Nemegtosaurus: Różnice pomiędzy wersjami
(Utworzono nową stronę "{{DISPLAYTITLE:''Nemegtosaurus''}} {{Opis |Autor = Maciej Ziegler |Korekta = Adrian Sztuba |nazwa = ''Nemegto...") |
(poprawki http://forum.dinozaury.com/viewtopic.php?f=7&t=2462&p=66310#p66310) |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{DISPLAYTITLE:''Nemegtosaurus''}} | {{DISPLAYTITLE:''Nemegtosaurus''}} | ||
{{Opis | {{Opis | ||
| − | + | |Autor = [[Maciej Ziegler]], [[Adrian Sztuba]] | |
| − | + | |Korekta = | |
| − | + | |nazwa = ''Nemegtosaurus'' (nemegtozaur) | |
| − | + | |długość = ok. 12 m | |
| − | + | |wysokość = | |
| − | + | |masa = | |
| − | + | |dieta = roślinożerny | |
| − | + | |miejsce = [[Mongolia]] - Ajmak południowogobijski | |
| − | <small>([[formacja]] [[Nemegt]])</small> | + | <small> ([[formacja]] [[Nemegt]])</small> |
| − | + | |czas = {{Występowanie|72|66}} | |
| − | ok. 72 | + | ok. 72-66 [[Ma]] |
| − | + | ||
| − | + | [[późna kreda]] ([[mastrycht]]) | |
| + | |systematyka = | ||
[[Dinosauria]] | [[Dinosauria]] | ||
| − | |||
| − | |||
[[Sauropodomorpha]] | [[Sauropodomorpha]] | ||
| Linia 29: | Linia 28: | ||
[[Nemegtosauridae]] | [[Nemegtosauridae]] | ||
| − | |grafika | + | |grafika = Nemegtosaurus DB.jpg |
| − | + | |podpis = Rekonstrukcja głowy nemegtozaura. Autor: ДиБгд | |
[https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Nemegtosaurus_DB.jpg] | [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Nemegtosaurus_DB.jpg] | ||
| − | + | |PorównanieGrupa = | |
| − | + | |PorównanieDługość = | |
| − | + | |mapa = | |
| − | <display_points type="terrain" zoom=3> | + | <display_points type="terrain" zoom=3> |
| − | 43 30 N, 101 02 E~ formacja Nemegt, Mongolia | + | 43 30 6.06 N, 101 02 54.26 E~ formacja Nemegt, Mongolia |
| − | </display_points> | + | </display_points> |
| + | |||
}} | }} | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | Nemegtozaur to zauropod z grupy | + | Nemegtozaur to [[zauropod]] z grupy [[tytanozaur]]ów żyjący w późnej kredzie na terenach obecnej Mongolii. Być może jego [[młodszy synonim|młodszym synonimem]] jest ''[[Opisthocoelicaudia]]''. Opisano dwa gatunki tego [[rodzaj]]u - ''N. mongoliensis'' i ''N. pachi'' - z czego drugi [[gatunek]] jest ''[[nomen dubium]]''. |
==Materiał kopalny i gatunki== | ==Materiał kopalny i gatunki== | ||
===''N. mongoliensis''=== | ===''N. mongoliensis''=== | ||
[[Plik:Opisthocoelicaudia Museum of Evolution in Warsaw 14.JPG|300px|thumb|right|Rekonstrukcja czaszki ''Nemegtosaurus'' w Muzeum Ewolucji w Warszawie. Autor zdjęcia: Adrian Grycuk. [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Opisthocoelicaudia_Museum_of_Evolution_in_Warsaw_14.JPG].]] | [[Plik:Opisthocoelicaudia Museum of Evolution in Warsaw 14.JPG|300px|thumb|right|Rekonstrukcja czaszki ''Nemegtosaurus'' w Muzeum Ewolucji w Warszawie. Autor zdjęcia: Adrian Grycuk. [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Opisthocoelicaudia_Museum_of_Evolution_in_Warsaw_14.JPG].]] | ||
| − | ''N. mongoliensis'' jest [[gatunek typowy|gatunkiem typowym]] ''Nemegtosaurus'' i obecnie jedynym [[ważny]]m | + | ''N. mongoliensis'' jest [[gatunek typowy|gatunkiem typowym]] ''Nemegtosaurus'' i obecnie jedynym [[ważny]]m. [[Holotyp]]em jest czaszka oznaczona numerem katalogowym ZPAL MgD-I/9. Jest ona uszkodzona, lecz dość kompletna. Została odkryta przez polsko-mongolską ekspedycję na pustynię Gobi i opisana przez polskiego paleontologa Aleksandra Nowińskiego i następnie przez amerykanina [[Jeffrey Wilson|Jeffreya Wilsona]] (Nowiński, 1971; Wilson, 2005). Doniesiono też o odkryciu drugiej czaszki (Maryańska, 2000 – za Wilson, 2005, s. 285). Dodatkowo odnaleziono materiał pozaczaszkowy najpewniej należący do ''Nemegtosaurus''. Są to okazy PIN 3837/P821 (pięć kręgów grzbietowych) (Averianov i Lopatin, 2019) i MPC-D100/413 (trzon kręgu ogonowego, kość udowa, kość piszczelowa, kość strzałkowa, kość skokowa i paliczek stopy; prawdopodobnie to ten sam osobnik, co [[holotyp]]) (Currie i in., 2018). |
