Gargoyleosaurus: Różnice pomiędzy wersjami
(Utworzono nową stronę "{{DISPLAYTITLE:''Gargoyleosaurus''}} {{Opis |Autor = Kamil Kamiński |Korekta = |nazwa = ''Gargoyleosaurus'' (ga...") |
m |
||
| Linia 10: | Linia 10: | ||
|miejsce = [[USA]], Wyoming | |miejsce = [[USA]], Wyoming | ||
<small>(górne warstwy [[formacja|formacji]] [[Morrison]])</small> | <small>(górne warstwy [[formacja|formacji]] [[Morrison]])</small> | ||
| − | |czas = {{Występowanie| | + | |czas = {{Występowanie|150|148}} |
ok. 150-148 [[Ma]]<br> | ok. 150-148 [[Ma]]<br> | ||
<small>[[późna jura]] (środkowy [[tyton]]?)</small> | <small>[[późna jura]] (środkowy [[tyton]]?)</small> | ||
| Linia 39: | Linia 39: | ||
==Budowa== | ==Budowa== | ||
| − | [[Plik | + | [[Plik:Gargoy.jpg|300px|thumb|right|Zrekonstruowany szkielet. Autor zdjęcia: Zach Tirrell [https://en.wikipedia.org/wiki/Gargoyleosaurus#/media/File:Gargoy.jpg].]] |
''Gargoyleosaurus'' był stosunkowo niedużym, czworonożnym roślinożercą o opancerzonym ciele. Wykazywał on mozaikę cech właściwych [[Ankylosauridae|ankylozaurydom]] i [[Nodosauridae|nodozaurydom]]. Długość czaszki była większa niż jej szerokość. Pysk był długi i wąski, z bocznie umieszczonymi nozdrzami. Patrząc z góry, czaszka miała trójkątny kształt i była spłaszczona w kierunku góra-dół, z długą, delikatną żuchwą. Jedną z charakterystycznych cech gargojleozaura były bardzo duże rogi, wyrastające z kości zaoczodołowych, a także obecność ośmiu zębów w kości przedszczękowej. Czaszkę pokrywały kostne guzki o nieregularnym kształcie. Zęby z kości przedszczękowych i z przodu żuchwy o lancetowatym kształcie przypominały uzębienie ''[[Ankylosaurus]]'', natomiast te położonej bardziej w głębi pyska były podobne do zębów nodozaurydów (Kilbourne i Carpenter, 2005). Wg Carpentera i in. (1998) uzębienie gargojleozaura wykazywało też cechy prymitywnych dinozaurów ptasiomiednicznych. | ''Gargoyleosaurus'' był stosunkowo niedużym, czworonożnym roślinożercą o opancerzonym ciele. Wykazywał on mozaikę cech właściwych [[Ankylosauridae|ankylozaurydom]] i [[Nodosauridae|nodozaurydom]]. Długość czaszki była większa niż jej szerokość. Pysk był długi i wąski, z bocznie umieszczonymi nozdrzami. Patrząc z góry, czaszka miała trójkątny kształt i była spłaszczona w kierunku góra-dół, z długą, delikatną żuchwą. Jedną z charakterystycznych cech gargojleozaura były bardzo duże rogi, wyrastające z kości zaoczodołowych, a także obecność ośmiu zębów w kości przedszczękowej. Czaszkę pokrywały kostne guzki o nieregularnym kształcie. Zęby z kości przedszczękowych i z przodu żuchwy o lancetowatym kształcie przypominały uzębienie ''[[Ankylosaurus]]'', natomiast te położonej bardziej w głębi pyska były podobne do zębów nodozaurydów (Kilbourne i Carpenter, 2005). Wg Carpentera i in. (1998) uzębienie gargojleozaura wykazywało też cechy prymitywnych dinozaurów ptasiomiednicznych. | ||
