Meraxes: Różnice pomiędzy wersjami
m (→Paleośrodowisko) |
|||
| (Nie pokazano 15 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{DISPLAYTITLE:''Meraxes''}} | {{DISPLAYTITLE:''Meraxes''}} | ||
| − | + | {{Opis | |
| − | { | + | |Autor = [[Paweł Konarzewski]] |
| − | | Autor | + | |Korekta = |
| − | | | + | |nazwa = ''Meraxes'' (merakses) |
| − | + | |długość = ~11 m <ref>Długość zbliżona do ''Acrocanthosaurus'' na podstawie: Paul, G.S., 2016, "The Princeton Field Guide to Dinosaurs 2nd Edition", Princeton University Press </ref> | |
| − | + | |wysokość = | |
| − | + | |masa = do 5,3 t <ref>Canale i in., 2022</ref> | |
| − | + | |dieta = mięsożerny | |
| − | + | |miejsce = [[Argentyna]] - Neuquén | |
| − | + | <small>([[formacja]] [[Huincul]])</small> | |
| − | | ~11 m | + | |czas = {{Występowanie|97|94}} |
| − | | | + | ok. 97-94 [[Ma]] <br> |
| − | + | <small>[[późna kreda]] ([[cenoman]])</small> | |
| − | | | + | |systematyka = |
| − | | | + | [[Dinosauria]] |
| − | |||
| − | | [[Argentyna]] - | ||
| − | |||
| − | <small>(formacja [[Huincul]])</small> | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | <small>[[późna kreda]] ([[cenoman | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
[[Saurischia]] | [[Saurischia]] | ||
| Linia 33: | Linia 21: | ||
[[Tetanurae]] | [[Tetanurae]] | ||
| + | |||
| + | [[Carnosauria]] | ||
[[Allosauroidea]] | [[Allosauroidea]] | ||
| Linia 41: | Linia 31: | ||
[[Giganotosaurini]] | [[Giganotosaurini]] | ||
| − | | | + | |grafika = Life reconstruction of Meraxes gigas.png |
| − | + | |podpis = Rekonstrukcja przyżyciowa ''Meraxes''. Autor. Cesar Diaz [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Life_reconstruction_of_Meraxes_gigas.png] | |
| − | + | [[Plik:Meraxes Size Comparison.svg|350px]] | |
| − | + | Porównanie rozmiarów człowieka i ''Meraxes''. Autor: SlvrHwk. [https://commons.m.wikimedia.org/wiki/File:Meraxes_Size_Comparison.svg] | |
| − | + | |PorównanieGrupa = | |
| − | + | |PorównanieDługość = | |
| − | | | + | |mapa = |
| − | |||
| − | | | ||
| − | | | ||
<display_points type="terrain" zoom=4> | <display_points type="terrain" zoom=4> | ||
-39.4, -69~formacja Huincul - prowincja Neuquén, [[Argentyna]] | -39.4, -69~formacja Huincul - prowincja Neuquén, [[Argentyna]] | ||
</display_points> | </display_points> | ||
| − | + | }} | |
| − | |||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Meraxes'' to [[rodzaj]] dużego [[karcharodontozauryd]]a żyjącego na | + | ''Meraxes'' to [[rodzaj]] dużego [[karcharodontozauryd]]a żyjącego na terenie dzisiejszej Argentyny w [[późna kreda|późnej kredzie]]. Jego szczątki zostały odkryte w 2012 roku, a przed nadaniem nazwy był znany jako "Campanas carcharodontosaurid". Opisywany dinozaur charakteryzował się zredukowanymi kończynami przednimi, co świadczy, iż cecha ta wyewoluowała się niezależnie u przedstawicieli [[Carcharodontosauridae]], [[Abelisauridae]], [[Tyrannosauridae]] i [[Alvarezsauridae]]. |
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| − | [[Plik:Meraxes gigas skull reconstruction.png|thumb | + | [[Plik:Meraxes gigas skull reconstruction.png|thumb|Rekonstrukcja czaszki. Na biało odnalezione elementy. Autor: Eotyrannu5 [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Meraxes_gigas_skull_reconstruction.png]]] |
