Bonapartesaurus: Różnice pomiędzy wersjami
m (→Budowa i filogeneza) |
(Cruzado-Caballero i in., 2021) |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{DISPLAYTITLE:''Bonapartesaurus''}} | {{DISPLAYTITLE:''Bonapartesaurus''}} | ||
| − | + | {{Opis | |
| − | { | + | |Autor = [[Kamil Kamiński]] |
| − | | Autor | + | |Korekta = [[Paweł Konarzewski]] |
| − | + | |nazwa = ''Bonapartesaurus'' (bonapartezaur) | |
| − | + | |długość = | |
| − | + | |wysokość = | |
| − | | | + | |masa = |
| − | | | + | |dieta = roślinożerny |
| − | + | |miejsce = [[Argentyna]] - Río Negro | |
| − | + | <small>([[formacja]] [[Allen]])</small> | |
| − | + | |czas = {{Występowanie|73|69}} | |
| − | + | ok. 73-69 [[Ma]]<br> | |
| − | + | <small>[[późna kreda]] ([[kampan]] – [[mastrycht]])</small> | |
| − | + | |systematyka = | |
| − | | | + | [[Dinosauria]] |
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | | [[Argentyna]] | ||
| − | |||
| − | <small>([[formacja Allen]])</small> | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | <small> | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
[[Ornithischia]] | [[Ornithischia]] | ||
| − | |||
| − | |||
[[Ornithopoda]] | [[Ornithopoda]] | ||
| Linia 49: | Linia 27: | ||
[[Saurolophini]] | [[Saurolophini]] | ||
| − | | | + | |grafika = Bonapartesaurus rionegrensis.png |
| − | | | + | |podpis = Rekonstrukcja przyżyciowa ''Bonapartesaurus''. Autor: Connor Ashbridge |
| − | + | |PorównanieGrupa = | |
| − | + | |PorównanieDługość = | |
| − | + | |mapa = | |
| − | + | }} | |
| − | |||
| − | |} | ||
| − | |||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
''Bonapartesaurus'' to [[monotypowy]] [[rodzaj]] dinozaura kaczodziobego żyjącego na terenie dzisiejszej Argentyny w [[późna kreda|późnej kredzie]]. Początkowo jego szczątki opisano pod nazwą ''[[Willinakaqe]]'', obecnie jednak kwestionuje się ważność tego rodzaju. W związku z tym w 2017 r. część materiału kopalnego ''Willinakaqe'' wydzielono do nowego rodzaju ''[[Bonapartesaurus]]''. | ''Bonapartesaurus'' to [[monotypowy]] [[rodzaj]] dinozaura kaczodziobego żyjącego na terenie dzisiejszej Argentyny w [[późna kreda|późnej kredzie]]. Początkowo jego szczątki opisano pod nazwą ''[[Willinakaqe]]'', obecnie jednak kwestionuje się ważność tego rodzaju. W związku z tym w 2017 r. część materiału kopalnego ''Willinakaqe'' wydzielono do nowego rodzaju ''[[Bonapartesaurus]]''. | ||
==Historia taksonu== | ==Historia taksonu== | ||
| − | W 2010 r. Juárez Valierie i współpracownicy opisali nowy rodzaj hadrozaura - ''Willinakaqe'' na podstawie bogatego materiału kopalnego, należącego co najmniej do kilku osobników. Szczatki pochodziły z argentyńskiej prowincji Rio Negro. Obejmowały one zarówno fragmenty czaszek, jak i materiał pozaczaszkowy. W 2016 r. [[Penélope Cruzado-Caballero|Cruzado-Caballero]] i [[Rodolfo Coria|Coria]] wykazali, że wśród szczątków przypisywanych ''Willinakaqe'' można wyróżnić dwa morfotypy. Prawdopodobnie obejmuje on więc szczątki rożnych zwierząt. Ponadto holotyp tego rodzaju, obejmujący jedynie kość przedszczękową, okazał się niediagnostyczny. W związku z tym cytowani wyżej autorzy zaproponowali, by ''Willinakaqe'' uznać za ''nomen vanum''. W 2017 r. Cruzado-Cabarello i [[Jaime Powell]] ustanowili okaz MPCA- Pv SM 2 holotypem nowego rodzaju dinozaura, nazwanego przez nich ''Bonapartesaurus'', na cześć słynnego i zasłużonego argentyńskiego paleontologa [[José Bonaparte]]. | + | W 2010 r. Juárez Valierie i współpracownicy opisali nowy rodzaj hadrozaura - ''Willinakaqe'' na podstawie bogatego materiału kopalnego, należącego co najmniej do kilku osobników. Szczatki pochodziły z argentyńskiej prowincji Rio Negro. Obejmowały one zarówno fragmenty czaszek, jak i materiał pozaczaszkowy. W 2016 r. [[Penélope Cruzado-Caballero|Cruzado-Caballero]] i [[Rodolfo Coria|Coria]] wykazali, że wśród szczątków przypisywanych ''Willinakaqe'' można wyróżnić dwa morfotypy. Prawdopodobnie obejmuje on więc szczątki rożnych zwierząt. Ponadto holotyp tego rodzaju, obejmujący jedynie kość przedszczękową, okazał się niediagnostyczny. W związku z tym cytowani wyżej autorzy zaproponowali, by ''Willinakaqe'' uznać za ''nomen vanum''. W 2017 r. Cruzado-Cabarello i [[Jaime Powell]] ustanowili okaz MPCA- Pv SM 2 holotypem nowego rodzaju dinozaura, nazwanego przez nich ''Bonapartesaurus'', na cześć słynnego i zasłużonego argentyńskiego paleontologa [[José Bonaparte]]. Epitet gatunkowy nawiązuje do prowincji Rio Negro, gdzie odnaleziono szczątki dinozaura. |