| − | ==='' | + | ===''N. pachi''=== |
| − | Nazwę tą nadał w 1977 roku chiński paleontolog Dong zębom pochodzącym z formacji Subashi ([[Chiny]]), datowanej na późną kredę | + | Nazwę tą nadał w 1977 roku chiński paleontolog Dong zębom pochodzącym z formacji Subashi ([[Chiny]]), datowanej na późną kredę. Jest to drugi opisany gatunek ''Nemegtosaurus'', który obecnie jest uważany za gatunek nieważny, o znikomej wartości naukowej (''[[nomen dubium]]'') (Wilson, 2005), stąd dalsza część hasła skupia się na ''N. mongoliensis''. |
==Budowa i synonimizacja z ''Opisthocoelicaudia''== | ==Budowa i synonimizacja z ''Opisthocoelicaudia''== | ||
| − | Nemegtozaur nie był duży jak na zauropoda. Nie mógł więc polegać na wielkości jako najlepszej obronie przed drapieżnikami, których w jego środowisku nie brakowało. Najbardziej niebezpiecznym był z pewnością ''[[Tarbosaurus]]'', dorównujący długością temu niewielkiemu tytanozaurowi. Być może był opancerzony, co w pewnym stopniu mogło go ochronić. Czaszka jest lekko zbudowana i wydłużona. Zęby są | + | Nemegtozaur nie był duży jak na zauropoda. Nie mógł więc polegać na wielkości jako najlepszej obronie przed drapieżnikami, których w jego środowisku nie brakowało. Najbardziej niebezpiecznym był z pewnością ''[[Tarbosaurus]]'', dorównujący długością temu niewielkiemu tytanozaurowi. Być może nemegtozaur był opancerzony, co w pewnym stopniu mogło go ochronić. Czaszka jest lekko zbudowana i wydłużona. Zęby są kołkowate i mają kształt „D” w przekroju (Wilson, 2005). Ogólną budową głowa przypominała diplodokoidy, za których przedstawiciela był początkowo uważany. |
[[Plik:Opisthocoelicaudia skeleton restoration.jpg|300px|thumb|right|Odnalezione elementy szkieletu ''Opisthocoelicaudia''. Autor: Jaime A. Headden. [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Opisthocoelicaudia_skeleton_restoration.jpg].]] | [[Plik:Opisthocoelicaudia skeleton restoration.jpg|300px|thumb|right|Odnalezione elementy szkieletu ''Opisthocoelicaudia''. Autor: Jaime A. Headden. [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Opisthocoelicaudia_skeleton_restoration.jpg].]] | ||
| − | Z formacji Nemegt znany jest także zauropod nazwany ''[[Opisthocoelicaudia]]''. Początkowo uznano je za odrębne rodzaje należące do różnych rodzin. Później jednak okazały się być całkiem blisko ze sobą spokrewnione, przez to te dinozaury bywają uznawane za synonimy. Jednak przez długi czas nie znano | + | Z formacji Nemegt znany jest także zauropod nazwany ''[[Opisthocoelicaudia]]''. Początkowo uznano je za odrębne rodzaje należące do różnych rodzin. Później jednak okazały się być całkiem blisko ze sobą spokrewnione, przez to te dinozaury bywają uznawane za synonimy. Jednak przez długi czas nie znano potencjalnie należących do nich a pokrywających się kości. ''Nemegtosaurus'' był znany tylko z czaszki, a ''[[Opisthocoelicaudia]]'' z dość kompletnego szkieletu, w którym brakowało szyi i czaszki. Dopiero odkrycie kości przypisywanych do ''Nemegtosaurus'' pozwoliło na porównanie obu dinozaurów. W 2018 r. Currie i in. opisali okaz MPC-D100/413 - trzon kręgu, kość udową, kość piszczelową, kość strzałkową, kość skokową i paliczek stopy. Znaleziono go w miejscu odkrycia holotypu ''Nemegtosaurus'' - są to prawdopodobnie kości należące do tego samego osobnika. Drugi okaz (PIN 3837/P821), opisany w 2019 r. przez Averianova i Lopatina to pięć kręgów grzbietowych. |
