Karol Sabath: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj
m (→‎Publikacje naukowe: link+PG)
m
 
(Nie pokazano 37 wersji utworzonych przez 5 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 +
{{DISPLAYTITLE:''Karol Sabath''}}
 +
<small>
 +
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk"
 +
| Autor:
 +
| Korekta:
 +
|-
 +
| [[Łukasz Czepiński]]
 +
| [[Maciej Ziegler]]
 +
|}
 +
</small>
 +
 +
----
 +
<small>
 
{| class="wikitable" style="text-align:left" align="left"
 
{| class="wikitable" style="text-align:left" align="left"
−
!width="200px" colspan=2 | mgr Karol Sabath
+
! width="100px" colspan=2 | mgr Karol Sabath
−
[[Plik:Karol_Sabath.jpg|200px|]]
+
[[Plik:Karol_Sabath.jpg|200px| ]]
 +
<small>Fot. Katarzyna Kaszycka</small>
 
|-
 
|-
−
! '''Data urodzenia''':
+
! width="100px" | '''Data urodzenia''':
−
| 24. sierpnia [[1963]], Katowice
+
| width="100px" | 24. sierpnia [[1963]], Katowice
 
|-
 
|-
 
! '''Data śmierci''':
 
! '''Data śmierci''':
Linia 12: Linia 26:
 
| [[Polska]]
 
| [[Polska]]
 
|-
 
|-
−
! '''Zawód''':
+
! Instytucje:
−
| paleontolog
+
|
 +
Instytut Paleobiologii PAN
 +
<br>Muzeum Ewolucji PAN
 +
<br>Muzeum Geologiczne PIG
 +
|-
 +
! ''Alma mater'':
 +
| Uniwersytet Śląski
 +
|-
 +
! Nick na [http://forum.dinozaury.com Forum]:
 +
|[http://www.forum.dinozaury.com/memberlist.php?mode=viewprofile&u=20 ''Karol Sabath'']
 
|}
 
|}
 +
</small>
  
−
'''Karol Sabath''' był paleontologiem, artystą, pracownikiem [[Instytut Paleobiologii im. Romana Kozłowskiego PAN|Instytutu Paleobiologii PAN]], [[Muzeum Ewolucji Instytutu Paleobiologii PAN|Muzeum Ewolucji]] oraz [[Muzeum Geologiczne PIG|Muzeum Geologicznego PIG]], redaktorem „[[Acta Palaeontologica Polonica]]”. Wspaniały popularyzator nauki, pracujący z wielką pasją. Współtworzył także serwis Dinozaury.com, był współautorem wielu tekstów, wspierał, pomagał, wprowadzał korekty. Ekspert na naszym forum.
+
'''Karol Sabath''' (ur. 1963 - zm. 2007) był paleontologiem, artystą, pracownikiem Instytutu Paleobiologii PAN, Muzeum Ewolucji oraz Muzeum Geologicznego PIG, redaktorem „[[Acta Palaeontologica Polonica]]”. Współtworzył również liczne serwisy popularnonaukowe (w tym [[Dinozaury.com]]), gdzie był współautorem wielu tekstów, wspierał, pomagał, korygował. Ekspert na forum Dinozaury.com, bardzo aktywny popularyzator nauki, pracujący z wielką pasją.
  
 
==Biografia==
 
==Biografia==
−
Karol Sabath urodził się 24. lipca 1963 roku w Katowicach. Kilka lat swego dzieciństwa spędził w Afryce<ref name="PG5512/2">Mizerski, W., 2007. Karol Sabath (1963-2007). ''Przegląd Geologiczny'' 55 (12/2): 1105.</ref>. W 1975 roku, jako 12-letni chłopiec przyglądał się pracy rzeźbiarzy w Kotlinie Dinozaurów w Chorzowie i komentował uchybienia w odwzorowaniu anatomii tych zwierząt, dając tym samym pokaz swojej erudycji w tematyce paleontologicznej<ref name="APP">Kielan-Jaworowska, Z., 2007. In memoriam. Karol Sabath (1963-2007). ''Acta Palaeontologica Polonica'' 52 (4): 828-829.</ref>.
+
[[Plik:Karol Sabath2.jpg|250px|thumb|right| 12-letni Karol Sabath i prof. [[Zofia Kielan-Jaworowska]] podczas otwarcia Kotliny Dinozaurów w Chorzowie, 1975 rok.<br>© Archiwum Instytutu Paleobiologii PAN.]]
 +
[[Plik:Karol Sabath3.jpg|250px|thumb|right| Karol Sabath w trakcie tworzenia ilustracji.<br>© Rocznik Muzeum Ewolucji PAN.]]
 +
[[Plik:Karol Sabath4.jpg|250px|thumb|right| Karol Sabath w trakcie wystąpienia telewizyjnego.<br>© Rocznik Muzeum Ewolucji PAN.]]
 +
Karol Sabath urodził się 24. lipca 1963 roku w Katowicach, zmarł po długiej, tajemniczej chorobie<ref name="PG5512/2"></ref> 10. października 2007 roku, w wieku 44 lat. Pogrzeb odbył się 23. października 2007 roku na cmentarzu w Katowicach-Bogucicach.
 +
 
