Sierraceratops: Różnice pomiędzy wersjami
m |
|||
| (Nie pokazano 6 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{DISPLAYTITLE: ''Sierraceratops''}} | {{DISPLAYTITLE: ''Sierraceratops''}} | ||
{{Opis | {{Opis | ||
| − | |Autor = [[Kamil Kamiński]] | + | |Autor = [[Kamil Kamiński]], [[Maciej Ziegler]] |
|Korekta = | |Korekta = | ||
|nazwa = ''Sierraceratops'' | |nazwa = ''Sierraceratops'' | ||
| Linia 8: | Linia 8: | ||
|masa = | |masa = | ||
|dieta = roślinożerny | |dieta = roślinożerny | ||
| − | |miejsce = [[USA]] | + | |miejsce = [[USA]] - Nowy Meksyk |
| − | <small> | + | <small>([[formacja]] [[Hall Lake]])</small> |
|czas = {{Występowanie|74|72}} | |czas = {{Występowanie|74|72}} | ||
| − | + | 74-72 [[Ma]]<br> | |
| − | <small>[[późna kreda]] (późny [[kampan]] – wczesny [[mastrycht]])</small> | + | <small>[[późna kreda]] (późny [[kampan]] – wczesny [[mastrycht]]?)</small> |
|systematyka = | |systematyka = | ||
[[Dinosauria]] | [[Dinosauria]] | ||
| Linia 19: | Linia 19: | ||
[[Ceratopsia]] | [[Ceratopsia]] | ||
| + | |||
| + | [[Ceratopsoidea]] | ||
[[Ceratopsidae]] | [[Ceratopsidae]] | ||
[[Chasmosaurinae]] | [[Chasmosaurinae]] | ||
| − | |grafika = | + | |grafika = Sierraceratops.jpg |
| − | |podpis = Rekonstrukcja | + | |podpis = Rekonstrukcja ''Sierraceratops''. Autorka: SmirnovaNataliaArt [https://commons.m.wikimedia.org/wiki/File:Sierraceratops.jpg] |
|mapa = | |mapa = | ||
|PorównanieGrupa = | |PorównanieGrupa = | ||
| Linia 36: | Linia 38: | ||
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| − | [[Holotyp]] (NMMNH P-76870) to niekompletny szkielet, obejmujący fragmenty czaszki (kość przedszczękowa, k. | + | [[Plik:Sierraceratops turneri dorsal vertebra by Nick Longrich.jpg|thumb|Kręg grzbietowy ''Sierraceratops''. Fot. Nick Longrich [https://commons.m.wikimedia.org/wiki/File:Sierraceratops_turneri_dorsal_vertebra_by_Nick_Longrich.jpg]]] |
| + | [[Holotyp]] (NMMNH P-76870) to niekompletny szkielet, obejmujący fragmenty czaszki (kość przedszczękowa, k. najarzmowa, k. kwadratowo-jarzmowa, k. jarzmowa, prawa k. zaoczodołowa i róg zaoczodołowy, k. łuskowa, k. ciemieniowa, k. skrzydłowa i tylna część lewej k. zębowej), kręg szyjny i trzon następnego, 2 kręgi grzbietowe, kręgi krzyżowe, 2 żebra, k. łopatkowo-kruczą, k. łokciową, k. biodrową, część k. łonowej i paliczek z palca kończyny przedniej. Łącznie zachowało się ok. 16% szkieletu. Prawdopodobnie okaz ten nie był w pełni wyrośnięty. | ||
==Budowa== | ==Budowa== | ||
| − | ''Sierraceratops'' | + | ''Sierraceratops'' ogólną budował ciała przypominał inne ceratopsy, będąc masywnym czworonogiem o imponującej czaszce zakończonej kostną kryzą. Od swoich krewniaków różnił się szczegółami budowy czaszki, a w szczególności wspomnianej kryzy oraz zdobiących ją rogów. Jego rogi nadoczodołowe były stosunkowo krótkie i masywne, natomiast rogi na kościach jarzmowych – względnie długie, o piramidalnym kształcie. Kryza osłaniająca kark była dość długa i miała duże otwory po bokach (Dalman i in., 2022). |
| + | |||
| + | ==Historia taksonomii== | ||