Jak u wszystkich ankylozaurów, kończyny były dość krótkie i masywnie zbudowane. Wszystkie znane kręgi cechowały się wydłużonymi trzonami. Ciało ''Gargoyleosaurus'' pokrywała kostna zbroja, na którą składały się grube kolce, cienkie, trójkątne płytki, płaskie, jajowate guzki oraz kostki zrośnięte w pojedyncze płyty. Ogólnie przypominała ona pancerz [[Gastonia|gastonii]]. (Kilbourne i Carpenter, 2005). Szyję chroniły dwa półpierścienie kostne, złożone ze zrośniętych płytek i kostek. Co najmniej dwa długie kolce sterczały znad barków gargojleozaura (Carpenter i in., 1998). | Jak u wszystkich ankylozaurów, kończyny były dość krótkie i masywnie zbudowane. Wszystkie znane kręgi cechowały się wydłużonymi trzonami. Ciało ''Gargoyleosaurus'' pokrywała kostna zbroja, na którą składały się grube kolce, cienkie, trójkątne płytki, płaskie, jajowate guzki oraz kostki zrośnięte w pojedyncze płyty. Ogólnie przypominała ona pancerz [[Gastonia|gastonii]]. (Kilbourne i Carpenter, 2005). Szyję chroniły dwa półpierścienie kostne, złożone ze zrośniętych płytek i kostek. Co najmniej dwa długie kolce sterczały znad barków gargojleozaura (Carpenter i in., 1998). | ||
| Linia 56: | Linia 56: | ||
|- | |- | ||
| {{V|''G. parkpinorum''}} | | {{V|''G. parkpinorum''}} | ||
| − | | {{Kpt|([[Kenneth Carpenter|Carpenter]], [[Clifford Miles|Mile]]}} i {{Kpt|[[Karen Cloward|Cloward]]}}, [[1998]]) Kpt|[[Kenneth Carpenter|Carpenter]], [[Clifford Miles|Mile]]}} i {{Kpt|[[Karen Cloward|Cloward]]}}, [[2001]] | + | | {{Kpt|([[Kenneth Carpenter|Carpenter]], [[Clifford Miles|Mile]]}} i {{Kpt|[[Karen Cloward|Cloward]]}}, [[1998]]) {{Kpt|[[Kenneth Carpenter|Carpenter]], [[Clifford Miles|Mile]]}} i {{Kpt|[[Karen Cloward|Cloward]]}}, [[2001]] |
|- | |- | ||
| = ''G. parkpini'' | | = ''G. parkpini'' | ||
| − | | {{Kpt| | + | | {{Kpt|[[Kenneth Carpenter|Carpenter]], [[Clifford Miles|Mile]]}} i {{Kpt|[[Karen Cloward|Cloward]]}}, [[1998]] |
|- | |- | ||
|} | |} | ||
Wersja z 19:52, 31 mar 2019
| Autor: | Kamil Kamiński |
| Gargoyleosaurus (gargojleozaur) | |
|---|---|
| Długość | ok. 3-3,5 m |
| Masa | 300-890 kg |
| Miejsce | USA, Wyoming |
| Czas |
ok. 150-148 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
 Rekonstrukcja szkieletu. Autor zdjęcia: Firsfron. [3] | |
Wstęp
Gargoyleosaurus to rodzaj czworonożnego, opancerzonego dinozaura roślinożernego z późnej jury Ameryki Północnej. Był on niewielkim i stosunkowo wczesnym przedstawicielem ankylozaurów. Jego dokładna pozycja systematyczna gargojleozaura pozostaje niejasna.
Etymologia
Nazwa Gargoyleosaurus oznacza „gargulcowy jaszczur” i odnosi się ona do podobieństwa widzianej z profilu czaszki tego zwierzęcia do gargulca (ozdobne zakończenie rynny). Epitet gatunkowy parkpinorum (początkowo parkpini) honoruje odkrywców holotypu – J. Parkera i T. Pinegara (Carpenter i in., 1998).
Materiał kopalny
Holotyp to okaz DMN 27726 (czaszka wraz z trzema pierwszymi kręgami szyjnymi i dwoma półpierścieniami kostnymi, fragmenty kilku żeber, częściowa prawa łopatka i kość krucza, prawe k. ramienna i udowa, częściowe k. łonowe i skostniałe ścięgna [Kilbourne i Carpenter, 2005]).
