Echinodon: Różnice pomiędzy wersjami
m |
|||
| (Nie pokazano 5 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
| Korekta: | | Korekta: | ||
|- | |- | ||
| − | | [[Maciej Ziegler]] | + | | [[Maciej Ziegler]], [[Marcin Szermański]] |
| − | + | |[[Daniel Madzia]], [[Tomasz Sokołowski]] | |
| − | [[ | ||
| − | |||
| − | [[Tomasz Sokołowski]] | ||
|} | |} | ||
</small> | </small> | ||
| Linia 19: | Linia 16: | ||
|- | |- | ||
! '''Długość''': | ! '''Długość''': | ||
| − | | ok. | + | | ok. 70 cm |
|- | |- | ||
! '''Masa''': | ! '''Masa''': | ||
| − | | | + | | ? kg |
|- | |- | ||
| Linia 34: | Linia 31: | ||
|- | |- | ||
! '''[[Czas|Czas występowania]]''' | ! '''[[Czas|Czas występowania]]''' | ||
| − | | | + | | wczesna [[kreda]] ([[berrias]]) |
| − | |||
| − | |||
|- | |- | ||
! '''Systematyka''' | ! '''Systematyka''' | ||
| Linia 43: | Linia 38: | ||
[[Ornithischia]] | [[Ornithischia]] | ||
| − | ? [[Heterodontosauridae]] | + | (?) [[Heterodontosauridae]] |
|- | |- | ||
| − | | colspan=2 |[[Plik: | + | | colspan=2 |[[Plik:Echinodon_rekon.PNG|400px|]] |
| − | <small> | + | <small>Rekonstrukcja czaszki ''Echinodon''. Źródło: Sereno, 2012.</small> |
|- | |- | ||
! colspan=2 | Mapa znalezisk: | ! colspan=2 | Mapa znalezisk: | ||
| Linia 52: | Linia 47: | ||
| colspan=2 | | | colspan=2 | | ||
<display_points type="terrain" zoom=6> | <display_points type="terrain" zoom=6> | ||
| − | 50°35'N; 1°55'W | + | 50°35'N; 1°55'W~formacja [[Purbeck]], wyspa Purbeck, hrabstwo Dorset, [[Wielka Brytania]]~<small>''E. becklesii''.<br> |
</display_points> | </display_points> | ||
|} | |} | ||
| Linia 58: | Linia 53: | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
''Echinodon'' to niewielki dinozaur zamieszkujący tereny dzisiejszej Anglii na początku okresu kredowego. Jest jednym z najwcześniej opisanych dinozaurów, a także jednym z najmniejszych. | ''Echinodon'' to niewielki dinozaur zamieszkujący tereny dzisiejszej Anglii na początku okresu kredowego. Jest jednym z najwcześniej opisanych dinozaurów, a także jednym z najmniejszych. | ||
| + | |||
| + | ==Budowa== | ||
| + | ''Echinodon'' różni się od większości [[Ornithischia|dinozaurów ptasiomiednicznych]] posiadaniem jednego (lub dwóch?) kłów w kości szczękowej. Podobne uzębienie występowało u heterodontozaurydów, z tą jednak różnicą, że u nich kły znajdowały się nieco bardziej z przodu szczęk, na kości przedszczękowej. | ||
| + | |||
| + | Czaszka mierzyła ok. 6,2 cm - mniej niż u ''[[Fruitadens]]'' (7,5 cm) i ''[[Tianyulong]]'' (ok. 6,6 cm). Wydaje się więc, że ''Echinodon'' jest najmniejszym [[Ornithischia|ptasiomiednicznym dinozaurem]], lecz ''Tianyulong'' miał proporcjonalnie ogromną czaszkę, zaś ''Echinodon'' mógł być bardziej typowo zbudowany, ponadto nie jest jasne, czy znalezione osobniki ''Echinodon'' (8, nie licząc izolowanych zębów) były dorosłe, choć ich podobne rozmiary mogą sugerować, że jest tak rzeczywiście. | ||
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| Linia 63: | Linia 63: | ||
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| − | [[Lektotyp]] NHMUK 48209 to częściowa lewa i prawa k. przedszczękowa, przednia częśći lewej k. szczękowej z | + | [[Lektotyp]] NHMUK 48209 to częściowa lewa i prawa k. przedszczękowa, przednia częśći lewej k. szczękowej z kłokształtnym zębem i zębami 2 i 3, boczny odcisk tylnej gałęzi k. szczękowej i zębów 4 i 5; NHMUK 48210 to tylna gałąź k. szczękowej z 6 zębodołami i 5 kompletnymi lub częściowymi koronami zębów, brzuszny koniec lewej k. łzowej, przedni koniec lewej k. policzkowej (jarzmowej), większa część lewego ektopterygoida (ang. ''ectopterygoid''). Oba okazy to cżęści tego samego osobnika. |