| − | Trzon kręgu MPC-D100/413 przypominał proporcjami 6. kręg krzyżowy ''[[ | + | Trzon kręgu MPC-D100/413 przypominał proporcjami 6. kręg krzyżowy ''[[Rapetosaurus]]''. Kręg ten (podobnie jak u ''[[Opisthocoelicaudia]]'') miał boczne otwory pneumatyczne, inaczej niż u ''Rapetosaurus''. Zdaniem Currie i in. (2018) był on także tylnowklęsły, podobnie jak kręg ''[[Opisthocoelicaudia]]'', lecz zdaniem Averianova i Lopatina (2019) nie ma on cech pozwalających na stwierdzenie, gdzie jest przód a gdzie tył kręgu (zatem mógłby być równie dobrze przeniowklęsły). Z tego powodu Currie i in. (2018) stwierdzili, że ''Nemegtosaurus'' i ''[[Opisthocoelicaudia]]'' to blisko spokrewnione rodzaje lub synonimy. |
| − | Z kolei okaz PIN 3837/P821, uznany przez Averianova i | + | Z kolei okaz PIN 3837/P821, uznany przez Averianova i Lopatina za prawdopodobnie należący do ''Nemegtosaurus'', budową przypominał ''[[Opisthocoelicaudia]]'', jednak występowały między nimi różnice, które ich zdaniem świadczą o występowaniu dwóch rodzajów zauropodów w Nemegt. Autorzy wskazali również na odmienną budowę kości udowych zauropodów znanych z tych osadów. |
==Systematyka== | ==Systematyka== | ||
| − | Początkowo nemegtozaur został zaliczony do podrodziny Dicraeosaurinae w obrębie rodziny Atlantosauridae (obecnie nazwa nieużywana). W 1995 r. Upchurch | + | Początkowo nemegtozaur został zaliczony do podrodziny Dicraeosaurinae w obrębie rodziny Atlantosauridae (obecnie nazwa nieużywana) (Nowiński, 1971). W 1995 r. Upchurch nazwał [[klad]] Nemegtosauridae, który zaliczył do Diplodocoidea. Obecne analizy umieszczają go w obrębie tytanozaurów. |
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| − | + | Choć Nowiński (1971) nie wyjaśnił etymologii ''Nemegtosaurus mongoliensis'', nazwa tego dinozaura znaczy zapewne "mongolski jaszczur z Nemegt". | |
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
| Linia 76: | Linia 76: | ||
| ''Nemegtosaurus pachi'' | | ''Nemegtosaurus pachi'' | ||
| {{Kpt|[[Dong]]}}, [[1977]] | | {{Kpt|[[Dong]]}}, [[1977]] | ||
| − | | | + | | ''[[nomen dubium]]'' |
|} | |} | ||
==Biblografia== | ==Biblografia== | ||
| − | <small>Alexander O. Averianov and Alexey V. Lopatin (2019). “Sauropod diversity in the Upper Cretaceous Nemegt Formation of Mongolia—a possible new specimen of Nemegtosaurus”. Acta Palaeontologica Polonica 64 (2), 2019: 313-321 [[doi:10.4202/app.00596.2019]] | + | <small> Alexander O. Averianov and Alexey V. Lopatin (2019). “Sauropod diversity in the Upper Cretaceous Nemegt Formation of Mongolia—a possible new specimen of Nemegtosaurus”. Acta Palaeontologica Polonica 64 (2), 2019: 313-321 [[doi:10.4202/app.00596.2019]] |
Currie, P. J., Wilson, J. A., Fanti, F., Mainbayar, B., & Tsogtbaatar, K. (2018). Rediscovery of the type localities of the Late Cretaceous Mongolian sauropods Nemegtosaurus mongoliensis and Opisthocoelicaudia skarzynskii : Stratigraphic and taxonomic implications. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 494, 5–13. [[doi:10.1016/j.palaeo.2017.10.035]] | Currie, P. J., Wilson, J. A., Fanti, F., Mainbayar, B., & Tsogtbaatar, K. (2018). Rediscovery of the type localities of the Late Cretaceous Mongolian sauropods Nemegtosaurus mongoliensis and Opisthocoelicaudia skarzynskii : Stratigraphic and taxonomic implications. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 494, 5–13. [[doi:10.1016/j.palaeo.2017.10.035]] | ||
