Philovenator: Różnice pomiędzy wersjami
Dawid Mika (dyskusja | edycje) |
m |
||
| (Nie pokazano 7 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 2: | Linia 2: | ||
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | {| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | ||
| Autor: | | Autor: | ||
| + | | Korekta: | ||
|- | |- | ||
| − | | [[Dawid Mika]] | + | | [[Dawid Mika]] |
| + | | [[Maciej Ziegler]], [[Łukasz Czepiński]] | ||
|} | |} | ||
</small> | </small> | ||
| Linia 19: | Linia 21: | ||
|- | |- | ||
! '''[[:Kategoria:Lokacje|Miejsce występowania]]''': | ! '''[[:Kategoria:Lokacje|Miejsce występowania]]''': | ||
| − | | [[Chiny]] | + | | [[Chiny]] - Mongolia Wewnętrzna |
| − | <small>(Bayan Mandahu | + | <small>(Bayan Mandahu, formacja [[Wulansuhai]])</small> |
|- | |- | ||
! '''[[:Kategoria:Czas|Czas występowania]]''' | ! '''[[:Kategoria:Czas|Czas występowania]]''' | ||
| Linia 33: | Linia 35: | ||
[[Theropoda]] | [[Theropoda]] | ||
| + | |||
| + | [[Tetanurae]] | ||
[[Coelurosauria]] | [[Coelurosauria]] | ||
| − | [[ | + | [[Paraves]] |
[[Troodontidae]] | [[Troodontidae]] | ||
| Linia 47: | Linia 51: | ||
| colspan=2 | | | colspan=2 | | ||
<display_points type="terrain" zoom=3> | <display_points type="terrain" zoom=3> | ||
| − | Wu La Te Hou Qi, China | + | Wu La Te Hou Qi, China~formacja "[[Grès supérieurs]]", prowincja Savannakhet, [[Laos]]|<small>''[[Philovenator]] curriei'' - '''IVPP V 10597''' ([[holotyp]]).<br> |
</display_points> | </display_points> | ||
|} | |} | ||
| − | + | ==Wstęp== | |
| + | Filowenator (''Philovenator'') to [[rodzaj]] [[troodontyd]]a z późnej [[kreda|kredy]] [[Chiny|Chin]]. | ||
==Historia odkrycia== | ==Historia odkrycia== | ||
| − | W 1988 odbyła się chińsko-kanadyjska ekspedycja | + | W 1988 r. odbyła się chińsko-kanadyjska ekspedycja do Bayan Mandahu w Mongolii Wewnętrznej. Jej rezultatem było odnalezienie licznych szczątków późnokredowych kręgowców, w tym niekompletnych kończyn tylnych małego teropoda o ciekawej budowie. Trafiły one do Instytutu Paleontologii Kręgowców i Paleoantropologii w Beijing, gdzie skatalogowano je jako IVPP V 1057. Poprawnie stwierdzono też, że ich właścicielem był [[troodontyd]]. Potem zauważano podobieństwo IVPP V 1057 do skamielin ''[[Saurornithoides]] mongoliensis'', by wreszcie ostatecznie stwierdzić, że fauna Bayan Mandahu jest identyczna do tej znanej z formacji Djadochta (gdzie odkryto ''S. mongoliensis''). Tym samym zasugerowano przynależność tajemniczych kończyn tylnych do zauronithoidesa. Ponieważ były one znacznie mniejsze niż u wszystkich znanych ówczas troodontydów, stwierdzono ich pochodzenie od osobnika młodego (Currie i Peng, 1994). |
| − | |||
| − | |||
| + | Dopiero odkrycie w Bayan Mandahu troodontyda ''[[Linhevenator]] tani'' rzuciło nowe światło na IVPP V 1057. | ||
| + | Okazało się bowiem, że morfologicznie bardziej przypomina on ''L. tani'' niż ''S. mongoliensis''. Skłoniło to badaczy do dokładniejszych analiz, których wynikiem było wyodrębnienie na podstawie IVPP V 1057 nowego [[rodzaj]]u [[teropod]]a - ''Philovenator''. | ||
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| + | Nazwę rodzajową ''Philovenator'' można tłumaczyć - co wskazali twórcy jego opisu - na dwa sposoby: | ||
| + | *- jako "łowcę Phila" (zdrobnionej formy imienia Philip, co odnosi się do Philipa J. Curiego) | ||
