze względu na ogromne rozmiary. Autorzy wskazują jednak że kość biodrowa prawdopodobnie należała do teropoda, tak jak uznano to w oryginalnej publikacji. Niestety jej zdjęcia są kiepskiej jakości i nie da się obecnie tego dokładnie zweryfikować jednak zarówno w oryginalnym opisie jak i zdjęciach widać, że kość biodrowa ma bardzo dużą i masywną szypułę kulszową (ang. "ischial peduncle") który bardziej przypomina te u teropodów niż zauropodów.
Bruhathkayosaurus to niemal legendarna gwiazda pośród zauropodów, uważany za największego, lub drugiego co do wielkości dinozaura (ustępując ewentualnie jedynie Maraapunisaurus fragillimus). Tym bardziej frustrujące jest to, że materiał został utracony na zawsze, uniemożliwiając jego weryfikację, przez co wszelkie wątpliwości związane z tymi skamieniałymi szczątkami zapewne nie zostaną wyjaśnione.
Rozmiary
Niektórzy naukowcy pokusili się o oszacowanie jego rozmiarów. Są one jednak niepewne, bowiem opierają się na proporcjach długości poszczególnych kości, a zapewne proporcje te różniły się w mniejszym lub większym stopniu u poszczególnych rodzajów i gatunków.
Pierwsze szacunki rozmiarów pojawiły się na podstawie obliczeń Mortimera, który określił długość na 44 m, bazując na porównaniu ogromnej kości piszczelowej ~200 cm do jak wówczas sądzono długiej na 155 cm piszczeli Argentinosaurus. Mortimer przeskalował także hipotetyczną masę i uzyskał wynik 175-220 ton. Obliczył także hipotetyczną długość kości ramieniowej na 234 cm.
Nieco później zrewidował swoje szacunki rozmiarów największych zauropodów i zmniejszył długość Bruhathkayosaurus do 28-34 m, a masę do 157 ton, w dalszym ciągu zachowując jednak skalę porównawczą z argentynozaurem.
W roku 2008 Wedel zrewidował masę bruhatkajozaura - wspomniana wcześniej kość piszczelowa argentynozaura okazała się być tak naprawdę kością strzałkową, co wpłynęło na oszacowanie rozmiarów. U tytanozaurów piszczel jest nieco dłuższy niż strzałka, zatem Wedel słusznie zauważył, że tak naprawdę piszczel argentynozaura musiałaby być większa niż 155 cm (czyli większa od strzałki) dzięki temu ustalił, że w rzeczywistości piszczel Bruhathkayosaurus był większy o 20% od hipotetycznej piszczeli argentynozaura, a nie o 29% jak zakładano wcześniej. Wedel posiłkując się obliczeniami Mazzety z 2004 roku, przeskalował masę 73 ton argentynozaura i oszacował rozmiary bruhatkajozaura na 126 ton.
W roku 2010 Armstrong zakwestionował badanie Mazzetty, jakoby użyto w nim zbyt dużej gęstości ciała dla największych tytanozaurów. Stwierdził ponadto, że argentynozaur był nieco lżejszy i ważył około 50-60 ton, z czym zgodzili się Wedel i Taylor. Podobne rezultaty uzyskał także Paul - 55 ton, a Hartman oszacował największego jego zdaniem przedstawiciela tytanozaurów - Puertasaurus - na 60 lub nieco więcej ton. Długość argentynozaura została oszacowana na 30 m (Carpenter), 30 m (Paul), ~29-30 m (Armstrong) oraz około ~30 m (Novas oraz inni paleontolodzy z Argentyny). Po odkryciu Patagotitan większość wielkich tytanozaurów jest szacowana na jego podstawie. W roku 2020 Molina-Pérez & Larramendi oszacowali rozmiary Bruhathkayosaurus na 37 m i 95 t, co według nich sprawia że byłby to największy znany dinozaur, jednak brak porządnego opisu i materiału kopalnego przeszkadza w dokładniejszych analizach. Uznali jednak oni, że 2 metrowej długości piszczel była w rzeczywistości kością strzałkową, co nieco zawyża rezultat, używając tych samych danych w odniesieniu do piszczeli uzyskamy około 36 m i 85 ton. Jeżeli Bruhathkayosaurus matleyi jest chimerą szczątków 2 dinozaurów to należy wspomnieć, że holotypem jest kość biodrowa a nie całość materiału, co sprawia, że szacunki wielkości oparte na piszczeli tak naprawdę tyczą się nienazwanego zauropoda. Warto jednak wspomnieć, że ten zauropod jest najprawdopodobniej największym znanym dinozaurem. Zarówno wymiary kości udowej jak i piszczeli są większe niż u jakiegokolwiek innego zauropoda. Nie ma obecnie żadnego znanego dinozaura którego dystalny fragment kości udowej mierzyłby co najmniej 70 cm podczas gdy u zauropoda z Kallamedu było to 75 cm. Szerokość trzonu to 45 cm co jest rezultatem większym niż największa kość udowa przypisana do Argentinosaurus (~43 cm) od Patagotitan (40 cm) i MCF-PVPH-889/02 (41,8 cm). Piszczel jest zdecydowanie dłuższa niż u jakiegokolwiek znanego zauropoda. Rozmiary tego zauropoda należy szacować na więcej niż Argentinosaurus.
Rozmiary Bruhathkaosaurus matleyi w porównaniu do innych teropodów szczególnie abelizaurydów takich jak Rajasaurus czy Majungasaurus mogą oscylować w okolicach 11 m długości.