| − | + | Nowiński, A. (1971). Nemegtosaurus mongoliensis n. gen., n. sp. (Sauropoda) from the uppermost Cretaceous of Mongolia. Palaeontologia Polonica 25: 57-81. | |
Upchurch, P.; Barret, P.M.; Dodson, P. (2004). "Sauropoda". In Weishampel, D.B.; Dodson, P.; Osmólska, H. (eds.). The Dinosauria (2nd ed.). University of California Press. pp. 259–322. ISBN 978-0-520-25408-4. | Upchurch, P.; Barret, P.M.; Dodson, P. (2004). "Sauropoda". In Weishampel, D.B.; Dodson, P.; Osmólska, H. (eds.). The Dinosauria (2nd ed.). University of California Press. pp. 259–322. ISBN 978-0-520-25408-4. | ||
| − | </small> | + | |
| + | Wilson, J. A. (2005). Redescription of the Mongolian sauropod Nemegtosaurus mongoliensis Nowinski (Dinosauria: Saurischia) and comments on Late Cretaceous sauropod diversity. Journal of Systematic Palaeontology, 3(3), 283-318. </small> | ||
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
Wersja z 15:24, 16 paź 2019
| Autor: | Maciej Ziegler, Adrian Sztuba |
| Nemegtosaurus (nemegtozaur) | |
|---|---|
| Długość | ok. 12 m |
| Dieta | roślinożerny |
| Miejsce | Mongolia - Ajmak południowogobijski |
| Czas |
ok. 72-66 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
 Rekonstrukcja głowy nemegtozaura. Autor: ДиБгд | |
| Mapa znalezisk | |
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Nemegtozaur to zauropod z grupy tytanozaurów żyjący w późnej kredzie na terenach obecnej Mongolii. Być może jego młodszym synonimem jest Opisthocoelicaudia. Opisano dwa gatunki tego rodzaju - N. mongoliensis i N. pachi - z czego drugi gatunek jest nomen dubium.
Materiał kopalny i gatunki
N. mongoliensis
N. mongoliensis jest gatunkiem typowym Nemegtosaurus i obecnie jedynym ważnym. Holotypem jest czaszka oznaczona numerem katalogowym ZPAL MgD-I/9. Jest ona uszkodzona, lecz dość kompletna. Została odkryta przez polsko-mongolską ekspedycję na pustynię Gobi i opisana przez polskiego paleontologa Aleksandra Nowińskiego i następnie przez amerykanina Jeffreya Wilsona (Nowiński, 1971; Wilson, 2005). Doniesiono też o odkryciu drugiej czaszki (Maryańska, 2000 – za Wilson, 2005, s. 285). Dodatkowo odnaleziono materiał pozaczaszkowy najpewniej należący do Nemegtosaurus. Są to okazy PIN 3837/P821 (pięć kręgów grzbietowych) (Averianov i Lopatin, 2019) i MPC-D100/413 (trzon kręgu ogonowego, kość udowa, kość piszczelowa, kość strzałkowa, kość skokowa i paliczek stopy; prawdopodobnie to ten sam osobnik, co holotyp) (Currie i in., 2018).
N. pachi
Nazwę tą nadał w 1977 roku chiński paleontolog Dong zębom pochodzącym z formacji Subashi (Chiny), datowanej na późną kredę. Jest to drugi opisany gatunek Nemegtosaurus, który obecnie jest uważany za gatunek nieważny, o znikomej wartości naukowej (nomen dubium) (Wilson, 2005), stąd dalsza część hasła skupia się na N. mongoliensis.
Budowa i synonimizacja z Opisthocoelicaudia
Nemegtozaur nie był duży jak na zauropoda. Nie mógł więc polegać na wielkości jako najlepszej obronie przed drapieżnikami, których w jego środowisku nie brakowało. Najbardziej niebezpiecznym był z pewnością Tarbosaurus, dorównujący długością temu niewielkiemu tytanozaurowi. Być może nemegtozaur był opancerzony, co w pewnym stopniu mogło go ochronić. Czaszka jest lekko zbudowana i wydłużona. Zęby są kołkowate i mają kształt „D” w przekroju (Wilson, 2005). Ogólną budową głowa przypominała diplodokoidy, za których przedstawiciela był początkowo uważany.