| + | *- jako "kochającego łowcę" (z greckiego słowa ''philein'' - "kochać" oraz łacińskiego ''venator'' - "łowca"). Odnosiła by ona więc do domniemanego upodobania naszego teropoda do łowów i może być nietrafna - bowiem sugeruje się, że część troodontydów była wszystkożerna bądź roślinożerna. | ||
| − | + | W każdym razie epitet gatunkowy (''curriei'') honoruje Philipa J. Currie, wybitnego paleontologa, który swoje badania prowadził głównie nad celozaurami, w tym IVPP V 10597. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | W każdym razie epitet gatunkowy (''curriei'') honoruje | ||
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| − | Holotyp filowenatora jest oznaczony jako IVPP V 10597 i zawiera prawie | + | Holotyp filowenatora jest oznaczony jako IVPP V 10597 i zawiera prawie kompletną lewą kończynę tylną, w tym: prawie kompletną kość udową, niekompletną piszczel, kość strzałkową, kości piętowo-skokowe, tylną cześć trzeciej i czwartej kości stępu, kości śródstopia (I-V), paliczki (I-1, II-1, II-2, II-3, III-1, III-2, IV-1, IV-2, IV-3, IV-4 i IV-5). |
| − | ==Diagnoza== | + | {{Szablon:Diagnoza}} |
| − | + | ==Diagnoza za Xu i in. (2012)== | |
| + | Mały trooodontyd wyróżniający się od innych przedstawicieli [[Troodontidae]] obecnością następującym cech ([[autapomorfia|autapomorfii]]): wyraźny wyrostek na medialnej stronie trzonka kości udowej, lekko proksymalny do jej dystalnego końca; płytkokształtny wyrostek goleniowy znacząco rozszerzający się ku przodowi; głębokie przednio-tylne skokowo-piętowe ''hemicondyles'' oddzielone głębokim i wąskim wgłębieniem; proporcjonalnie nadzwyczajnie długie i smukłe kości śródstopia (stosunek długości kości śródstopia/piszczel 1,25, długość/szerokość kości śródstopia 22); przedniotylna głębokość jest znacznie większa niż poprzeczna szerokość środkowej części trzonu śródstopia i wyraźny, wydłużony tylny grzbiet znajduje się na większości długości IV k. śródstopia i jest równa długości trzonu tej kości. | ||
==Ontogeneza== | ==Ontogeneza== | ||
| − | Badania histologiczne [[holotyp]]u filowenatora, wykazało, że w chwili śmierci miał on co najmniej dwa lata. Tymczasem kilka cech morfologii zwierzęta sugerowało jego młodocianość. Jednakże jest to mało prawdopodobne - | + | Badania histologiczne [[holotyp]]u filowenatora, wykazało, że w chwili śmierci miał on co najmniej dwa lata. Tymczasem kilka cech morfologii zwierzęta sugerowało jego młodocianość. Jednakże jest to mało prawdopodobne - oznaczałoby bowiem bardzo wolne tempo wzrostu "kochającego łowcy", niepodobne do występującego u innych teropodów. Szereg cech (np. dobrze rozwinięte powierzchnie stawowe, zrośnięcie kości skokowo-piętowych) wskazuje, że IVPP V 10597 reprezentuje dość zaawansowane studium rozwoju [[ontogeneza|ontogenetycznego]]. Tak więć najprawdopodobniej mamy do czynienia z osobnikiem młodocianym (ang. subadult). |
| − | ==Pozycja | + | ==Pozycja filogenetyczna== |
| − | W celu ustalenia pozycji | + | W celu ustalenia pozycji filogenetycznej "kochającego łowcy" przeprowadzono [[analiza filogenetyczna|analizę filogenetyczną]]. Uproszczony ścisły konsens 36 najbardziej [[parsymonia|parsymonicznych]] drzew filogenetycznych wskazał, że ''Philovenator curriei'' z ''[[Troodon]]'', ''[[Zanabazar]]'', ''[[Linhevenator]]'' i ''[[Saurornithoides]]'' tworzy [[klad]], w którego obrębie nie można jednakże wyróżnić dokładniejszych pokrewieństw. Tymczasem konsens 8 najbardziej parsymonicznych drzew filogenetycznych w analizie cech kończyn tylnych 20 przedstawicieli [[Paraves]] sugeruje, że ''Philovenator'' jest [[takson siostrzany|taksonem siostrzanym]] ''[[Linhevenator]]''. |