| + | Część [[holotyp]]u ''Sierraceratops'' została opisana przez Lucasa i in. (1998) i zaliczona do ''[[Torosaurus]] latus'' z zaznaczeniem, powołując się na korespondencję z Farke, że jeśli [[Torosaurus#T._utahensis|?''Torosaurus utahensis'']] jest odrębnym gatunkiem, to mógłby należeć do niego (Lucas i in., 1998). Później uznano, że to bliżej nieokreślony [[chasmozauryn]] (Sullivan i in., 2005) i być może nowy takson (Lucas i Sullivan, 2015). | ||
| + | |||
| + | ==Ważność== | ||
| + | ''Sierraceratops turneri'' różni się od ''[[Coahuilaceratops]] magnacuerna'' mniejszymi rogami nadocznymi (Dalman i in., 2022). Budzi to wątpliwości ze względu na różnice w wielkości rogów np. u ''[[Triceratops_#T._horridus|Triceratops horridus]]'' (YPM 1820, USNM 2100, AMNH 5116), ''[[Triceratops_#T._prorsus|Triceratops prorsus]]'' (YPM 1822, MOR 004, MOR 1110) czy ''[[Torosaurus]] latus'' (MOR 981, MOR 1122, ANSP 15192). Od ''[[Bravoceratops]] polyphemus'' także różni się wielkością rogów nadocznych, jak i rogu jarzmowego (Dalman i in., 2022). Wszystkie trzy rodzaje są najbliższymi krewnymi i pochodzą z bardzo zbliżonego (lub identycznego) przedziału czasowego (Dalman i in., 2022) i bliskich lokalizacji, zatem może się okazać, że są one synonimami. | ||
| + | |||
| + | ==Wiek== | ||
| + | Wiek formacji Hall Lake (ogniwa Hall Lake formacji McRae) jest niepewny, lecz jest prawdopodobnie nieznacznie młodszy niż 73 Ma, gdyż datowanie osadów znajdujących się 10 m nad podstawą formacji wykazało wiek 73,2 ± 0,7 Ma, zaś ''Sierraceratops'' pochodzi z osadów znajdujących się 23-43 m nad podstawą formacji. Kolejne, niepublikowane badania wskazują na wiek bliższy 72 Ma (Dalman i in., 2022). Wcześniej datowano osady te na późny [[mastrycht]] (np. Lucas i in., 1998; Estrada-Ruiz i in., 2012), później na możliwy wczesny mastrycht (np. Amato i in., 2017; Estrada-Ruiz i in., 2018). | ||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
| Linia 51: | Linia 63: | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
| − | <small> Dalman, S.G., Lucas, S.G., Jasinki, S.G. & Longrich, N.R. (2022) | + | <small> |
| + | # Amato, J.M., Mack, G.H., Jonell, T.N., Seager, W.R. & Upchurch, G.R. (2017) "Onset of the Laramide orogeny and associated magmatism in southern New Mexico based on U-Pb geochronology" Geological Society of America Bulletin, 129(9-10), 1209-1226. [[doi:10.1130/B31629.1]] | ||
| + | # Dalman, S.G., Lucas, S.G., Jasinki, S.G. & Longrich, N.R. (2022) "''Sierraceratops turneri'', a new chasmosaurine ceratopsid from the Hall Lake Formation (Upper Cretaceous) of south-central New Mexico" Cretaceous Research, 130: 105034. [[doi:10.1016/j.cretres.2021.105034]] | ||
| + | # Estrada-Ruiz, E., Upchurch, G.R. Jr., Wheeler, E.A. & Mack, G.H. (2012) "Late Cretaceous angiosperm woods from the Crevasse Canyon and McRae formations, south-central New Mexico, USA: part 1" International Journal of Plant Sciences, 173(4), 412-428. [[doi:10.1086/664714]] | ||
| + | # Estrada-Ruiz, E., Wheeler, E.A., Upchurch, G.R. Jr. & Mack, G.H. (2018) "Late Cretaceous Angiosperm Woods from the McRae Formation, South-Central New Mexico, USA: Part 2" International Journal of Plant Sciences, 179(2), 136-150. [[doi:10.1086/695503]] | ||