| − | [[Paralektotyp]]y NHMUK 48211 - częściowa prawa k. szczękowa z zębami 2-7 z czubkiem prawej k. policzkowej (jarzmowej) i częścią prawej k. podniebięnnej; NHMUK 48212 - częściowa prawa k. szczękowa z 6 zębami; NHMUK 48213 - częściowa lewa k. zębowa z 8 zębodołami i 7 zębami; NHMUK 48214 - częściowa prawa k. zębowa bęz zębów; NHMUK 48215a - prawa k. zębowa z 10 zębodołami i 9 zębami; NHMUK 48215b - lewa k. zębowa z 10 zębodołami i 5 zębami. | + | [[Paralektotyp]]y: NHMUK 48211 - częściowa prawa k. szczękowa z zębami 2-7, z czubkiem prawej k. policzkowej (jarzmowej) i częścią prawej k. podniebięnnej; NHMUK 48212 - częściowa prawa k. szczękowa z 6 zębami; NHMUK 48213 - częściowa lewa k. zębowa z 8 zębodołami i 7 zębami; NHMUK 48214 - częściowa prawa k. zębowa bęz zębów; NHMUK 48215a - prawa k. zębowa z 10 zębodołami i 9 zębami; NHMUK 48215b - lewa k. zębowa z 10 zębodołami i 5 zębami. |
Materiał przypisany: NHMUK 48229 - fragment szczęki; NHMUK 40723 - fragment k. zębowej; DORCM GS 1164-5, 1167, 1171, 1194, 1212-6, 1222-3 - izolowane zęby. | Materiał przypisany: NHMUK 48229 - fragment szczęki; NHMUK 40723 - fragment k. zębowej; DORCM GS 1164-5, 1167, 1171, 1194, 1212-6, 1222-3 - izolowane zęby. | ||
| − | ==Historia i | + | ==Historia i filogeneza== |
| − | Jedyny [[gatunek]] - ''E. becklesii'' został nazwany przez [[ | + | Jedyny [[gatunek]] - ''E. becklesii'' został nazwany przez [[Richard Owen|Richarda Owena]] (twórcy nazwy [[Dinosauria]]), który wziął echinodonta za jaszczurkę. Później uważano go za przestawiciela: [[Stegosauria]], [[Thyreophora]], [[Hypsilophodontidae]] i “Fabrosauridae". [[Paul Sereno]] w 1991 roku uznał echinodonta za przedstawiciela znanych głównie z wczesnej jury heterodontozaurydów. Jeżeli ta klasyfikacja jest prawidłowa, to mamy do czynienia z bardzo późnym, choć [[bazalny]]m przedstawicielem [[Heterodontosauridae]] (inne, starsze pozostałości heterodontozaurydów pochodzą także z późnojurajskiej formacji [[Morrison]] z [[USA]] - ''[[Fruitadens]]''). [[David Norman]] i [[Paul Barrett]], którzy dokonali redeskrypcji rodzaju ''Echinodon'' w 2002 roku uznali za prawidłową klasyfikację Paula Sereno. Wiele analiz filogenetycznych wykazało, że ''Echinodon'' to heterodontozauryd, jednak nie wszystkie to jasno wskazują (zob. [[Ornithischia#Kladogramy]]). |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
| Linia 80: | Linia 77: | ||
| {{Kpt|[[Richard Owen|Owen]]}}, [[1861]] | | {{Kpt|[[Richard Owen|Owen]]}}, [[1861]] | ||
|- | |- | ||
| − | | = | + | | = Saurechinodon |
| − | | {{Kpt|Falconer}} | + | | {{Kpt|Falconer ''vide'' Owen, 1861}} |
| ''[[nomen nudum]]'' | | ''[[nomen nudum]]'' | ||
|- | |- | ||
| Linia 89: | Linia 86: | ||
==Wybrana bibliografia== | ==Wybrana bibliografia== | ||
| − | <small> | + | <small>Butler, R.J., Porro, L.B., Galton, P.M. & Chiappe, L.M. (2012) "Anatomy and Cranial Functional Morphology of the Small-Bodied Dinosaur Fruitadens haagarorum from the Upper Jurassic of the USA" PLoS ONE 7(4): e31556. [[doi:10.1371/journal.pone.0031556]] |
| − | Sereno, P.C. (2012) Taxonomy, morphology, masticatory function and phylogeny of heterodontosaurid dinosaurs. ZooKeys. 226: 1–225 | + | |
| + | Sereno, P.C. (2012) Taxonomy, morphology, masticatory function and phylogeny of heterodontosaurid dinosaurs. ZooKeys. 226: 1–225. [[doi:10.3897/zookeys.226.2840]] | ||
</small> | </small> | ||
Aktualna wersja na dzień 14:35, 22 paź 2023
| Autor: | Korekta: |
| Maciej Ziegler, Marcin Szermański | Daniel Madzia, Tomasz Sokołowski |
| Echinodon (echinodont) | |
|---|---|
| Długość: | ok. 70 cm |
| Masa: | ? kg |
| Miejsce występowania: | Wielka Brytania - hrabstwo Dorset,
wyspa Purbeck (formacja Purbeck - środkowe warstwy Purbeck) |
| Czas występowania | wczesna kreda (berrias) |
| Systematyka | Dinosauria |
Rekonstrukcja czaszki Echinodon. Źródło: Sereno, 2012. | |
| Mapa znalezisk: | |
|
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Echinodon to niewielki dinozaur zamieszkujący tereny dzisiejszej Anglii na początku okresu kredowego. Jest jednym z najwcześniej opisanych dinozaurów, a także jednym z najmniejszych.