| − | Uproszczony ścisły konsens 36 najbardziej parsymonicznych | ||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
| Linia 88: | Linia 92: | ||
| {{Kpt|[[Xu Xing|Xu]], [[Zhao Qi|Zhao]], [[Corwin Sullivan|Sullivan]], [[Tan Qing-Wei|Tan]], [[Martin Sander|Sander]] i [[Ma Qing-Yu|Ma]]}}, [[2012]] | | {{Kpt|[[Xu Xing|Xu]], [[Zhao Qi|Zhao]], [[Corwin Sullivan|Sullivan]], [[Tan Qing-Wei|Tan]], [[Martin Sander|Sander]] i [[Ma Qing-Yu|Ma]]}}, [[2012]] | ||
|} | |} | ||
| + | |||
| + | ==Bibliografia== | ||
| + | Xu Xing, Zhao Ji, Corwin Sullivan, Tan Qing-Wei, Martin Sanderi Ma Qing-Yu (2012). [http://www.ivpp.cas.cn/cbw/gjzdwxb/xbwzxz/201204/P020120423369968204026.pdf "The taxonomy of the troodontid IVPP V 10597 reconsidered"] ''Vertebrata PalAsiatica'' '''50''' (2): 140–150. | ||
| + | |||
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
[[Kategoria:Saurischia]] | [[Kategoria:Saurischia]] | ||
| Linia 93: | Linia 101: | ||
[[Kategoria:Tetanurae]] | [[Kategoria:Tetanurae]] | ||
[[Kategoria:Coelurosauria]] | [[Kategoria:Coelurosauria]] | ||
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria:Paraves]] |
[[Kategoria:Troodontidae]] | [[Kategoria:Troodontidae]] | ||
[[Kategoria:Azja]] | [[Kategoria:Azja]] | ||
Aktualna wersja na dzień 21:04, 19 paź 2023
| Autor: | Korekta: |
| Dawid Mika | Maciej Ziegler, Łukasz Czepiński |
| Philovenator (filowenator) | |
|---|---|
| Długość: | 50-70 cm |
| Masa: | 900 g |
| Miejsce występowania: | Chiny - Mongolia Wewnętrzna
(Bayan Mandahu, formacja Wulansuhai) |
| Czas występowania | 83,5-70,6 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
Ryc. 1. Rekonstrukcja przyżyciowa filowenatora | |
| Mapa znalezisk: | |
|
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Filowenator (Philovenator) to rodzaj troodontyda z późnej kredy Chin.
Historia odkrycia
W 1988 r. odbyła się chińsko-kanadyjska ekspedycja do Bayan Mandahu w Mongolii Wewnętrznej. Jej rezultatem było odnalezienie licznych szczątków późnokredowych kręgowców, w tym niekompletnych kończyn tylnych małego teropoda o ciekawej budowie. Trafiły one do Instytutu Paleontologii Kręgowców i Paleoantropologii w Beijing, gdzie skatalogowano je jako IVPP V 1057. Poprawnie stwierdzono też, że ich właścicielem był troodontyd. Potem zauważano podobieństwo IVPP V 1057 do skamielin Saurornithoides mongoliensis, by wreszcie ostatecznie stwierdzić, że fauna Bayan Mandahu jest identyczna do tej znanej z formacji Djadochta (gdzie odkryto S. mongoliensis). Tym samym zasugerowano przynależność tajemniczych kończyn tylnych do zauronithoidesa. Ponieważ były one znacznie mniejsze niż u wszystkich znanych ówczas troodontydów, stwierdzono ich pochodzenie od osobnika młodego (Currie i Peng, 1994).
Dopiero odkrycie w Bayan Mandahu troodontyda Linhevenator tani rzuciło nowe światło na IVPP V 1057. Okazało się bowiem, że morfologicznie bardziej przypomina on L. tani niż S. mongoliensis. Skłoniło to badaczy do dokładniejszych analiz, których wynikiem było wyodrębnienie na podstawie IVPP V 1057 nowego rodzaju teropoda - Philovenator.