| + | # Lucas, S.G., Mack, G.H. & Estep, J.W. (1998) "The ceratopsian dinosaur Torosaurus from the Upper Cretaceous McRae Formation, Sierra County, New Mexico" New Mexico Geological Society Guidebook, 49th Annual Field Conference, 223-227. | ||
| + | # Lucas, S.G. & Sullivan, R.M. (2015) "Cretaceous Vertebrates of New Mexico" New Mexico Museum of Natural History and Science, Bulletin, 68, 105-129. | ||
| + | # Sullivan, R.M., Boere, A.C. & Lucas, S.G. (2005) "Redescription of the ceratopsid dinosaur Torosaurus utahensis (Gilmore, 1946) and a revision of the genus" Journal of Paleontology, 79(3), 564–582. doi:10.1666/0022-3360(2005)079<0564:ROTCDT>2.0.CO;2 | ||
</small> | </small> | ||
| Linia 63: | Linia 82: | ||
[[Kategoria:Kreda]] | [[Kategoria:Kreda]] | ||
[[Kategoria:Kampan]] | [[Kategoria:Kampan]] | ||
| − | |||
Aktualna wersja na dzień 18:15, 28 cze 2023
| Autor: | Kamil Kamiński, Maciej Ziegler |
| Sierraceratops | |
|---|---|
| Dieta | roślinożerny |
| Miejsce | USA - Nowy Meksyk |
| Czas |
74-72 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
 Rekonstrukcja Sierraceratops. Autorka: SmirnovaNataliaArt [2] | |
Wstęp
Sierraceratops to rodzaj ceratopsa z kladu Chasmosaurinae żyjącego w późnej kredzie na terenie Ameryki Północnej. Dawniej jego szczątki przypisywano do Torosaurus, jednak w 2021 r. Dalman i współpracownicy ustanowili dla nich nowy rodzaj i gatunek.
Etymologia
Nazwa Sierraceratops od hrabstwa Sierra w południowo-środkowej części Nowego Meksyku. Drugi człon nazwy oznacza „rogata twarz” i powszechnie występuje w nazewnictwie ceratopsów. Epitet gatunkowy turneri honoruje Teda Turnera – przedsiębiorcę i filantropa, założyciela CNN.
Materiał kopalny
Holotyp (NMMNH P-76870) to niekompletny szkielet, obejmujący fragmenty czaszki (kość przedszczękowa, k. najarzmowa, k. kwadratowo-jarzmowa, k. jarzmowa, prawa k. zaoczodołowa i róg zaoczodołowy, k. łuskowa, k. ciemieniowa, k. skrzydłowa i tylna część lewej k. zębowej), kręg szyjny i trzon następnego, 2 kręgi grzbietowe, kręgi krzyżowe, 2 żebra, k. łopatkowo-kruczą, k. łokciową, k. biodrową, część k. łonowej i paliczek z palca kończyny przedniej. Łącznie zachowało się ok. 16% szkieletu. Prawdopodobnie okaz ten nie był w pełni wyrośnięty.
Budowa
Sierraceratops ogólną budował ciała przypominał inne ceratopsy, będąc masywnym czworonogiem o imponującej czaszce zakończonej kostną kryzą. Od swoich krewniaków różnił się szczegółami budowy czaszki, a w szczególności wspomnianej kryzy oraz zdobiących ją rogów. Jego rogi nadoczodołowe były stosunkowo krótkie i masywne, natomiast rogi na kościach jarzmowych – względnie długie, o piramidalnym kształcie. Kryza osłaniająca kark była dość długa i miała duże otwory po bokach (Dalman i in., 2022).
Historia taksonomii
Część holotypu Sierraceratops została opisana przez Lucasa i in. (1998) i zaliczona do Torosaurus latus z zaznaczeniem, powołując się na korespondencję z Farke, że jeśli ?Torosaurus utahensis jest odrębnym gatunkiem, to mógłby należeć do niego (Lucas i in., 1998). Później uznano, że to bliżej nieokreślony chasmozauryn (Sullivan i in., 2005) i być może nowy takson (Lucas i Sullivan, 2015).
