Juravenator

Autor:	Korekta:
Dawid Mika	Maciej Ziegler Dawid Mazurek Marcin Szermański

---

Juravenator (jurawenator)
Długość:	75-80 cm
Masa:	ok. 1 kg
Miejsce występowania:	Niemcy - Bawaria (formacja Painten - ogniwo Schamhaupten)
Czas występowania	152-151 Ma późna jura (późny kimeryd)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Theropoda Tetanurae Avetheropoda Coelurosauria ? Compsognathidae
Autor: Tom Parker [1]

Wstęp

Juravenator to mały celurozaur, prawdopodobnie z Compsognathidae, który żył w późnej jurze na terenie obecnych Niemiec.

Etymologia

Nazwa rodzajowa jurawenatora pochodzi od bawarskich gór Jura i łacińskiego słowa venator, oznaczającego łowcę. Epitet gatunkowy to ukłon w stronę rodziny Starków - właścicieli kamieniołomu, w którym został znaleziony typowy i jak na razie jedyny okaz tego teropoda.

Materiał kopalny

Jurawenator jest znany z pojedynczego, prawie kompletnego, artykułowanego szkieletu oznaczonego jako JME Sch 200 i przezwanego Borsti. Nie ma on jedynie tylnych kręgów ogonowych. Powierzchnia kości, niezrośnięte kręgi krzyżowe oraz otwarte szwy neurocentralne (neurocentral sutures) świadczą o niedorosłości okazu typowego. Szkielet jurawenatora jest najbardziej kompletnym szkieletem nieptasiego dinozaura odkrytym w Europie.

Budowa

Zachowane szczątki jurawenatora mają 65 cm długości, a jego długość wynosiła zapewne 75-80 cm. Występuje osiem zębów kości szczękowej. Brakuje diastemy między kośćmi szczękową i przedszczękową. Między 2 a 3 zębem kości szczękowej znajduje się wcięcie. Łopatka jest proporcjonalnie długa z wąską szyjką, a stopy krótkie. Okienko przedoczodołowe jest zbliżonej długości co oczodół, co jednak może wynikać z młodzieńczości okazu. Czaszka jurawenatora jest proporcjonalnie długa, podobnie jak pysk. Zęby kości szczękowej bardziej zakrzywione niż te należące do kości przedszczękowej. Oczodoły są zaokrąglone, a kości łzowe wygięte w kształt odwróconej litery L. Kości czołowe długie, a żuchwa (szczęka dolna) smukła. Nie występuje staw śródżuchwowy. Nie posiadają go także Compsognathus, Huaxiagnathus, Scipionyx, Sinocalliopteryx, Sinosauropteryx i być może Dilong. Szyja składa się z 9-10 kręgów. Ogon jurawenatora może być proporcjonalnie najdłuższym występującym wśród teropodów - odpowiada on lub jest prawdopodobnie nieco dłuższy niż ogon sinozauropteryksa. Kończyny przednie są dokładnie dwa razy krótsze od tylnych. O ile jurawenator naprawdę jest kompsognatydem, to ma najdłuższe kończyny przednie spośród nich. Dłoń jest wyposażona w trzy masywne palce. Palec pierwszy (lub drugi, przyjmując numerację palców tetanurów jako II, III, IV) jest najkrótszy, a drugi (lub trzeci, patrz poprzedni nawias) najdłuższy. Kość piszczelowa jest o 10% krótsza od udowej. Trzecia kość śródstopia jest najdłuższa. Długa jest czwarta kość śródstopia, a druga jest nieco krótsza.

Klasyfikacja

Wg analizy Göhlich i Chiappego (2006) - twórców opisu jurawenatora - jest on kompsognatydem. Jednak jak wykazali Butler i Upchurch (2007) jest to wynik błędnego przeprowadzenia badania - tj. nierozważnego usuwania taksonów z analizy. W poprawionej wersji jurawenator okazał się bardziej bazalny od Compsognathidae. Późniejsze analizy potwierdziły pierwotną hipotezę (Choiniere i in., 2010; Senter, 2010), lecz kwestia ta - jak ogólnie filogeneza bardziej bazalnych celurozaurów - wymaga jeszcze dalszych badań.