| − | [[Holotyp]] | + | [[Holotyp]] o numerze katalogowym MMCh-PV 65 to prawie kompletna czaszka pozbawiona żuchwy, częściowe kończyny przednie, kość łopatkowo-krucza, fragmenty żeber, gastralia, kompletna miednica i całe kończyny tylne, fragmenty kręgów szyjnych i grzbietowych, kompletna kość krzyżowa oraz kilkanaście kręgów ogonowych. |
| + | |||
| + | ==Budowa== | ||
| + | [[Plik:Meraxes gigas ilustración científica realizada por Carlos Papolio.jpg|thumb|Rekonstrukcja. Autor: Carlos Papolio. [https://commons.m.wikimedia.org/wiki/File:Meraxes_gigas_ilustraci%C3%B3n_cient%C3%ADfica_realizada_por_Carlos_Papolio.jpg]]] | ||
| + | Czaszka ''Meraxes'' o długości 127 cm była długa, niska i zdobiona małymi rogami na kości zaoczodołowej, a kształtem i proporcjami przypominała tą u ''[[Acrocanthosaurus]]''. Kość krzyżowa składała się z 5 całkowicie zrośniętych ze sobą kręgów. Przednie kręgi ogonowe wykazywały pneumatyzację, zaś 1-2 i 3-4 miały również częściowo połączone ze sobą wyrostki kolczyste. Łopatka była długą, solidną i delikatnie zakrzywioną kością, zaś ramienna - mocna i rozszerzona na obydwu końcach. Krótka i mocna kość łokciowa miała wyrostek o kształcie bloku i stanowi 27% całkowitej jej długości. Kość udowa miała silnie wypukłą i lekko skierowaną do przodu głowę. W śródstopiu III kosć osiągnęła największą długość. Co ciekawe, drugi palec miał prawie dwukrotnie dłuższy pazur niż jego odpowiednik na czwartym palcu (Canale i in., 2022). | ||
| + | |||
| + | ==Systematyka== | ||
| + | Analiza filogenetyczna przeprowadzona przez autorów opisu umieszcza [[teropod]]a w [[Giganotosaurini]] jako najbardziej [[bazalny|bazalnego]] przedstawiciela. Jednakże [[Andrea Cau]] w 2024 roku uznał, iż opisywany teropod jest bardziej prymitywnym przedstawicielem [[Carcharodontosauridae]]. Jego zdaniem najbliższym krewnym ''Meraxes'' był ''[[Carcharodontosaurus|Carcharodontosaurus iguidensis]]''. | ||
| − | == | + | ==Paleobiologia== |
| − | + | Zespół naukowców pod przewodnictwem Thomasa Cullena w 2020 roku zbadał histologię kości okazu MMCh-PV 65. Jak się okazało w momencie śmierci [[teropod]] mógł mieć 39-53 lata, gdy dojrzałość szkieletową osiągnął mając 35-49 lata. Oszacowany wiek czyni go jednym z najstarszych znanych dużych dinozaurów drapieżnych. | |
==Paleośrodowisko== | ==Paleośrodowisko== | ||
| − | [[Plik:Huincul Formation Dinosauria Scale.svg|thumb| | + | [[Plik:Huincul Formation Dinosauria Scale.svg|thumb|300px|right|Dinozaury z formacji Huincul. Autor: Slate Weasel [https://commons.m.wikimedia.org/wiki/File:Huincul_Formation_Dinosauria_Scale.svg#mw-jump-to-license]]] |
| − | + | Zobacz: [[Huincul#Paleośrodowisko]]. | |
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| Linia 75: | Linia 68: | ||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| − | + | |{{V| ''Meraxes''}} | |
| − | | {{Kpt|[[Juan | + | | {{Kpt|[[Juan Canale|Canale]]}}, {{Kpt|[[Sebastián Apesteguía|Apesteguía]]}}, {{Kpt|[[Pablo Gallina|Gallina]]}}, {{Kpt|[[Jonathan Mitchell|Mitchell]]}}, {{Kpt|[[Nathan Smith|Smith]]}}, {{Kpt|[[Thomas Cullen|Cullen]]}}, {{Kpt|[[Akiko Shinya|Shinya]]}}, {{Kpt|[[Alejandro Haluza|Haluza]]}}, {{Kpt|[[Federico Gianechini|Gianechini]]}} i {{Kpt|[[Peter Makovicky|Makovicky]]}}, [[2022]] |
|- | |- | ||
| − | + | |{{V| ''M. gigas''}} | |