Ważność
Sierraceratops turneri różni się od Coahuilaceratops magnacuerna mniejszymi rogami nadocznymi (Dalman i in., 2022). Budzi to wątpliwości ze względu na różnice w wielkości rogów np. u Triceratops horridus (YPM 1820, USNM 2100, AMNH 5116), Triceratops prorsus (YPM 1822, MOR 004, MOR 1110) czy Torosaurus latus (MOR 981, MOR 1122, ANSP 15192). Od Bravoceratops polyphemus także różni się wielkością rogów nadocznych, jak i rogu jarzmowego (Dalman i in., 2022). Wszystkie trzy rodzaje są najbliższymi krewnymi i pochodzą z bardzo zbliżonego (lub identycznego) przedziału czasowego (Dalman i in., 2022) i bliskich lokalizacji, zatem może się okazać, że są one synonimami.
Wiek
Wiek formacji Hall Lake (ogniwa Hall Lake formacji McRae) jest niepewny, lecz jest prawdopodobnie nieznacznie młodszy niż 73 Ma, gdyż datowanie osadów znajdujących się 10 m nad podstawą formacji wykazało wiek 73,2 ± 0,7 Ma, zaś Sierraceratops pochodzi z osadów znajdujących się 23-43 m nad podstawą formacji. Kolejne, niepublikowane badania wskazują na wiek bliższy 72 Ma (Dalman i in., 2022). Wcześniej datowano osady te na późny mastrycht (np. Lucas i in., 1998; Estrada-Ruiz i in., 2012), później na możliwy wczesny mastrycht (np. Amato i in., 2017; Estrada-Ruiz i in., 2018).
Spis gatunków
| Sierraceratops | Dalman, Lucas, Jasinski i Longrich, 2022 |
| S. turneri | Dalman, Lucas, Jasinski i Longrich, 2022 |
Bibliografia
- Amato, J.M., Mack, G.H., Jonell, T.N., Seager, W.R. & Upchurch, G.R. (2017) "Onset of the Laramide orogeny and associated magmatism in southern New Mexico based on U-Pb geochronology" Geological Society of America Bulletin, 129(9-10), 1209-1226. doi:10.1130/B31629.1
- Dalman, S.G., Lucas, S.G., Jasinki, S.G. & Longrich, N.R. (2022) "Sierraceratops turneri, a new chasmosaurine ceratopsid from the Hall Lake Formation (Upper Cretaceous) of south-central New Mexico" Cretaceous Research, 130: 105034. doi:10.1016/j.cretres.2021.105034
- Estrada-Ruiz, E., Upchurch, G.R. Jr., Wheeler, E.A. & Mack, G.H. (2012) "Late Cretaceous angiosperm woods from the Crevasse Canyon and McRae formations, south-central New Mexico, USA: part 1" International Journal of Plant Sciences, 173(4), 412-428. doi:10.1086/664714
- Estrada-Ruiz, E., Wheeler, E.A., Upchurch, G.R. Jr. & Mack, G.H. (2018) "Late Cretaceous Angiosperm Woods from the McRae Formation, South-Central New Mexico, USA: Part 2" International Journal of Plant Sciences, 179(2), 136-150. doi:10.1086/695503
- Lucas, S.G., Mack, G.H. & Estep, J.W. (1998) "The ceratopsian dinosaur Torosaurus from the Upper Cretaceous McRae Formation, Sierra County, New Mexico" New Mexico Geological Society Guidebook, 49th Annual Field Conference, 223-227.
- Lucas, S.G. & Sullivan, R.M. (2015) "Cretaceous Vertebrates of New Mexico" New Mexico Museum of Natural History and Science, Bulletin, 68, 105-129.
- Sullivan, R.M., Boere, A.C. & Lucas, S.G. (2005) "Redescription of the ceratopsid dinosaur Torosaurus utahensis (Gilmore, 1946) and a revision of the genus" Journal of Paleontology, 79(3), 564–582. doi:10.1666/0022-3360(2005)079<0564:ROTCDT>2.0.CO;2
![[2]](https://commons.m.wikimedia.org/wiki/File:Sierraceratops.jpg){kind=link}
![[1]](https://commons.m.wikimedia.org/wiki/File:Sierraceratops_turneri_dorsal_vertebra_by_Nick_Longrich.jpg){kind=link}