 +
===Dzieciństwo===
 +
Karol Sabath kilka lat swego dzieciństwa spędził w Afryce<ref name="PG5512/2">Mizerski, W., 2007. Karol Sabath (1963-2007). ''Przegląd Geologiczny'' 55 (12/2): 1105.</ref>. Jak sam się określał, był "ofiarą" ogromnego zainteresowania dinozaurami w Polsce w pierwszej połowie lat 70., które było wynikiem polskich ekspedycji paleontologicznych do Mongolii<ref>Forum Dinozaury.com,  28 III 2006 r. http://www.forum.dinozaury.com/viewtopic.php?p=763#p763</ref>.  W 1975 roku, jako 12-letni chłopiec przyglądał się pracy rzeźbiarzy w Kotlinie Dinozaurów w Chorzowie i komentował uchybienia w odwzorowaniu anatomii tych zwierząt, dając tym samym pokaz swojej erudycji w tematyce paleontologicznej<ref name="APP">[http://www.app.pan.pl/archive/published/app52/app52-828.pdf Kielan-Jaworowska, Z., 2007. In memoriam. Karol Sabath (1963-2007). ''Acta Palaeontologica Polonica'' 52 (4): 828-829.]</ref>. Jak Karol Sabath wspominał po latach - wielkim sentymentem darzył chorzowski park, gdyż został on udostępniony do zwiedzania w dniu jego urodzin, zaś sam był pierwszym odwiedzającym <ref name="FD1">Forum Dinozaury.com, 16 V 2006 r. http://www.forum.dinozaury.com/viewtopic.php?p=2834#p2834</ref>.
  
 
===Studia===
 
===Studia===
−
W 1981 roku rozpoczął równoległe studia biologii na Wydziale Biologii i Ochrony Środowiska na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach i paleontologii na Wydziale Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego w Sosnowcu. Jako specjalizacje wybrał fizjologię zwierząt z paleontologią i ewolucją kręgowców<ref name="PG5512/2"></ref>. W 1986 roku ukończył studia z wyróżnieniem, otrzymując tytuł magistra.<ref name="APP"></ref>
+
W 1981 roku rozpoczął równoległe studia biologii na Wydziale Biologii i Ochrony Środowiska na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach i w ramach Indywidualnego Toku Studiów wybrane przedmioty geologiczne na Wydziale Nauk o Ziemi w Sosnowcu<ref name="Wywiad">[http://www.dinozaury.com/wywiad-z-mgr-karolem-sabathem/ Sabath, K. ''O edukacji paleontologicznej w Polsce, wykopaliskach i karierze naukowej''. Przeprowadził: Czepiński, Ł. ''Dinozaury.com'', 16 VII 2005].</ref> Jako specjalizacje wybrał fizjologię zwierząt z paleontologią i ewolucją kręgowców<ref name="PG5512/2"></ref>. W 1986 roku ukończył studia z wyróżnieniem, otrzymując tytuł magistra w Katedrze Fizjologii Człowieka i Zwierząt.<ref name="APP"></ref><ref name="Wywiad"></ref> W trakcie trwania studiów tworzył m.in. plansze informacyjne do Skalnej Kotliny Dinozaurów w Chorzowie, a później zaprojektował plan pomalowania znajdujących się tam modeli<ref name="FD1"></ref>.
  
 
===Praca naukowa===
 
===Praca naukowa===
−
W 1986 roku został zaproszony przez prof. Zofię Kielan Jaworowską do współpracy z Instytutem Paleobiologii im. Romana Kozłowskiego PAN. Początkowo był asystentem przy badaniach nad kopalnymi kręgowcami, ale w niedługim czasie awansował na stanowisko starszego asystenta, a w końcu został kustoszem i konsultantem naukowym Muzeum Ewolucji PAN.<ref name="APP"></ref>
+
W 1986 roku został zaproszony przez prof. [[Zofia Kielan-Jaworowska|Zofię Kielan-Jaworowską]] do współpracy z Instytutem Paleobiologii im. Romana Kozłowskiego PAN. Początkowo był asystentem przy badaniach nad kopalnymi kręgowcami, ale w niedługim czasie awansował na stanowisko starszego asystenta, a w końcu został kustoszem i konsultantem naukowym Muzeum Ewolucji PAN.<ref name="APP"></ref>
  
−
Główne zainteresowania badawcze mgr Sabatha to dinozaury i ich jaja. Jego największe osiągnięcia naukowe to publikacje dotyczące identyfikacji jaj dinozaurów na podstawie ich skorupy oraz wykazanie odrębność rodzajów ''[[Tyrannosaurus]]'' i ''[[Tarbosaurus]]''.
+
Od 1995 roku należał do Society of Vetrebrate Paleontology, a od 1996 - do redakcji "''[[Acta Palaeontologica Polonica]]''" i Komitetu Biologii Ewolucyjnej i Teoretycznej PAN. W 2001 roku został kustoszem Muzeum Geologicznego PIG w Warszawie, zaś od 2002 był współpracownikiem redakcji "[[Przegląd Geologiczny|Przeglądu Geologicznego]]".
  
−
Od 1995 roku - członek [[Society of Vetrebrate Paleontology]].  
+
Prowadził zajęcia z paleontologii kręgowców na Wydziale Geologii Uniwersytetu Warszawskiego i ewolucjonizm w Akademii Świętokrzyskiej w Kielcach i Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie.
  