| − | | {{Kpt|Canale}}, {{Kpt|Apesteguía}}, {{Kpt|Gallina}}, {{Kpt|Mitchell}}, {{Kpt|Smith}}, {{Kpt|Cullen}}, {{Kpt|Shinya}}, {{Kpt|Haluza}}, {{Kpt|Gianechini}} | + | | {{Kpt|Canale}}, {{Kpt|Apesteguía}}, {{Kpt|Gallina}}, {{Kpt|Mitchell}}, {{Kpt|Smith}}, {{Kpt|Cullen}}, {{Kpt|Shinya}}, {{Kpt|Haluza}}, {{Kpt|Gianechini}} i {{Kpt|Makovicky}}, 2022 |
|} | |} | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
<small> | <small> | ||
| − | |||
Canale, J.I., Apesteguía, S., Gallina, P.A., Mitchell, J., Smith, N.D., Cullen, T.M., Shinya, A., Haluza, A., Gianechini, F.A., Makovicky, P.J. (2022). "New giant carnivorous dinosaur reveals convergent evolutionary trends in theropod arm reduction". Current Biology [[doi:10.1016/j.cub.2022.05.057]] | Canale, J.I., Apesteguía, S., Gallina, P.A., Mitchell, J., Smith, N.D., Cullen, T.M., Shinya, A., Haluza, A., Gianechini, F.A., Makovicky, P.J. (2022). "New giant carnivorous dinosaur reveals convergent evolutionary trends in theropod arm reduction". Current Biology [[doi:10.1016/j.cub.2022.05.057]] | ||
| − | + | Cau, A. (2024). "A Unified Framework for Predatory Dinosaur Macroevolution". Bollettino della Società Paleontologica Italiana. 63 (1). [[doi:10.4435/BSPI.2024.08]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | + | Cullen, T.M., Canale, J.I., Apesteguía, S., Smith., N. D., Hu, D., Makovicky, P.J. (2020). "Osteohistological analyses reveal diverse strategies of theropod dinosaur body-size evolution". Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences. 287 (1939): 20202258 [[doi:10.1098/rspb.2020.2258]] | |
<references/></small> | <references/></small> | ||
| Linia 98: | Linia 88: | ||
[[Kategoria:Theropoda]] | [[Kategoria:Theropoda]] | ||
[[Kategoria:Tetanurae]] | [[Kategoria:Tetanurae]] | ||
| + | [[Kategoria:Carnosauria]] | ||
[[Kategoria:Ameryka Południowa]] | [[Kategoria:Ameryka Południowa]] | ||
[[Kategoria:Argentyna]] | [[Kategoria:Argentyna]] | ||
| Linia 103: | Linia 94: | ||
[[Kategoria:Kreda]] | [[Kategoria:Kreda]] | ||
[[Kategoria:Cenoman]] | [[Kategoria:Cenoman]] | ||
| − | |||
Aktualna wersja na dzień 13:51, 15 sie 2024
| Autor: | Paweł Konarzewski |
| Meraxes (merakses) | |
|---|---|
| Długość | ~11 m [1] |
| Masa | do 5,3 t [2] |
| Dieta | mięsożerny |
| Miejsce | Argentyna - Neuquén |
| Czas |
ok. 97-94 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
 Rekonstrukcja przyżyciowa Meraxes. Autor. Cesar Diaz [4]
| |
| Mapa znalezisk | |
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Meraxes to rodzaj dużego karcharodontozauryda żyjącego na terenie dzisiejszej Argentyny w późnej kredzie. Jego szczątki zostały odkryte w 2012 roku, a przed nadaniem nazwy był znany jako "Campanas carcharodontosaurid". Opisywany dinozaur charakteryzował się zredukowanymi kończynami przednimi, co świadczy, iż cecha ta wyewoluowała się niezależnie u przedstawicieli Carcharodontosauridae, Abelisauridae, Tyrannosauridae i Alvarezsauridae.
Materiał kopalny
Holotyp o numerze katalogowym MMCh-PV 65 to prawie kompletna czaszka pozbawiona żuchwy, częściowe kończyny przednie, kość łopatkowo-krucza, fragmenty żeber, gastralia, kompletna miednica i całe kończyny tylne, fragmenty kręgów szyjnych i grzbietowych, kompletna kość krzyżowa oraz kilkanaście kręgów ogonowych.