Budowa
Gargoyleosaurus był stosunkowo niedużym, czworonożnym roślinożercą o opancerzonym ciele. Wykazywał on mozaikę cech właściwych ankylozaurydom i nodozaurydom. Długość czaszki była większa niż jej szerokość. Pysk był długi i wąski, z bocznie umieszczonymi nozdrzami. Patrząc z góry, czaszka miała trójkątny kształt i była spłaszczona w kierunku góra-dół, z długą, delikatną żuchwą. Jedną z charakterystycznych cech gargojleozaura były bardzo duże rogi, wyrastające z kości zaoczodołowych, a także obecność ośmiu zębów w kości przedszczękowej. Czaszkę pokrywały kostne guzki o nieregularnym kształcie. Zęby z kości przedszczękowych i z przodu żuchwy o lancetowatym kształcie przypominały uzębienie Ankylosaurus, natomiast te położonej bardziej w głębi pyska były podobne do zębów nodozaurydów (Kilbourne i Carpenter, 2005). Wg Carpentera i in. (1998) uzębienie gargojleozaura wykazywało też cechy prymitywnych dinozaurów ptasiomiednicznych. Jak u wszystkich ankylozaurów, kończyny były dość krótkie i masywnie zbudowane. Wszystkie znane kręgi cechowały się wydłużonymi trzonami. Ciało Gargoyleosaurus pokrywała kostna zbroja, na którą składały się grube kolce, cienkie, trójkątne płytki, płaskie, jajowate guzki oraz kostki zrośnięte w pojedyncze płyty. Ogólnie przypominała ona pancerz gastonii. (Kilbourne i Carpenter, 2005). Szyję chroniły dwa półpierścienie kostne, złożone ze zrośniętych płytek i kostek. Co najmniej dwa długie kolce sterczały znad barków gargojleozaura (Carpenter i in., 1998).
Filogeneza
Carpenter i in. (1998) zaklasyfikowali Gargoyleosaurus jako ankylozauryda. W późniejszej publikacji Kilbourne i Carpenter (2005) uznali go za przedstawiciela rodziny Polacanthidae (obecnie „polakantydy” są uważane za bazalnych członków Nodosauridae, mogą też one w ogóle nie tworzyć kladu w ramach tej rodziny). Wg nowszych badań (np. Arbour i Currie [2015] czy Rivera-Sylva i in. [2018]) był to dość prymitywny nodozaurd.
Paleoekologia
Zob. Allosaurus#Paleoekologia.
Spis gatunków
| Gargoyleosaurus | Carpenter, Mile i Cloward, 1998 |
| G. parkpinorum | (Carpenter, Mile i Cloward, 1998) Carpenter, Mile i Cloward, 2001 |
| = G. parkpini | Carpenter, Mile i Cloward, 1998 |
Bibliografia
Carpenter, K., Miles, C. & Cloward, K. (1998). "Skull of a Jurassic ankylosaur (Dinosauria)." Nature 393: 782-783.
Killbourne, B. & Carpenter, K. (2005). "Redescription of Gargoyleosaurus parkpinorum, a polacanthid ankylosaur from the Upper Jurassic of Albany County, Wyoming". Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie, 237, 111-160.
Rivera-Sylva, H.E., Frey, E., Stinnesbeck, W., Carbot-Chanona, G., Sanchez-Uribe, I.E., Guzmán-Gutiérrez, J.R. (2018). "Paleodiversity of Late Cretaceous Ankylosauria from Mexico and their phylogenetic significance". Swiss Journal of Palaeontology, 137. 83-93 [4]).
![[3]](https://en.wikipedia.org/wiki/Gargoyleosaurus#/media/File:Gargoyleosaurus.png){kind=link}
![[1]](https://en.wikipedia.org/wiki/Gargoyleosaurus#/media/File:Gargoy.jpg){kind=link}