−
Prowadził zajęcia z paleontologii kręgowców na Wydziale Geologii Uniwersytetu Warszawskiego i ewolucjonizm w Akademii Świętokrzyskiej w Kielcach i Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie.
+
Główne zainteresowania badawcze mgr Sabatha to dinozaury i ich jaja. Jego największe osiągnięcie naukowe to publikacje dotyczące identyfikacji jaj dinozaurów na podstawie ich skorupy (Mikhailov, Sabath & Kurzanov, 1994). Karol Sabath zajmował się także budową, nomenklaturą i [[filogeneza|filogenezą]] [[tyranozauryd]]ów.
  
−
Aktywny członek Komitetu Biologii Ewolucyjnej i Teoretycznej PAN (od 1996), członek zespołu redakcyjnego "''[[Acta Palaeontologica Polonica]]''" (od 1996).
+
W dniach 14-16 marca 2005 roku, podczas konferencji "Tracking Dinosaur Origins" w Dixie State College w stanie Utah, wraz z [[Gerard Gierliński|Gerardem Gierlińskim]] przedstawił odczyt „The Hitchcock Enigma: first feathers or artifacts?”, w którym bronił tezy, że na tropie kucającego teropoda (prawdopodobnie [[Dilophosaurus|dilofozaura]]) są widoczne ślady piór<ref>Forum Dinozaury.com, 25 VI 2006 r. http://forum.dinozaury.com/viewtopic.php?p=3944#p3944</ref>.
 +
: '''Zobacz też: [[Dilophosaurus#Pierzasty_dilofozaur.3F|Pierzasty dilofozaur?]]'''
  
−
Od 2001 roku był kustoszem Muzeum Geologicznego PIG w Warszawie, zaś od 2002 współpracownik redakcji "[[Przegląd Geologiczny|Przeglądu Geologicznego]]".
+
Poza tym, Karol Sabath był członkiem niewielkiej ekspedycji PAN na Pustyni Gobi, wraz z [[Osmólska|Halszka Osmólską]] i [[Maryańska|Teresą Maryańską]]<ref>Forum Dinozaury.com, 30 III 2006 r. http://www.forum.dinozaury.com/viewtopic.php?p=791#p791</ref>.
  
 
: '''Zobacz też: [[Karol_Sabath#Publikacje_naukowe|lista publikacji naukowych autorstwa Karola Sabatha]].'''
 
: '''Zobacz też: [[Karol_Sabath#Publikacje_naukowe|lista publikacji naukowych autorstwa Karola Sabatha]].'''
  
 
===Popularyzacja nauki===
 
===Popularyzacja nauki===
−
Karol Sabath biegle władał czterema językami. Był tłumaczem wielu książek i współredaktorem podręczników do biologii dla szkół ponadgimnazjalnych. Reprezentował Instytut podczas organizowanych w Warszawie Festiwali Nauki i Pikników naukowych.<ref name="APP"></ref><ref name="PG5512/2b">Stolarski, J., 2007. Pożegnanie Karola. ''Przegląd Geologiczny'' 55 (12/2): 1106.</ref>
+
Dzięki biegłej znajomości czterech języków obcych, Karol Sabath był tłumaczem wielu książek i współredaktorem podręczników do biologii dla szkół ponadgimnazjalnych. Tworzył hasła do Wielkiej Encyklopedii Powszechnej PWN i Encyklopedii Multimedialnej PWN, był sekretarzem redakcji Encyklopedii Szkolnej Biologia (WSiP). Współpracował i pisał dla czasopism popularnonaukowych: "Świat Nauki", "Wiedza i Życie", "National Geographic Polska"; jego artykuły pojawiały się w dziale naukowym "Gazety Wyborczej". Aktywnie udzielał się w telewizji i radio.
 +
 
 +
Był konsultantem naukowym wielu wystaw muzealnych, m.in. w Muzeum Śląskim. Konsultował również większość polskich wydawnictw związanych z tematyką paleontologiczną (np. seria "Dinozaury!" wyd. DeAgostini, serial BBC "Wędrówki z dinozaurami"). Prowadził lekcję muzealne w Muzeum Ewolucji PAN i Muzeum Geologicznym PIG, współpracował z Krajowym Funduszem na Rzecz Dzieci, gdzie prowadził zajęcia podczas obozów naukowych.<ref name="PG5512/2"></ref><ref name="PG5512/2b"></ref> Podczas organizowanych w Warszawie festiwali i pikników naukowych reprezentował Instytut Paleobiologii PAN.<ref name="APP"></ref><ref name="PG5512/2b">Stolarski, J., 2007. Pożegnanie Karola. ''Przegląd Geologiczny'' 55 (12/2): 1106.</ref>
  
 
Był zaangażowany w dyskusję pomiędzy kreacjonistami a ewolucjonistami, będąc jednym z najaktywniejszych adwersarzy hipotezy "inteligentnego projektu". Bronił darwinizmu udzielając się nawet na łamach amerykańskiego kwartalnika myśli kreacjonistycznej.<ref name="APP"></ref>
 
Był zaangażowany w dyskusję pomiędzy kreacjonistami a ewolucjonistami, będąc jednym z najaktywniejszych adwersarzy hipotezy "inteligentnego projektu". Bronił darwinizmu udzielając się nawet na łamach amerykańskiego kwartalnika myśli kreacjonistycznej.<ref name="APP"></ref>
  