Budowa
Czaszka Meraxes o długości 127 cm była długa, niska i zdobiona małymi rogami na kości zaoczodołowej, a kształtem i proporcjami przypominała tą u Acrocanthosaurus. Kość krzyżowa składała się z 5 całkowicie zrośniętych ze sobą kręgów. Przednie kręgi ogonowe wykazywały pneumatyzację, zaś 1-2 i 3-4 miały również częściowo połączone ze sobą wyrostki kolczyste. Łopatka była długą, solidną i delikatnie zakrzywioną kością, zaś ramienna - mocna i rozszerzona na obydwu końcach. Krótka i mocna kość łokciowa miała wyrostek o kształcie bloku i stanowi 27% całkowitej jej długości. Kość udowa miała silnie wypukłą i lekko skierowaną do przodu głowę. W śródstopiu III kosć osiągnęła największą długość. Co ciekawe, drugi palec miał prawie dwukrotnie dłuższy pazur niż jego odpowiednik na czwartym palcu (Canale i in., 2022).
Systematyka
Analiza filogenetyczna przeprowadzona przez autorów opisu umieszcza teropoda w Giganotosaurini jako najbardziej bazalnego przedstawiciela. Jednakże Andrea Cau w 2024 roku uznał, iż opisywany teropod jest bardziej prymitywnym przedstawicielem Carcharodontosauridae. Jego zdaniem najbliższym krewnym Meraxes był Carcharodontosaurus iguidensis.
Paleobiologia
Zespół naukowców pod przewodnictwem Thomasa Cullena w 2020 roku zbadał histologię kości okazu MMCh-PV 65. Jak się okazało w momencie śmierci teropod mógł mieć 39-53 lata, gdy dojrzałość szkieletową osiągnął mając 35-49 lata. Oszacowany wiek czyni go jednym z najstarszych znanych dużych dinozaurów drapieżnych.
Paleośrodowisko
Zobacz: Huincul#Paleośrodowisko.
Etymologia
Nazwa rodzajowa Meraxes odnosi się do smoka z powieści fantasy "Pieśń Ognia i Lodu" autorstwa George'a R.R. Martina. Epitet gatunkowy gigas z języka greckiego znaczy duży, gigantyczny i nawiązuje do dużych rozmiarów odnalezionego dinozaura.
Spis gatunków
| Meraxes | Canale, Apesteguía, Gallina, Mitchell, Smith, Cullen, Shinya, Haluza, Gianechini i Makovicky, 2022 |
| M. gigas | Canale, Apesteguía, Gallina, Mitchell, Smith, Cullen, Shinya, Haluza, Gianechini i Makovicky, 2022 |
Bibliografia
Canale, J.I., Apesteguía, S., Gallina, P.A., Mitchell, J., Smith, N.D., Cullen, T.M., Shinya, A., Haluza, A., Gianechini, F.A., Makovicky, P.J. (2022). "New giant carnivorous dinosaur reveals convergent evolutionary trends in theropod arm reduction". Current Biology doi:10.1016/j.cub.2022.05.057
Cau, A. (2024). "A Unified Framework for Predatory Dinosaur Macroevolution". Bollettino della Società Paleontologica Italiana. 63 (1). doi:10.4435/BSPI.2024.08
Cullen, T.M., Canale, J.I., Apesteguía, S., Smith., N. D., Hu, D., Makovicky, P.J. (2020). "Osteohistological analyses reveal diverse strategies of theropod dinosaur body-size evolution". Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences. 287 (1939): 20202258 doi:10.1098/rspb.2020.2258
![[4]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Life_reconstruction_of_Meraxes_gigas.png){kind=link}
![[5]](https://commons.m.wikimedia.org/wiki/File:Meraxes_Size_Comparison.svg){kind=link}
![[1]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Meraxes_gigas_skull_reconstruction.png){kind=link}
![[2]](https://commons.m.wikimedia.org/wiki/File:Meraxes_gigas_ilustraci%C3%B3n_cient%C3%ADfica_realizada_por_Carlos_Papolio.jpg){kind=link}
![[3]](https://commons.m.wikimedia.org/wiki/File:Huincul_Formation_Dinosauria_Scale.svg#mw-jump-to-license){kind=link}