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| Linia 68: | Linia 43: | ||
==Budowa i filogeneza== | ==Budowa i filogeneza== | ||
| + | [[Plik:Quilmesaurus hunting Bonapartesaurus version 2.jpg|thumb|''[[Quilmesaurus]]'' polujący na ''Bonapartesaurus''. Całemu zderzeniu przygląda się grupa ''[[Austroraptor]]''. Autor:ABelov2014 [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Quilmesaurus_hunting_Bonapartesaurus_version_2.jpg].]] | ||
Nie znamy żadnej kości czaszki ''Bonapartesaurus'', naukowcom udało się jednak wskazać kombinację cech budowy kręgów, miednicy i kończyn tylnych, która pozwala na odróżnienie go od innych hadrozaurydów. ''Bonapartesaurus'' miał silnie wydłużone wyrostki kolczyste kręgów krzyżowych i przednich kręgów ogonowych (3,5-4 razy dłuższe niż wynosiła wysokość trzonu kręgu). Kości kończyn przednich i tylnych charakteryzowały się masywną budową. Kość udowa mierzyła 96 cm, a piszczelowa – 80 cm. Analiza filogenetyczna, przeprowadzona przez autorów opisu wskazuje, że ''Bonapartesaurus'' był zaawansowanym zaurolofinem, a jego najbliższym krewnym był prawdopodobnie rodzaj ''[[Saurolophus]]'' ''. | Nie znamy żadnej kości czaszki ''Bonapartesaurus'', naukowcom udało się jednak wskazać kombinację cech budowy kręgów, miednicy i kończyn tylnych, która pozwala na odróżnienie go od innych hadrozaurydów. ''Bonapartesaurus'' miał silnie wydłużone wyrostki kolczyste kręgów krzyżowych i przednich kręgów ogonowych (3,5-4 razy dłuższe niż wynosiła wysokość trzonu kręgu). Kości kończyn przednich i tylnych charakteryzowały się masywną budową. Kość udowa mierzyła 96 cm, a piszczelowa – 80 cm. Analiza filogenetyczna, przeprowadzona przez autorów opisu wskazuje, że ''Bonapartesaurus'' był zaawansowanym zaurolofinem, a jego najbliższym krewnym był prawdopodobnie rodzaj ''[[Saurolophus]]'' ''. | ||
| + | |||
| + | ==Paleopatologie== | ||
| + | Penelope Cruzado-Caballero i wspólnicy (2021) za pomocą tomografu komputerowego zidentyfikowali trzy paleopatologie występujące u bonapartezaura. Znajdowały się one na dwóch kręgach ogonowych i lewej kości śródstopia II. Dwa kręgi ogonowe doznały złamania wyrostków kolczystych. U pierwszego uraz powstał w wyniku uderzenia, dodatkowo wystąpiła również infekcja pourazowa. Z kolei u następnego przyczyna jest nieznana. W kości śródstopia znajdował się guz będący prawdopodobnie złośliwym nowotworem kości zwanym kostniakomięsakiem (''osteosarcoma''). Patologie te zapewne powodowały ból i utrudniały zwierzęciu normalne funkcjonowanie, jednak nie były one przyczyną jego śmierci. | ||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
| Linia 80: | Linia 59: | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
| − | <small>Cruzado-Caballero, P. | + | <small>Cruzado-Caballero, P., Lecuona, A., Cerda, I., & Diaz-Martinez, I. (2021). "Osseous paleopathologies of ''Bonapartesaurus rionegrensis'' (Ornithopoda, Hadrosauridae) from Allen Formation (Upper Cretaceous) of Patagonia Argentina". Cretaceous Research, 124, 104800 [[doi:10.1016/j.cretres.2021.104800]] |
| + | |||
| + | Cruzado-Caballero, P. & Powell, J. E. (2017). "''Bonapartesaurus rionegrensis'', a new hadrosaurine dinosaur from South America: implications for phylogenetic and biogeographic relations with North America". Journal of Vertebrate Paleontology 37. 1–16. [[doi:10.1080/02724634.2017.1289381]]. | ||
</small> | </small> | ||
Wersja z 20:59, 18 wrz 2023
| Autor: | Kamil Kamiński |
| Korekta: | Paweł Konarzewski |
| Bonapartesaurus (bonapartezaur) | |
|---|---|
| Dieta | roślinożerny |
| Miejsce | Argentyna - Río Negro |
| Czas |
ok. 73-69 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
 Rekonstrukcja przyżyciowa Bonapartesaurus. Autor: Connor Ashbridge | |
Wstęp
Bonapartesaurus to monotypowy rodzaj dinozaura kaczodziobego żyjącego na terenie dzisiejszej Argentyny w późnej kredzie. Początkowo jego szczątki opisano pod nazwą Willinakaqe, obecnie jednak kwestionuje się ważność tego rodzaju. W związku z tym w 2017 r. część materiału kopalnego Willinakaqe wydzielono do nowego rodzaju Bonapartesaurus.