−
Współpracował i pisała dla "Świata Nauki", "Wiedzy i życie", "National Geographic Polska" i w dziale naukowym "Gazety Wyborczej".
+
Na przełomie 2002/2003 wraz z Katarzyną Adamalą stworzył od podstaw serwis internetowy [http://ewolucja.org ewolucja.org] traktujący o najnowszych odkryciach i wydarzeniach w świecie ewolucjonizmu. Współtworzył również inne projekty internetowe - od 2004 roku działał na [[Polskim Forum Sympatyków Paleontologii]][http://paleontologia.pl], a od 2005 - również w serwisie [[Dinozaury.com]][http://dinozaury.com].
−
 
 
−
Autor wielu haseł do Wielkiej Encyklopedii Powszechnej PWN i Encyklopedii Multimedialnej PWN, sekretarzem redakcji Encyklopedii Szkolnej Biologia (WSiP).
 
−
 
 
−
Aktywnie udzielał się w telewizji i radio.
 
−
 
 
−
Na przełomie 2002/2003 wraz z Katarzyną Adamalą stworzył od podstaw serwis internetowy [http://ewolucja.org ewolucja.org] traktujący o najnowszych odkryciach i wydarzeniach w świecie ewolucjonizmu.  
 
−
 
 
−
Był konsultantem naukowym wielu wystaw muzealnych, m.in. w Muzeum Śląskim. Konsultował również większość polskich wydawnictw związanych z tematyką paleontologiczną (np. seria "Dinozaury!" wyd. DeAgostini, serial BBC "Wędrówki z dinozaurami"). Prowadził lekcję muzealne w Muzeum Ewolucji PAN i Muzeum Geologicznym PIG, współpracował z Krajowym Funduszem na Rzecz Dzieci, gdzie prowadził zajęcia podczas obozów naukowych.<ref name="PG5512/2"></ref><ref name="PG5512/2b"></ref>
 
−
 
 
−
Karol Sabath angażował się również w projekty internetowe - od 2004 roku działał na [[Polskim Forum Sympatyków Paleontologii]][http://paleontologia.pl], a od 2005 - również w serwisie [[Dinozaury.com!]][http://dinozaury.com].
 
  
 
===Paleoartysta===
 
===Paleoartysta===
−
Karol Sabath był cenionym paleoartystą, ilustrował wiele wystaw muzealnych i książek paleontologicznych. jego prace znajdują się m.in. w Bałtowskim Parku Jurajskim czy Parku Dinozaurów w Rogowie.
+
Karol Sabath był cenionym paleoartystą, ilustrował wiele wystaw muzealnych i wydawnictw paleontologicznych. Jego prace znajdują się m.in. w Bałtowskim Parku Jurajskim, Parku Dinozaurów w Rogowie, Muzeum Geologicznym PIG, Muzeum Ewolucji Instytutu Paleobiologii PAN oraz w krakowskim Muzeum Przyrodniczym. Jego ilustracje pojawiały się w wielu szkolnych podręcznikach wydawanych przez Operon, PWN, WSiP i Żak<ref>Forum Dinozaury.com, 12 VI 2006 r. http://forum.dinozaury.com/viewtopic.php?p=3656#p3656</ref>.
  
−
===Śmierć===
+
===Spuścizna===
−
Karol Sabath zmarł po długiej, tajemniczej chorobie<ref name="PG5512/2"></ref>, 10 października 2007 roku, w wieku 44 lat. Pogrzeb odbył się 23 października 2007 roku na cmentarzu w Katowicach-Bogucicach.
+
24. maja 2008 roku na terenie Jura Parku w Solcu Kujawkism otwarto Muzeum Ziemi im. Karola Sabatha, który był konsultantem naukowym tej ekspozycji.<ref>Iwańczuk, J., Woroncowa-Marcinowska, T., Ploch, I., 2008.  ''Przegląd Geologiczny'' 56 (8/2): 733-734; 787-788.</ref>  
  
−
===Spuścizna===
+
W październiku 2008, w pierwszą rocznicę śmierci Karola Sabatha, w Muzeum Ewolucji otwarto czasową wystawę prezentującą dorobek i wspomnienia po zmarłym naukowcu.  
−
24. maja 2008 roku na terenie Jura Parku w Solcu Kujawkism otwarto Muzeum Ziemi im. Karola Sabatha, który był konsultantem naukowym tej ekspozycji.<ref>Iwańczuk, J., Woroncowa-Marcinowska, T., Ploch, I., 2008.  ''Przegląd Geologiczny'' 56 (8/2): 733-734; 787-788.</ref>
 
  
−
15. października 2008 roku przyznano pierwszą Nagrodę Stowarzyszenia Dziennikarzy Naukowych im. Karola Sabatha.<ref>Mikołuszko, W., 2009. O powstawaniu artykułów popularnonaukowych drogą doboru naturalnego ''Rocznik Muzeum Ewolucji Instytutu Paleobiologii PAN'', 1: 20-22.</ref><ref>http://www.naukowi.pl/?p=415 ; http://www.naukowi.pl/?p=854</ref>
+
15. października 2008 roku przyznano pierwszą Nagrodę Stowarzyszenia Dziennikarzy Naukowych im. Karola Sabatha. Od tej pory każdego roku nagradzany jest nią najlepszy polskojęzyczny tekst popularnonaukowy<ref>Mikołuszko, W., 2009. O powstawaniu artykułów popularnonaukowych drogą doboru naturalnego ''Rocznik Muzeum Ewolucji Instytutu Paleobiologii PAN'', 1: 20-22.</ref><ref>http://www.naukowi.pl/?p=415 ; http://www.naukowi.pl/?p=854</ref>  
  
