Martharaptor

Autor:	Korekta:
Marcin Szermański	Kamil Kamiński

Martharaptor (martaraptor)
Długość:	? m
Masa:	? t
Miejsce występowania:	USA – Utah, hrabstwo Emery (górne warstwy Yellow Cat formacji Cedar Mountain)
Czas występowania	ok. 129-125 ?(124) Ma wczesna kreda (barrem - ?apt)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Theropoda Coelurosauria Therizinosauria Therizinosauroidea
Kości dłoni. Źródło: Senter i in., 2012
Mapa znalezisk Martharaptor:
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":4,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003Eg\u00f3rne warstwy Yellow Cat formacji \u003Ca href=\"/index.php?title=Cedar_Mountain\u0026amp;action=edit\u0026amp;redlink=1\" class=\"new\" title=\"Cedar Mountain (strona nie istnieje)\"\u003ECedar Mountain\u003C/a\u003E, Green River, hrabstwo Emery, Utah, \u003Ca href=\"/wiki/USA\" class=\"mw-redirect\" title=\"USA\"\u003EUSA\u003C/a\u003E|\u003Csmall\u003E\u003Ci\u003EMartharaptor greenriverensis\u003C/i\u003E - \u003Cb\u003EUMNH VP 21400\u003C/b\u003E (\u003Ca href=\"/wiki/Holotyp\" title=\"Holotyp\"\u003Eholotyp\u003C/a\u003E).\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"g\u00f3rne warstwy Yellow Cat formacji Cedar Mountain, Green River, hrabstwo Emery, Utah, USA|Martharaptor greenriverensis - UMNH VP 21400 (holotyp).\n","link":"","lat":38.99300000000000210320649784989655017852783203125,"lon":-110.150000000000005684341886080801486968994140625,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Martharaptor to rodzaj teropoda z terenów obecnych Stanów Zjednoczonych (stan Utah), żyjący we wczesnej kredzie. Jeżeli Senter i in. (2012), którzy badali jego kości i nadali mu nazwę naukową mają rację, to mamy do czynienia z przedstawicielem Therizinosauroidea. Wg nich Martharaptor to takson siostrzany względem Alxasaurus + Therizinosauridae. W związku z tym Martharaptor byłby trzecim znanym członkiem kladu Therizinosauroidea z Ameryki Północnej po Falcarius i Nothronychus. Przynależność do terizinozauroidów potwierdziła też analiza Hartmana i współpracowników (2019).

Lokalizacja

Szczątki martaraptora zostały odnalezione ok. 8 mil na południowy wschód od miasta Green River, hrabstwo Emery, Utah. Spoczywały one w górnych pokładach Yellow Cat (część formacji Cedar Mountain), które są datowane na wczesną kredę, a dokładniej na barrem.

Materiał kopalny

Holotyp o numerze katalogowym UMNH VP 21400 (Natural History Museum of Utah, Salt Lake City, Utah) to bardzo niekompletny szkielet, w którym niektóre skamieniałości nie są pewnie zidentyfikowane przez naukowców (oznaczone jako "?").

Na holotyp składa się: łuk neuralny kręgu szyjnego, kręg grzbietowy, trzon kręgu ogonowego, ?k. łokciowa, k. promieniowa, k. łopatkowa, k. kulszowa, ?dystalna część k. łonowej, ?k. śródręcza I, ?paliczek dłoni I-1, 4 paliczki dłoni (w tym 2 przedostatnie), 6 pazurów dłoni (palców I, II i III), k. śródstopia I, II, II, IV, ?k. śródstopia III, 11 paliczków stopy i 2 pazury stopy (z czego jeden z nich palca I).

Kręgi, kości kończyn przednich i miednicy. Źródło: Senter i in., 2012. [1].

Etymologia

Nazwa rodzajowa Martharaptor honoruje Marthę Hayden, która jest jedną z odkrywców pokładów formacji Cedar Mountain i uczestniczką wykopalisk paleontologicznych w Utah na przestrzeni około 25 lat. Jest to zarazem zbitek dwóch słów: jej imienia Martha i łac. raptor, znaczącego "rabuś". Epitet gatunkowy greenriverensis odnosi się do miasta Green River w hrabstwie Emery, stan Utah, w pobliżu którego znaleziono szczątki tego dinozaura.

Spis gatunków

Martharaptor	Senter, Kirkland i DeBlieux, 2012
M. greenriverensis	Senter, Kirkland i DeBlieux, 2012

Bibliografia

Hartman, S., Mortimer, M., Wahl, W.R., Lomax, D.R., Lippincott, J., Lovelace, D.M. (2019). "A new paravian dinosaur from the Late Jurassic of North America supports a late acquisition of avian flight". PeerJ. 7: e7247. doi:10.7717/peerj.7247.

McDonald, A.T., Kirkland J.I., DeBlieux, D.D., Madsen, S.K., Cavin. J. (2010). "New Basal Iguanodonts from the Cedar Mountain Formation of Utah and the Evolution of Thumb-Spiked Dinosaurs". PLoS ONE. 5 (11): e14075. doi:10.1371/journal.pone.0014075.

Senter, P., Kirkland, J., DeBlieux, D. (2012) Martharaptor greenriverensis, a New Theropod Dinosaur from the Lower Cretaceous of Utah. PLOS ONE 7 (8): e43911. [2]