Echinodon

Autor:	Korekta:
Maciej Ziegler, Marcin Szermański	Daniel Madzia, Tomasz Sokołowski

---

Echinodon (echinodont)
Długość:	ok. 70 cm
Masa:	? kg
Miejsce występowania:	Wielka Brytania - hrabstwo Dorset, wyspa Purbeck (formacja Purbeck - środkowe warstwy Purbeck)
Czas występowania	wczesna kreda (berrias)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia (?) Heterodontosauridae
Rekonstrukcja czaszki Echinodon. Źródło: Sereno, 2012.
Mapa znalezisk:
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":6,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[],"imageoverlays":null}

Wstęp

Echinodon to niewielki dinozaur zamieszkujący tereny dzisiejszej Anglii na początku okresu kredowego. Jest jednym z najwcześniej opisanych dinozaurów, a także jednym z najmniejszych.

Budowa

Echinodon różni się od większości dinozaurów ptasiomiednicznych posiadaniem jednego (lub dwóch?) kłów w kości szczękowej. Podobne uzębienie występowało u heterodontozaurydów, z tą jednak różnicą, że u nich kły znajdowały się nieco bardziej z przodu szczęk, na kości przedszczękowej.

Czaszka mierzyła ok. 6,2 cm - mniej niż u Fruitadens (7,5 cm) i Tianyulong (ok. 6,6 cm). Wydaje się więc, że Echinodon jest najmniejszym ptasiomiednicznym dinozaurem, lecz Tianyulong miał proporcjonalnie ogromną czaszkę, zaś Echinodon mógł być bardziej typowo zbudowany, ponadto nie jest jasne, czy znalezione osobniki Echinodon (8, nie licząc izolowanych zębów) były dorosłe, choć ich podobne rozmiary mogą sugerować, że jest tak rzeczywiście.

Etymologia

Echinodon znaczy "kłujący ząb" (gr. echino czyli "spiczasty, kłujący" i gr. odon - "ząb"). Drugi człon nazwy honoruje Samuela H. Becklesa, który odnalazł jego skamieniałości.

Materiał kopalny

Lektotyp NHMUK 48209 to częściowa lewa i prawa k. przedszczękowa, przednia częśći lewej k. szczękowej z kłokształtnym zębem i zębami 2 i 3, boczny odcisk tylnej gałęzi k. szczękowej i zębów 4 i 5; NHMUK 48210 to tylna gałąź k. szczękowej z 6 zębodołami i 5 kompletnymi lub częściowymi koronami zębów, brzuszny koniec lewej k. łzowej, przedni koniec lewej k. policzkowej (jarzmowej), większa część lewego ektopterygoida (ang. ectopterygoid). Oba okazy to cżęści tego samego osobnika.

Paralektotypy: NHMUK 48211 - częściowa prawa k. szczękowa z zębami 2-7, z czubkiem prawej k. policzkowej (jarzmowej) i częścią prawej k. podniebięnnej; NHMUK 48212 - częściowa prawa k. szczękowa z 6 zębami; NHMUK 48213 - częściowa lewa k. zębowa z 8 zębodołami i 7 zębami; NHMUK 48214 - częściowa prawa k. zębowa bęz zębów; NHMUK 48215a - prawa k. zębowa z 10 zębodołami i 9 zębami; NHMUK 48215b - lewa k. zębowa z 10 zębodołami i 5 zębami.

Materiał przypisany: NHMUK 48229 - fragment szczęki; NHMUK 40723 - fragment k. zębowej; DORCM GS 1164-5, 1167, 1171, 1194, 1212-6, 1222-3 - izolowane zęby.

Historia i filogeneza

Jedyny gatunek - E. becklesii został nazwany przez Richarda Owena (twórcy nazwy Dinosauria), który wziął echinodonta za jaszczurkę. Później uważano go za przestawiciela: Stegosauria, Thyreophora, Hypsilophodontidae i “Fabrosauridae". Paul Sereno w 1991 roku uznał echinodonta za przedstawiciela znanych głównie z wczesnej jury heterodontozaurydów. Jeżeli ta klasyfikacja jest prawidłowa, to mamy do czynienia z bardzo późnym, choć bazalnym przedstawicielem Heterodontosauridae (inne, starsze pozostałości heterodontozaurydów pochodzą także z późnojurajskiej formacji Morrison z USA - Fruitadens). David Norman i Paul Barrett, którzy dokonali redeskrypcji rodzaju Echinodon w 2002 roku uznali za prawidłową klasyfikację Paula Sereno. Wiele analiz filogenetycznych wykazało, że Echinodon to heterodontozauryd, jednak nie wszystkie to jasno wskazują (zob. Ornithischia#Kladogramy).

Spis gatunków

Echinodon	Owen, 1861
= Saurechinodon	Falconer vide Owen, 1861	nomen nudum
E. becklesii	Owen, 1861

Wybrana bibliografia

Butler, R.J., Porro, L.B., Galton, P.M. & Chiappe, L.M. (2012) "Anatomy and Cranial Functional Morphology of the Small-Bodied Dinosaur Fruitadens haagarorum from the Upper Jurassic of the USA" PLoS ONE 7(4): e31556. doi:10.1371/journal.pone.0031556

Sereno, P.C. (2012) Taxonomy, morphology, masticatory function and phylogeny of heterodontosaurid dinosaurs. ZooKeys. 226: 1–225. doi:10.3897/zookeys.226.2840