Budowa
Echinodon różni się od większości dinozaurów ptasiomiednicznych posiadaniem jednego (lub dwóch?) kłów w kości szczękowej. Podobne uzębienie występowało u heterodontozaurydów, z tą jednak różnicą, że u nich kły znajdowały się nieco bardziej z przodu szczęk, na kości przedszczękowej.
Czaszka mierzyła ok. 6,2 cm - mniej niż u Fruitadens (7,5 cm) i Tianyulong (ok. 6,6 cm). Wydaje się więc, że Echinodon jest najmniejszym ptasiomiednicznym dinozaurem, lecz Tianyulong miał proporcjonalnie ogromną czaszkę, zaś Echinodon mógł być bardziej typowo zbudowany, ponadto nie jest jasne, czy znalezione osobniki Echinodon (8, nie licząc izolowanych zębów) były dorosłe, choć ich podobne rozmiary mogą sugerować, że jest tak rzeczywiście.
Etymologia
Echinodon znaczy "kłujący ząb" (gr. echino czyli "spiczasty, kłujący" i gr. odon - "ząb"). Drugi człon nazwy honoruje Samuela H. Becklesa, który odnalazł jego skamieniałości.
Materiał kopalny
Lektotyp NHMUK 48209 to częściowa lewa i prawa k. przedszczękowa, przednia częśći lewej k. szczękowej z kłokształtnym zębem i zębami 2 i 3, boczny odcisk tylnej gałęzi k. szczękowej i zębów 4 i 5; NHMUK 48210 to tylna gałąź k. szczękowej z 6 zębodołami i 5 kompletnymi lub częściowymi koronami zębów, brzuszny koniec lewej k. łzowej, przedni koniec lewej k. policzkowej (jarzmowej), większa część lewego ektopterygoida (ang. ectopterygoid). Oba okazy to cżęści tego samego osobnika.
Paralektotypy: NHMUK 48211 - częściowa prawa k. szczękowa z zębami 2-7, z czubkiem prawej k. policzkowej (jarzmowej) i częścią prawej k. podniebięnnej; NHMUK 48212 - częściowa prawa k. szczękowa z 6 zębami; NHMUK 48213 - częściowa lewa k. zębowa z 8 zębodołami i 7 zębami; NHMUK 48214 - częściowa prawa k. zębowa bęz zębów; NHMUK 48215a - prawa k. zębowa z 10 zębodołami i 9 zębami; NHMUK 48215b - lewa k. zębowa z 10 zębodołami i 5 zębami.
Materiał przypisany: NHMUK 48229 - fragment szczęki; NHMUK 40723 - fragment k. zębowej; DORCM GS 1164-5, 1167, 1171, 1194, 1212-6, 1222-3 - izolowane zęby.
Historia i filogeneza
Jedyny gatunek - E. becklesii został nazwany przez Richarda Owena (twórcy nazwy Dinosauria), który wziął echinodonta za jaszczurkę. Później uważano go za przestawiciela: Stegosauria, Thyreophora, Hypsilophodontidae i “Fabrosauridae". Paul Sereno w 1991 roku uznał echinodonta za przedstawiciela znanych głównie z wczesnej jury heterodontozaurydów. Jeżeli ta klasyfikacja jest prawidłowa, to mamy do czynienia z bardzo późnym, choć bazalnym przedstawicielem Heterodontosauridae (inne, starsze pozostałości heterodontozaurydów pochodzą także z późnojurajskiej formacji Morrison z USA - Fruitadens). David Norman i Paul Barrett, którzy dokonali redeskrypcji rodzaju Echinodon w 2002 roku uznali za prawidłową klasyfikację Paula Sereno. Wiele analiz filogenetycznych wykazało, że Echinodon to heterodontozauryd, jednak nie wszystkie to jasno wskazują (zob. Ornithischia#Kladogramy).
Spis gatunków
| Echinodon | Owen, 1861 | |
|---|---|---|
| = Saurechinodon | Falconer vide Owen, 1861 | nomen nudum |
| E. becklesii | Owen, 1861 |
Wybrana bibliografia
Butler, R.J., Porro, L.B., Galton, P.M. & Chiappe, L.M. (2012) "Anatomy and Cranial Functional Morphology of the Small-Bodied Dinosaur Fruitadens haagarorum from the Upper Jurassic of the USA" PLoS ONE 7(4): e31556. doi:10.1371/journal.pone.0031556
Sereno, P.C. (2012) Taxonomy, morphology, masticatory function and phylogeny of heterodontosaurid dinosaurs. ZooKeys. 226: 1–225. doi:10.3897/zookeys.226.2840