−
W październiku 2008, w pierwszą rocznicę śmierci Karola Sabatha, w Muzeum Ewolucji otwarto czasową wystawę prezentującą dorobek i wspomnienia po zmarłym naukowcu.
+
W 2009 roku ruszyło wydawnictwo ''Rocznik Muzeum Ewolucji Instytutu Paleobiologii PAN''. Pierwszy numer został poświęcony pamięci mgr Sabatha.<ref>[http://muzewol.pan.pl/rocznik_me/Rocznik_me_nr1.pdf Machalski, M., 2009. Od redaktora. ''Rocznik Muzeum Ewolucji Instytutu Paleobiologii PAN'', 1: 3.]</ref>
  
−
W 2009 roku ruszyło wydawnictwo ''Rocznik Muzeum Ewolucji Instytutu Paleobiologii PAN''. Pierwszy numer został poświęcony pamięci mgr Sabatha.<ref>Machalski, M., 2009. Od redaktora. ''Rocznik Muzeum Ewolucji Instytutu Paleobiologii PAN'', 1: 3.</ref>
+
W 2012 roku na jego cześć nazwany został gatunek chrząszcza z eoceńskiego bursztynu bałtyckiego - ''Euroleptochromus sabathi'' <ref>Jałoszyński, P., 2012. Description of ''Euroleptochromus'' gen.n. (Coleoptera, Staphylinidae, Scydmaeninae) from Baltic amber, with discussion of biogeography and mouthpart evolution within Clidicini/ ''Systematic Entomology'', 37 (2): 346-359 [http://dx.doi.org/10.1111/j.1365-3113.2012.00623.x doi:10.1111/j.1365-3113.2012.00623.x]</ref>, zaś w 2014 został uhonorowany w nazwie nowego ptasiego [[ootakson]]u z późnej kredy Pustyni Gobi (Mongolia), ''Styloolithus sabathi''<ref>Varricchio, D. &., 2014. Revisiting Sabath's "Larger Avian Eggs" from the Gobi Cretaceous. ''Acta Palaeontologica Polonica'', ''in press'' [http://dx.doi.org/10.4202/app.00085.2014 doi:10.4202/app.00085.2014]</ref>, wyróżniono na podstawie okazów badanych przez Sabatha w 1991 roku.
  
 
==Publikacje naukowe==
 
==Publikacje naukowe==
−
# Sabath K., 1991. Upper Cretaceous amniotic eggs from the Gobi Desert. '' Acta Palaeontologica Polonica'', v. 36 (2): 151–192 [http://www.app.pan.pl/archive/published/app36/app36-151.pdf PDF]
+
# '''Sabath K.''', 1991. Upper Cretaceous amniotic eggs from the Gobi Desert. '' Acta Palaeontologica Polonica'', v. 36 (2): 151–192 [http://www.app.pan.pl/archive/published/app36/app36-151.pdf PDF]
−
# Mikhailov K., Sabath K. & Kurzanov S., 1994. Eggs and nests from the Cretaceous of Mongolia. In: Carpenter K., Hirsch K. F. & Horner J. R. (eds.): Dinosaur Eggs and Babies, ''Cambridge University Press'', Bambridge, p. 88–115
+
# Mikhailov K., '''Sabath K.''' & Kurzanov S., 1994. Eggs and nests from the Cretaceous of Mongolia. In: Carpenter K., Hirsch K. F. & Horner J. R. (eds.): Dinosaur Eggs and Babies, ''Cambridge University Press'', Bambridge, p. 88–115
−
# Gierliński G. & Sabath K., 2002. A probable stegosaurian track from the Late Jurassic of Poland.  ''Acta Palaeontologica Polonica'', v. 47 (3): 561–564 [http://www.app.pan.pl/archive/published/app36/app36-151.pdf PDF]
+
# Gierliński G. & '''Sabath K.''', 2002. A probable stegosaurian track from the Late Jurassic of Poland.  ''Acta Palaeontologica Polonica'', v. 47 (3): 561–564 [https://www.app.pan.pl/archive/published/app47/app47-561.pdf PDF]
−
# Hurum J.H. & Sabath K., 2003. Giant theropod dinosaurs from Asia and North America: Skulls of ''Tarbosaurus bataar'' and ''Tyrannosaurus rex'' compared.  ''Acta Palaeontologica Polonica'', v. 48 (2): 161–190 [http://www.app.pan.pl/archive/published/app48/app48-161.pdf PDF]
+
# Hurum J.H. & '''Sabath K.''', 2003. Giant theropod dinosaurs from Asia and North America: Skulls of ''Tarbosaurus bataar'' and ''Tyrannosaurus rex'' compared.  ''Acta Palaeontologica Polonica'', v. 48 (2): 161–190 [http://www.app.pan.pl/archive/published/app48/app48-161.pdf PDF]
−
# Currie P.J., Hurum J.H. & Sabath K., 2003. Skull structure and evolution in tyrannosaurid phylogeny.  ''Acta Palaeontologica Polonica'', v. 48 (2): 227–234 [http://www.app.pan.pl/archive/published/app48/app48-227.pdf PDF]
+
# Currie P.J., Hurum J.H. & '''Sabath K.''', 2003. Skull structure and evolution in tyrannosaurid phylogeny.  ''Acta Palaeontologica Polonica'', v. 48 (2): 227–234 [http://www.app.pan.pl/archive/published/app48/app48-227.pdf PDF]
−
#Gierliński, G., Ploch, I., Sabath, K., Ziaja, J. 2006. Zagadkowa roślina z wczesnej jury Gór Świętokrzyskich. ''Przegląd Geologiczny'', 54 (2): 139-141. [http://www.pgi.gov.pl/images/stories/przeglad/pdf/pg_2006_02_20.pdf PDF]
+
#Gierliński, G., Ploch, I., '''Sabath, K.''', Ziaja, J. 2006. Zagadkowa roślina z wczesnej jury Gór Świętokrzyskich. ''Przegląd Geologiczny'', 54 (2): 139-141. [http://www.pgi.gov.pl/images/stories/przeglad/pdf/pg_2006_02_20.pdf PDF]
  