Paul i Larramendi (2023) próbowali oszacować masę Bruthaykayosaurus na podstawie długości kości piszczelowej wynoszącej 2 metry. Porównując ją do innych dużych tytanozaurów, otrzymano zakres masowy w przedziale od 150 do 240 ton, choć najwyższą wartość uznano za mało prawdopodobną. Średni wynik oszacowania wyniósł 170 ton. Co ciekawe, badacze sugerują, że długość kości udowej indyjskiego zauropoda wynosiła około 3,1 metra. Na podstawie tej wartości oszacowano masę w zakresie od 110 do 140 ton. Średni zakres masy według ich ustaleń to 110-170 ton, przy czym najbardziej prawdopodobnie wahała się między 110 a 130 ton, co jest zbliżone do masy dorosłych samców płetwali błękitnych.
Etymologia
Nazwa rodzajowa Bruhathkayosaurus pochodzi od sanskryckich słów bruhath (błędnie zapisane słowo brhat znaczące wielki, ciężki), kāya - ciało i greckiego sauros - jaszczur. Tak więc można tłumaczyć ją jako "jaszczura o wielkim/ciężkim cielsku". Epitet gatunkowy matleyi honoruje zapewne Charlesa Matleya, który prowadził wykopaliska m.in. właśnie na terenie Indii.
Spis gatunków
| Bruhathkayosaurus | Yadagiri i Ayyasami, 1987 | nomen dubium |
| B. matleyi | Yadagiri i Ayyasami, 1987 | nomen dubium |
| = "B. matelyi" | Weishampel, Barrett, Coria, Le Loeuff, Xu, Zhao, Sahni, Gomani i Noto, 2004 | nomen nudum |
Bibliografia
Źródła naukowe:
Carballido, J.L.; Pol, D.; Otero, A.; Cerda, I.A.; Salgado, L.; Garrido, A.C.; Ramezani, J.; Cúneo, N.R.; Krause, J.M. (2017). "A new giant titanosaur sheds light on body mass evolution among sauropod dinosaurs". Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences. 284 (1860): 20171219. doi:10.1098/rspb.2017.1219
Galton, P. M.; Ayyasami, K. (2017). "Purported latest bone of a plated dinosaur (Ornithischia: Stegosauria), a "dermal plate" from the Maastrichtian (Upper Cretaceous) of southern India". Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie - Abhandlungen, 285(1), 91-96.
Malkani, M. S. (2020). Pakisaurus balochistani (Poripuchia, Slender Titanosauria, Sauropoda) Associated Skeletons Found from the Latest Maastrichtian Vitakri Formation of Pakistan and Referred Fossils from India; Filling of Important Missing Links of Isisaurus colberti Titanosaur Found from Pakistan. Open Journal of Geology, 10, 408-447. doi:10.4236/ojg.2020.104019
Mazzetta, G. V., Christiansen, P. & Fariña, R. A. (2004) "Giants and Bizarres: Body Size of Some Southern South American Cretaceous Dinosaurs" Historical Biology 65 (2-4): ss. 1–13.
Pal, S.; & Ayyasami, K. (2022). "The lost titan of Cauvery". Geology Today. 38(3): 112-116. doi:10.1111/gto.12390
Paul, G.S & Larramendi, A. (2023). "Body mass estimate of Bruhathkayosaurus and other fragmentary sauropod remains suggest the largest land animals were about as big as the greatest whales". Lethaia. 56 (2): 1–11. doi:10.18261/let.56.2.5
Weishampel D.B., Barrett P.M., Coria R.A., Le Loeuff J., Xu X., Zhao X., Sahni A., Gomani E.M.P., Noto C.R. (2004) Dinosaur Distribution. [w:] David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): "The Dinosauria". Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press.
Yadagiri, P. & Ayyasami, K. (1987). "A carnosaurian dinosaur from the Kallamedu Formation (Maestrichtian horizon), Tamilnadu." [w:] M.V.A. Sastry, V.V. Sastry, C.G.K. Ramanujam, H.M. Kapoor, B.R. Jagannatha Rao, P.P. Satsangi, and U.B. Mathur (red.), Three Decades of Development in Palaeontology and Stratigraphy in India, 1. Precambrian to Mesozoic. Geological Society of India Special Publication, 11(1): 523-528.
Inne:
Calvo, J.O.; Juárez Valieri, R.D. & Porfiri, J.D. (2008) Re-sizing giants: estimation of body length of Futalognkosaurus dukei and implications for giant titanosaurian sauropods. 3° Congreso Latinoamericano de Paleontología de Vertebrados. Neuquén, Argentina [abstrakt]
Haines, T. & Chambers, P. (2006) The Complete Guide to Prehistoric Life. Random House.
Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2020). Dinosaur Facts and Figures: The Sauropods and Other Sauropodomorphs. Princeton University Press.
Paul G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford
Taylor, M. - prywatna korespondencja
http://svpow.com/2010/04/15/argentinosaurus-smaller-than-you-think/
http://svpow.com/2008/05/20/sv-pow-showdown-sauropods-vs-whales/
http://dml.cmnh.org/2001Jun/msg00626.html
http://dml.cmnh.org/2004Sep/msg00086.html
http://dml.cmnh.org/2001Jun/msg00665.html
http://dml.cmnh.org/2004Feb/msg00467.html
http://dml.cmnh.org/2001Jun/msg00649.html
http://skeletaldrawing.blogspot.com/2013/06/the-biggest-of-big.html
http://dinogoss.blogspot.com/2011/12/bruhathkayosaurus-is-dead-again.html
![[1]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Bruhathkayosaurus_matleyi_updated.png){kind=link}