Z formacji Nemegt znany jest także zauropod nazwany Opisthocoelicaudia. Początkowo uznano je za odrębne rodzaje należące do różnych rodzin. Później jednak okazały się być całkiem blisko ze sobą spokrewnione, przez to te dinozaury bywają uznawane za synonimy. Jednak przez długi czas nie znano potencjalnie należących do nich a pokrywających się kości. Nemegtosaurus był znany tylko z czaszki, a Opisthocoelicaudia z dość kompletnego szkieletu, w którym brakowało szyi i czaszki. Dopiero odkrycie kości przypisywanych do Nemegtosaurus pozwoliło na porównanie obu dinozaurów. W 2018 r. Currie i in. opisali okaz MPC-D100/413 - trzon kręgu, kość udową, kość piszczelową, kość strzałkową, kość skokową i paliczek stopy. Znaleziono go w miejscu odkrycia holotypu Nemegtosaurus - są to prawdopodobnie kości należące do tego samego osobnika. Drugi okaz (PIN 3837/P821), opisany w 2019 r. przez Averianova i Lopatina to pięć kręgów grzbietowych.
Trzon kręgu MPC-D100/413 przypominał proporcjami 6. kręg krzyżowy Rapetosaurus. Kręg ten (podobnie jak u Opisthocoelicaudia) miał boczne otwory pneumatyczne, inaczej niż u Rapetosaurus. Zdaniem Currie i in. (2018) był on także tylnowklęsły, podobnie jak kręg Opisthocoelicaudia, lecz zdaniem Averianova i Lopatina (2019) nie ma on cech pozwalających na stwierdzenie, gdzie jest przód a gdzie tył kręgu (zatem mógłby być równie dobrze przeniowklęsły). Z tego powodu Currie i in. (2018) stwierdzili, że Nemegtosaurus i Opisthocoelicaudia to blisko spokrewnione rodzaje lub synonimy.
Z kolei okaz PIN 3837/P821, uznany przez Averianova i Lopatina za prawdopodobnie należący do Nemegtosaurus, budową przypominał Opisthocoelicaudia, jednak występowały między nimi różnice, które ich zdaniem świadczą o występowaniu dwóch rodzajów zauropodów w Nemegt. Autorzy wskazali również na odmienną budowę kości udowych zauropodów znanych z tych osadów.
Systematyka
Początkowo nemegtozaur został zaliczony do podrodziny Dicraeosaurinae w obrębie rodziny Atlantosauridae (obecnie nazwa nieużywana) (Nowiński, 1971). W 1995 r. Upchurch nazwał klad Nemegtosauridae, który zaliczył do Diplodocoidea. Obecne analizy umieszczają go w obrębie tytanozaurów.
Etymologia
Choć Nowiński (1971) nie wyjaśnił etymologii Nemegtosaurus mongoliensis, nazwa tego dinozaura znaczy zapewne "mongolski jaszczur z Nemegt".
Spis gatunków
| Nemegtosaurus | Aleksander Nowiński, 1971 | |
|---|---|---|
| Nemegtosaurus mongoliensis | Aleksander Nowiński, 1971 | |
| Nemegtosaurus pachi | Dong, 1977 | nomen dubium |
Biblografia
Alexander O. Averianov and Alexey V. Lopatin (2019). “Sauropod diversity in the Upper Cretaceous Nemegt Formation of Mongolia—a possible new specimen of Nemegtosaurus”. Acta Palaeontologica Polonica 64 (2), 2019: 313-321 doi:10.4202/app.00596.2019
Currie, P. J., Wilson, J. A., Fanti, F., Mainbayar, B., & Tsogtbaatar, K. (2018). Rediscovery of the type localities of the Late Cretaceous Mongolian sauropods Nemegtosaurus mongoliensis and Opisthocoelicaudia skarzynskii : Stratigraphic and taxonomic implications. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 494, 5–13. doi:10.1016/j.palaeo.2017.10.035
Nowiński, A. (1971). Nemegtosaurus mongoliensis n. gen., n. sp. (Sauropoda) from the uppermost Cretaceous of Mongolia. Palaeontologia Polonica 25: 57-81.
Upchurch, P.; Barret, P.M.; Dodson, P. (2004). "Sauropoda". In Weishampel, D.B.; Dodson, P.; Osmólska, H. (eds.). The Dinosauria (2nd ed.). University of California Press. pp. 259–322. ISBN 978-0-520-25408-4.
Wilson, J. A. (2005). Redescription of the Mongolian sauropod Nemegtosaurus mongoliensis Nowinski (Dinosauria: Saurischia) and comments on Late Cretaceous sauropod diversity. Journal of Systematic Palaeontology, 3(3), 283-318.
![[3]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Nemegtosaurus_DB.jpg){kind=link}
![[1]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Opisthocoelicaudia_Museum_of_Evolution_in_Warsaw_14.JPG){kind=link}
![[2]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Opisthocoelicaudia_skeleton_restoration.jpg){kind=link}