Pokrycie ciała

Juravenator miał łuski i prawdopodobnie też pióra. Początkowo tych drugich nie zauważono, więc wywołało to konsternację, bowiem ze względu na jego pozycję filogenetyczną, jurawenator powinien je mieć. Późniejsze fotografie w ultrafiolecie ujawniły obecność struktur mogących być piórami na ogonie. Na końcu ogona jurawenatora zachowały się gładkie, jednolite łuski. Na 25 mm kwadratowych jest ich około piętnastu. Jurawenator jest jednym z nielicznych celurozaurów, u których stwierdzono obecność łusek. W ogonie jurawenatora biegną włókna, prawdopodobnie mięśni lub więzadeł. Wg Bella i Hendrickxa (2020) łuski na ogonie jurawenatora były powłokami narządów zmysłów, podobnie jak u dzisiejszych krokodyli. Jednak Foth i in. (2020) uznali, że guzkowate struktury, interpretowane jako łuski, są w rzeczywistości pozostałościami masy tłuszczowo-woskowej.

Środowisko

Szczątki jurawenatora znaleziono w wapieniach kamieniołomu Stark na wschód od Schamhaupten (formacja Painten - ogniwo Schamhaupten), osadów Southern Franconian Alb w Bawarii w Niemczech. Skały te pochodzą z końca kimerydu - sprzed ok. 152-151 milionów lat, a więc nieco starsze od tych, w których odkryto kompsognata i słynnego prymitywnego ptaka archeopteryksa, znanych już najmłodszym miłośnikom dinozaurów. W czaszach jurawenatora Europa była archipelagiem tropikalnych wysp, oddzielonych od siebie ciepłym morzem. Dlatego też w tych osadach odkrywa się głównie organizmy morskie - jak różnorodne ryby (w tym chimery), małże, amonity i inne zwierzęta.

Spis gatunków

Juravenator	Göhlich i Chiappe, 2006
J. starki	Göhlich i Chiappe, 2006

Bibliografia

Bell, P.R. & Hendrickx, C. (2020). Epidermal complexity in the theropod dinosaur Juravenator from the Upper Jurassic of Germany. Palaeontology. [[2]].

Butler, R.J. & Upchurch, P. (2007) "Highly incomplete taxa and the phylogenetic relationships of the theropod dinosaur Juravenator starki" Journal of Vertebrate Paleontology, 27, 53-256. [[doi: 10.1671/0272-4634(2007)27[253:HITATP]2.0.CO;2]].

Chiappe, L.M. & Göhlich, U.B. (2010) "Anatomy of Juravenator starki (Theropoda: Coelurosauria) from the Late Jurassic of Germany" Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie - Abhandlungen, 258 (3), 257-296. doi: 10.1127/0077-7749/2010/0125.

Choiniere, J.N., Xu, X., Clark, J.M., Forster, C.A., Guo, Y. & Han, F. (2010) "A Basal Alvarezsauroid Theropod from the Early Late Jurassic of Xinjiang, China" Science, 327, 571-574. doi: 10.1126/science.1182143.

Foth, C., Haug, C., Haug, J.T., Tischlinger, H. & Rauhut, O.W.M. (2020). "Two of a Feather: A Comparison of the Preserved Integument in the Juvenile Theropod Dinosaurs Sciurumimus and Juravenator from the Kimmeridgian Torleite Formation of Southern Germany", The Evolution of Feathers: From Their Origin to the Present, Fascinating Life Sciences, Cham: Springer International Publishing. 79–101. doi:10.1007/978-3-030-27223-4_6.

Göhlich, U.B. & Chiappe, L.M. (2006) "A new carnivorous dinosaur from the Late Jurassic Solnhofen archipelago" Nature, 440 (7082), 329-331. doi:10.1038/nature04579.

Senter, P. (2010) "Using creation science to demonstrate evolution: application of a creationist method for visualizing gaps in the fossil record to a phylogenetic study of coelurosaurian dinosaurs" Journal of Evolutionary Biology, 23, 1732-1743. doi: 10.1111/j.1420-9101.2010.02039.x.