Historia taksonu
W 2010 r. Juárez Valierie i współpracownicy opisali nowy rodzaj hadrozaura - Willinakaqe na podstawie bogatego materiału kopalnego, należącego co najmniej do kilku osobników. Szczatki pochodziły z argentyńskiej prowincji Rio Negro. Obejmowały one zarówno fragmenty czaszek, jak i materiał pozaczaszkowy. W 2016 r. Cruzado-Caballero i Coria wykazali, że wśród szczątków przypisywanych Willinakaqe można wyróżnić dwa morfotypy. Prawdopodobnie obejmuje on więc szczątki rożnych zwierząt. Ponadto holotyp tego rodzaju, obejmujący jedynie kość przedszczękową, okazał się niediagnostyczny. W związku z tym cytowani wyżej autorzy zaproponowali, by Willinakaqe uznać za nomen vanum. W 2017 r. Cruzado-Cabarello i Jaime Powell ustanowili okaz MPCA- Pv SM 2 holotypem nowego rodzaju dinozaura, nazwanego przez nich Bonapartesaurus, na cześć słynnego i zasłużonego argentyńskiego paleontologa José Bonaparte. Epitet gatunkowy nawiązuje do prowincji Rio Negro, gdzie odnaleziono szczątki dinozaura.
Materiał kopalny
Holotyp (MPCA- Pv SM 2/1-71) to częściowy szkielet pozaczaszkowy zawierający: cztery kręgi grzbietowe, kompletną kość krzyżową, dwadzieścia siedem kręgów ogonowych, skostniałe więzadła, osiemnaście łuków hemalnych, trzy żebra, fragment prawej łopatki, fragment lewej k. ramiennej, lewą k. łokciową, prawą k. biodrową i łonową, fragmenty obu k. kulszowych, obie k. udowe, piszczelowe i strzałkowe, k. piętową i dystalne stępu oraz lewą k. skokową i stopę.
Budowa i filogeneza
Nie znamy żadnej kości czaszki Bonapartesaurus, naukowcom udało się jednak wskazać kombinację cech budowy kręgów, miednicy i kończyn tylnych, która pozwala na odróżnienie go od innych hadrozaurydów. Bonapartesaurus miał silnie wydłużone wyrostki kolczyste kręgów krzyżowych i przednich kręgów ogonowych (3,5-4 razy dłuższe niż wynosiła wysokość trzonu kręgu). Kości kończyn przednich i tylnych charakteryzowały się masywną budową. Kość udowa mierzyła 96 cm, a piszczelowa – 80 cm. Analiza filogenetyczna, przeprowadzona przez autorów opisu wskazuje, że Bonapartesaurus był zaawansowanym zaurolofinem, a jego najbliższym krewnym był prawdopodobnie rodzaj Saurolophus .
Paleopatologie
Penelope Cruzado-Caballero i wspólnicy (2021) za pomocą tomografu komputerowego zidentyfikowali trzy paleopatologie występujące u bonapartezaura. Znajdowały się one na dwóch kręgach ogonowych i lewej kości śródstopia II. Dwa kręgi ogonowe doznały złamania wyrostków kolczystych. U pierwszego uraz powstał w wyniku uderzenia, dodatkowo wystąpiła również infekcja pourazowa. Z kolei u następnego przyczyna jest nieznana. W kości śródstopia znajdował się guz będący prawdopodobnie złośliwym nowotworem kości zwanym kostniakomięsakiem (osteosarcoma). Patologie te zapewne powodowały ból i utrudniały zwierzęciu normalne funkcjonowanie, jednak nie były one przyczyną jego śmierci.
Spis gatunków
| Bonapartesaurus | Cruzado-Caballero i Powell, 2017 |
| B. rionegrensis | Cruzado-Caballero i Powell, 2017 |
Bibliografia
Cruzado-Caballero, P., Lecuona, A., Cerda, I., & Diaz-Martinez, I. (2021). "Osseous paleopathologies of Bonapartesaurus rionegrensis (Ornithopoda, Hadrosauridae) from Allen Formation (Upper Cretaceous) of Patagonia Argentina". Cretaceous Research, 124, 104800 doi:10.1016/j.cretres.2021.104800
Cruzado-Caballero, P. & Powell, J. E. (2017). "Bonapartesaurus rionegrensis, a new hadrosaurine dinosaur from South America: implications for phylogenetic and biogeographic relations with North America". Journal of Vertebrate Paleontology 37. 1–16. doi:10.1080/02724634.2017.1289381.
![[1]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Quilmesaurus_hunting_Bonapartesaurus_version_2.jpg){kind=link}