Etymologia
Nazwę rodzajową Philovenator można tłumaczyć - co wskazali twórcy jego opisu - na dwa sposoby:
- - jako "łowcę Phila" (zdrobnionej formy imienia Philip, co odnosi się do Philipa J. Curiego)
- - jako "kochającego łowcę" (z greckiego słowa philein - "kochać" oraz łacińskiego venator - "łowca"). Odnosiła by ona więc do domniemanego upodobania naszego teropoda do łowów i może być nietrafna - bowiem sugeruje się, że część troodontydów była wszystkożerna bądź roślinożerna.
W każdym razie epitet gatunkowy (curriei) honoruje Philipa J. Currie, wybitnego paleontologa, który swoje badania prowadził głównie nad celozaurami, w tym IVPP V 10597.
Materiał kopalny
Holotyp filowenatora jest oznaczony jako IVPP V 10597 i zawiera prawie kompletną lewą kończynę tylną, w tym: prawie kompletną kość udową, niekompletną piszczel, kość strzałkową, kości piętowo-skokowe, tylną cześć trzeciej i czwartej kości stępu, kości śródstopia (I-V), paliczki (I-1, II-1, II-2, II-3, III-1, III-2, IV-1, IV-2, IV-3, IV-4 i IV-5).
| Uwaga! Poniższy fragment przedstawia szczegółowe dane i może wymagać od Czytelnika znajomości fachowych pojęć anatomicznych. |
Diagnoza za Xu i in. (2012)
Mały trooodontyd wyróżniający się od innych przedstawicieli Troodontidae obecnością następującym cech (autapomorfii): wyraźny wyrostek na medialnej stronie trzonka kości udowej, lekko proksymalny do jej dystalnego końca; płytkokształtny wyrostek goleniowy znacząco rozszerzający się ku przodowi; głębokie przednio-tylne skokowo-piętowe hemicondyles oddzielone głębokim i wąskim wgłębieniem; proporcjonalnie nadzwyczajnie długie i smukłe kości śródstopia (stosunek długości kości śródstopia/piszczel 1,25, długość/szerokość kości śródstopia 22); przedniotylna głębokość jest znacznie większa niż poprzeczna szerokość środkowej części trzonu śródstopia i wyraźny, wydłużony tylny grzbiet znajduje się na większości długości IV k. śródstopia i jest równa długości trzonu tej kości.
Ontogeneza
Badania histologiczne holotypu filowenatora, wykazało, że w chwili śmierci miał on co najmniej dwa lata. Tymczasem kilka cech morfologii zwierzęta sugerowało jego młodocianość. Jednakże jest to mało prawdopodobne - oznaczałoby bowiem bardzo wolne tempo wzrostu "kochającego łowcy", niepodobne do występującego u innych teropodów. Szereg cech (np. dobrze rozwinięte powierzchnie stawowe, zrośnięcie kości skokowo-piętowych) wskazuje, że IVPP V 10597 reprezentuje dość zaawansowane studium rozwoju ontogenetycznego. Tak więć najprawdopodobniej mamy do czynienia z osobnikiem młodocianym (ang. subadult).
Pozycja filogenetyczna
W celu ustalenia pozycji filogenetycznej "kochającego łowcy" przeprowadzono analizę filogenetyczną. Uproszczony ścisły konsens 36 najbardziej parsymonicznych drzew filogenetycznych wskazał, że Philovenator curriei z Troodon, Zanabazar, Linhevenator i Saurornithoides tworzy klad, w którego obrębie nie można jednakże wyróżnić dokładniejszych pokrewieństw. Tymczasem konsens 8 najbardziej parsymonicznych drzew filogenetycznych w analizie cech kończyn tylnych 20 przedstawicieli Paraves sugeruje, że Philovenator jest taksonem siostrzanym Linhevenator.
Spis gatunków
| Philovenator | Xu, Zhao, Sullivan, Tan, Sander i Ma, 2012 |
|---|---|
| P. curriei | Xu, Zhao, Sullivan, Tan, Sander i Ma, 2012 |
Bibliografia
Xu Xing, Zhao Ji, Corwin Sullivan, Tan Qing-Wei, Martin Sanderi Ma Qing-Yu (2012). "The taxonomy of the troodontid IVPP V 10597 reconsidered" Vertebrata PalAsiatica 50 (2): 140–150.