 
==Bibliografia==
 
==Bibliografia==
Linia 83: Linia 105:
 
{{DEFAULTSORT:Sabath, Karol}}
 
{{DEFAULTSORT:Sabath, Karol}}
 
[[Kategoria:Paleontolodzy]]
 
[[Kategoria:Paleontolodzy]]
−
[[Kategoria:Dinozaury.com!]]
+
[[Kategoria:Dinozaury.com]]
 
[[Kategoria:Polscy paleontolodzy]]
 
[[Kategoria:Polscy paleontolodzy]]
 +
 +
==Zobacz też==
 +
# [http://www.dinozaury.com/wywiad-z-mgr-karolem-sabathem/ Wywiad z mgr Karolem Sabathem dla Dinozaury.com (16 VII 2005)].

Aktualna wersja na dzień 21:48, 1 lis 2023

Autor: Korekta:
Łukasz Czepiński Maciej Ziegler

mgr Karol Sabath

Karol Sabath.jpg Fot. Katarzyna Kaszycka

Data urodzenia: 24. sierpnia 1963, Katowice
Data śmierci: 10. października 2007, Warszawa
Narodowość: Polska
Instytucje:

Instytut Paleobiologii PAN
Muzeum Ewolucji PAN
Muzeum Geologiczne PIG

Alma mater: Uniwersytet Śląski
Nick na Forum: Karol Sabath

Karol Sabath (ur. 1963 - zm. 2007) był paleontologiem, artystą, pracownikiem Instytutu Paleobiologii PAN, Muzeum Ewolucji oraz Muzeum Geologicznego PIG, redaktorem „Acta Palaeontologica Polonica”. Współtworzył również liczne serwisy popularnonaukowe (w tym Dinozaury.com), gdzie był współautorem wielu tekstów, wspierał, pomagał, korygował. Ekspert na forum Dinozaury.com, bardzo aktywny popularyzator nauki, pracujący z wielką pasją.

Biografia

12-letni Karol Sabath i prof. Zofia Kielan-Jaworowska podczas otwarcia Kotliny Dinozaurów w Chorzowie, 1975 rok.
© Archiwum Instytutu Paleobiologii PAN.
Karol Sabath w trakcie tworzenia ilustracji.
© Rocznik Muzeum Ewolucji PAN.
Karol Sabath w trakcie wystąpienia telewizyjnego.
© Rocznik Muzeum Ewolucji PAN.

Karol Sabath urodził się 24. lipca 1963 roku w Katowicach, zmarł po długiej, tajemniczej chorobie[1] 10. października 2007 roku, w wieku 44 lat. Pogrzeb odbył się 23. października 2007 roku na cmentarzu w Katowicach-Bogucicach.

Dzieciństwo

Karol Sabath kilka lat swego dzieciństwa spędził w Afryce[1]. Jak sam się określał, był "ofiarą" ogromnego zainteresowania dinozaurami w Polsce w pierwszej połowie lat 70., które było wynikiem polskich ekspedycji paleontologicznych do Mongolii[2]. W 1975 roku, jako 12-letni chłopiec przyglądał się pracy rzeźbiarzy w Kotlinie Dinozaurów w Chorzowie i komentował uchybienia w odwzorowaniu anatomii tych zwierząt, dając tym samym pokaz swojej erudycji w tematyce paleontologicznej[3]. Jak Karol Sabath wspominał po latach - wielkim sentymentem darzył chorzowski park, gdyż został on udostępniony do zwiedzania w dniu jego urodzin, zaś sam był pierwszym odwiedzającym [4].

Studia

W 1981 roku rozpoczął równoległe studia biologii na Wydziale Biologii i Ochrony Środowiska na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach i w ramach Indywidualnego Toku Studiów wybrane przedmioty geologiczne na Wydziale Nauk o Ziemi w Sosnowcu[5] Jako specjalizacje wybrał fizjologię zwierząt z paleontologią i ewolucją kręgowców[1]. W 1986 roku ukończył studia z wyróżnieniem, otrzymując tytuł magistra w Katedrze Fizjologii Człowieka i Zwierząt.[3][5] W trakcie trwania studiów tworzył m.in. plansze informacyjne do Skalnej Kotliny Dinozaurów w Chorzowie, a później zaprojektował plan pomalowania znajdujących się tam modeli[4].

Praca naukowa

W 1986 roku został zaproszony przez prof. Zofię Kielan-Jaworowską do współpracy z Instytutem Paleobiologii im. Romana Kozłowskiego PAN. Początkowo był asystentem przy badaniach nad kopalnymi kręgowcami, ale w niedługim czasie awansował na stanowisko starszego asystenta, a w końcu został kustoszem i konsultantem naukowym Muzeum Ewolucji PAN.[3]

Od 1995 roku należał do Society of Vetrebrate Paleontology, a od 1996 - do redakcji "Acta Palaeontologica Polonica" i Komitetu Biologii Ewolucyjnej i Teoretycznej PAN. W 2001 roku został kustoszem Muzeum Geologicznego PIG w Warszawie, zaś od 2002 był współpracownikiem redakcji "Przeglądu Geologicznego".

Prowadził zajęcia z paleontologii kręgowców na Wydziale Geologii Uniwersytetu Warszawskiego i ewolucjonizm w Akademii Świętokrzyskiej w Kielcach i Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie.

Główne zainteresowania badawcze mgr Sabatha to dinozaury i ich jaja. Jego największe osiągnięcie naukowe to publikacje dotyczące identyfikacji jaj dinozaurów na podstawie ich skorupy (Mikhailov, Sabath & Kurzanov, 1994). Karol Sabath zajmował się także budową, nomenklaturą i filogenezą tyranozaurydów.

W dniach 14-16 marca 2005 roku, podczas konferencji "Tracking Dinosaur Origins" w Dixie State College w stanie Utah, wraz z Gerardem Gierlińskim przedstawił odczyt „The Hitchcock Enigma: first feathers or artifacts?”, w którym bronił tezy, że na tropie kucającego teropoda (prawdopodobnie dilofozaura) są widoczne ślady piór[6].

Zobacz też: Pierzasty dilofozaur?

Poza tym, Karol Sabath był członkiem niewielkiej ekspedycji PAN na Pustyni Gobi, wraz z Halszka Osmólską i Teresą Maryańską[7].

Zobacz też: lista publikacji naukowych autorstwa Karola Sabatha.

Popularyzacja nauki

Dzięki biegłej znajomości czterech języków obcych, Karol Sabath był tłumaczem wielu książek i współredaktorem podręczników do biologii dla szkół ponadgimnazjalnych. Tworzył hasła do Wielkiej Encyklopedii Powszechnej PWN i Encyklopedii Multimedialnej PWN, był sekretarzem redakcji Encyklopedii Szkolnej Biologia (WSiP). Współpracował i pisał dla czasopism popularnonaukowych: "Świat Nauki", "Wiedza i Życie", "National Geographic Polska"; jego artykuły pojawiały się w dziale naukowym "Gazety Wyborczej". Aktywnie udzielał się w telewizji i radio.

Był konsultantem naukowym wielu wystaw muzealnych, m.in. w Muzeum Śląskim. Konsultował również większość polskich wydawnictw związanych z tematyką paleontologiczną (np. seria "Dinozaury!" wyd. DeAgostini, serial BBC "Wędrówki z dinozaurami"). Prowadził lekcję muzealne w Muzeum Ewolucji PAN i Muzeum Geologicznym PIG, współpracował z Krajowym Funduszem na Rzecz Dzieci, gdzie prowadził zajęcia podczas obozów naukowych.[1][8] Podczas organizowanych w Warszawie festiwali i pikników naukowych reprezentował Instytut Paleobiologii PAN.[3][8]

Był zaangażowany w dyskusję pomiędzy kreacjonistami a ewolucjonistami, będąc jednym z najaktywniejszych adwersarzy hipotezy "inteligentnego projektu". Bronił darwinizmu udzielając się nawet na łamach amerykańskiego kwartalnika myśli kreacjonistycznej.[3]

Na przełomie 2002/2003 wraz z Katarzyną Adamalą stworzył od podstaw serwis internetowy ewolucja.org traktujący o najnowszych odkryciach i wydarzeniach w świecie ewolucjonizmu. Współtworzył również inne projekty internetowe - od 2004 roku działał na Polskim Forum Sympatyków Paleontologii[1], a od 2005 - również w serwisie Dinozaury.com[2].

Paleoartysta

Karol Sabath był cenionym paleoartystą, ilustrował wiele wystaw muzealnych i wydawnictw paleontologicznych. Jego prace znajdują się m.in. w Bałtowskim Parku Jurajskim, Parku Dinozaurów w Rogowie, Muzeum Geologicznym PIG, Muzeum Ewolucji Instytutu Paleobiologii PAN oraz w krakowskim Muzeum Przyrodniczym. Jego ilustracje pojawiały się w wielu szkolnych podręcznikach wydawanych przez Operon, PWN, WSiP i Żak[9].

Spuścizna

24. maja 2008 roku na terenie Jura Parku w Solcu Kujawkism otwarto Muzeum Ziemi im. Karola Sabatha, który był konsultantem naukowym tej ekspozycji.[10]

W październiku 2008, w pierwszą rocznicę śmierci Karola Sabatha, w Muzeum Ewolucji otwarto czasową wystawę prezentującą dorobek i wspomnienia po zmarłym naukowcu.

15. października 2008 roku przyznano pierwszą Nagrodę Stowarzyszenia Dziennikarzy Naukowych im. Karola Sabatha. Od tej pory każdego roku nagradzany jest nią najlepszy polskojęzyczny tekst popularnonaukowy[11][12]

W 2009 roku ruszyło wydawnictwo Rocznik Muzeum Ewolucji Instytutu Paleobiologii PAN. Pierwszy numer został poświęcony pamięci mgr Sabatha.[13]

W 2012 roku na jego cześć nazwany został gatunek chrząszcza z eoceńskiego bursztynu bałtyckiego - Euroleptochromus sabathi [14], zaś w 2014 został uhonorowany w nazwie nowego ptasiego ootaksonu z późnej kredy Pustyni Gobi (Mongolia), Styloolithus sabathi[15], wyróżniono na podstawie okazów badanych przez Sabatha w 1991 roku.

Publikacje naukowe

  1. Sabath K., 1991. Upper Cretaceous amniotic eggs from the Gobi Desert. Acta Palaeontologica Polonica, v. 36 (2): 151–192 PDF
  2. Mikhailov K., Sabath K. & Kurzanov S., 1994. Eggs and nests from the Cretaceous of Mongolia. In: Carpenter K., Hirsch K. F. & Horner J. R. (eds.): Dinosaur Eggs and Babies, Cambridge University Press, Bambridge, p. 88–115
  3. Gierliński G. & Sabath K., 2002. A probable stegosaurian track from the Late Jurassic of Poland. Acta Palaeontologica Polonica, v. 47 (3): 561–564 PDF
  4. Hurum J.H. & Sabath K., 2003. Giant theropod dinosaurs from Asia and North America: Skulls of Tarbosaurus bataar and Tyrannosaurus rex compared. Acta Palaeontologica Polonica, v. 48 (2): 161–190 PDF
  5. Currie P.J., Hurum J.H. & Sabath K., 2003. Skull structure and evolution in tyrannosaurid phylogeny. Acta Palaeontologica Polonica, v. 48 (2): 227–234 PDF
  6. Gierliński, G., Ploch, I., Sabath, K., Ziaja, J. 2006. Zagadkowa roślina z wczesnej jury Gór Świętokrzyskich. Przegląd Geologiczny, 54 (2): 139-141. PDF

Bibliografia

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Mizerski, W., 2007. Karol Sabath (1963-2007). Przegląd Geologiczny 55 (12/2): 1105.
  2. ↑ Forum Dinozaury.com, 28 III 2006 r. http://www.forum.dinozaury.com/viewtopic.php?p=763#p763
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Kielan-Jaworowska, Z., 2007. In memoriam. Karol Sabath (1963-2007). Acta Palaeontologica Polonica 52 (4): 828-829.
  4. ↑ 4,0 4,1 Forum Dinozaury.com, 16 V 2006 r. http://www.forum.dinozaury.com/viewtopic.php?p=2834#p2834
  5. ↑ 5,0 5,1 Sabath, K. O edukacji paleontologicznej w Polsce, wykopaliskach i karierze naukowej. Przeprowadził: Czepiński, Ł. Dinozaury.com, 16 VII 2005.
  6. ↑ Forum Dinozaury.com, 25 VI 2006 r. http://forum.dinozaury.com/viewtopic.php?p=3944#p3944
  7. ↑ Forum Dinozaury.com, 30 III 2006 r. http://www.forum.dinozaury.com/viewtopic.php?p=791#p791
  8. ↑ 8,0 8,1 Stolarski, J., 2007. Pożegnanie Karola. Przegląd Geologiczny 55 (12/2): 1106.
  9. ↑ Forum Dinozaury.com, 12 VI 2006 r. http://forum.dinozaury.com/viewtopic.php?p=3656#p3656
  10. ↑ Iwańczuk, J., Woroncowa-Marcinowska, T., Ploch, I., 2008. Przegląd Geologiczny 56 (8/2): 733-734; 787-788.
  11. ↑ Mikołuszko, W., 2009. O powstawaniu artykułów popularnonaukowych drogą doboru naturalnego Rocznik Muzeum Ewolucji Instytutu Paleobiologii PAN, 1: 20-22.
  12. ↑ http://www.naukowi.pl/?p=415 ; http://www.naukowi.pl/?p=854
  13. ↑ Machalski, M., 2009. Od redaktora. Rocznik Muzeum Ewolucji Instytutu Paleobiologii PAN, 1: 3.
  14. ↑ Jałoszyński, P., 2012. Description of Euroleptochromus gen.n. (Coleoptera, Staphylinidae, Scydmaeninae) from Baltic amber, with discussion of biogeography and mouthpart evolution within Clidicini/ Systematic Entomology, 37 (2): 346-359 doi:10.1111/j.1365-3113.2012.00623.x
  15. ↑ Varricchio, D. &., 2014. Revisiting Sabath's "Larger Avian Eggs" from the Gobi Cretaceous. Acta Palaeontologica Polonica, in press doi:10.4202/app.00085.2014

Zobacz też

  1. Wywiad z mgr Karolem Sabathem dla Dinozaury.com (16 VII 2005).
Źródło: „https://encyklopedia.dinozaury.com/index.php?title=Karol_Sabath&oldid=30471”