Plottier

Autor:

Paweł Konarzewski

---

Formacja Plottier
Wiek	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 87-86 Ma późna kreda (koniak-santon)
Miejsce	Argentyna - Mendoza, Neuquén i Río Negro
Leży pod	formacja Bajo de la Carpa
Leży nad	formacja Sierra Barrosa
Miąższość	~10-360 (?590) m
Litologia	mułowce, piaskowce, pelity i iłowce
Skały osadowe formacji Plottier. Źródło: Previtera, 2019 [1]

Wstęp

Formacja Plottier to jednostka geologiczna położona na terenie dzisiejszej Argentyny. Jej osady datuje się na późny koniak oraz wczesny santon. Formacja została zdefiniowana przez Herrero Duclouxa w 1938 roku.

Etymologia

Nazwa formacji pochodzi od miasta Plottier znajdującego się w południowej części prowincji Neuquén.

Litologia

Formację Plottier tworzą głównie skały osadowe. Dominują w niej od czerwonych do jasnoczerwonych, słabo ze sobą połączonych pelitów wraz z interkalacjami mułowców i drobnoziarnistych piaskowców w kolorze żółtawym do szaro-zielonkawego. Obecne są również średnioziarniste pokłady piaskowca kwarcowego z niewielką zawartością mulistej warstwy, która ma czerwonawe odcienie. Najniższa część formacji Plottier styka się z Sierra Barrosa, zaś najwyższe - Bajo de la Carpa. Miąższość formacji w zależności od miejsca waha się od 10 m do 360 m, a być może nawet do 590 m (Garrido, 2010).

Rośliny

W formacji Plottier odnaleziono glony z rodzajów Lychnothamnus, Nitella i Henrisporites oraz trzy morfotypy roślin prawdopodobnie należących do okrytonasiennych (Musacchio i Vallati, 2006).

Paleofauna

Najliczniejszą grupą wśród odnalezionych dinozaurów z formacji Plottier były zauropody należące do grupy Titanosauria. Część z nich (np. Notocolossus czy "Antarctosaurus" giganteus) osiągały olbrzymie rozmiary i zapewne dorosłe osobniki nie były narażone na ataki drapieżników. Teropody są znane z niewielkiej liczby skamieniałości i są typowe dla późnej kredy z obszaru Ameryki Południowej (Abelisauridae oraz Carcharodontosauridae). Odnaleziono również szczątki należące do niezidentyfikowanego ornitopoda, krokodylomorfa oraz olbrzymiego pterozaura z kladu Azhdarchidae (Thanatosdrakon). Z bezkręgowców znamy kilka gatunków małżoraczków.

Dinozaury

Dinozaury
Takson	Materiał kopalny	Komentarz	Grafika
"Antarctosaurus" giganteus	MLP 26-316 - 2 kości udowe (235 cm), niekompletne kości łonowe, dystalny koniec kości piszczelowej, 6 fragmentów żeber, inne fragmenty żeber i 2 dystalne kręgi ogonowe	Gigantyczny zauropod najprawdopodobniej będący przedstawicielem odzaju Antarctosaurus.
cf. Carcharodontosauridae	MAU-PV-PH-450; 459; 460; 461; 465; 466; 467; 468; 447/2; 447/4; 447/6; 447/7 i 447/9 - zęby	Niediagnostyczny takson.
Muyelensaurus pecheni	MRS-PV 207- mózgoczaszka paratypy - fragment kości przedszczękowej z zębami, kręgi szyjne, grzbietowe, krzyżowe i ogonowe oraz niemal kompletne kości kończyn wraz z obręczami: miednicznymi i barkowymi MRSPv 123, 203, 419 i 431 - kręgi grzbietowe	Nieduży tytanozaur spokrewniony z Rinconsaurus.
Notocolossus gonzalezparejasi	UNCUYO-LD 301 - przedni kręg grzbietowy, przedni kręg ogonowy, prawa kość ramienna i proksymalny koniec lewej kości łonowej UNCUYO-LD 302 - artykułowany ciąg przednich kręgów ogonowych (w tym 7 częściowych kręgów i łuków hemalnych) oraz kompletna i artykułowana prawa kość skoku i stopa	Olbrzymi tytanozaur mający największą znaną kość ramienną o długości 1,76 m.
Petrobrasaurus puestohernandezi	MAU-Pv-PH-449 - 2 izolowane zęby, tylna część prawdopodobnie środkowego kręgu szyjnego, 3 niekompletne tylne kręgi grzbietowe, niekompletny łuk tylnego kręgu grzbietowego, niekompletny trzon kręgu grzbietowego, niekompletny trzon pierwszego kręgu ogonowego, 5 przednich kręgów ogonowych, prawa k. ramienna, prawa i lewa płytka mostkowa, 4 k. śródręcza (II, IV i V) z czego jedna jest niekompletna, obie k. udowe, lewa k. piszczelowa bez dystalnego końca, dystalny koniec prawej k. piszczelowej, dystalny fragment szypułki k. biodrowej, lewa k. łonowa, fragmenty łuków hemalnych, żebra, fragmenty żeber szyjnych i niezidentyfikowane inne pozostałości	Średniej wielkości tytanozaur mogący należeć do Longkosauria.
Niezidentyfikowany przedstawiciel Abelisauridae	MCNA-PV-3137 - ząb	Niediagnostyczny takson.
Niezidentyfikowany przedstawiciel Abelisauridae	ENDEMAS-Pv16 - ząb	Niediagnostyczny takson.
Niezidentyfikowany przedstawiciel Aeolosaurini	MAU-Pv-N-414 - artykułowane 4 przednie kręgi ogonowe i fragmenty łuku neuralnego.	Jeden z najstarszych znanych przedstawicieli Aeolosaurini.
Niezidentyfikowany przedstawiciel Maniraptora	MAU-PV-PH-462; PH-441/1; PH-447/3; PH-447/5; 447/8 - zęby	Niediagnostyczny takson.
Niezidentyfikowany ornitopod	MAU-Pv-PH-458 - częściowy łuk neuralny	Fragment kręgu jest zbliżony budową do tego u Macrogryphosaurus.
Niezidentyfikowany tytanozaur	MCF-PVPH-889 - lewa kość udowa i 3 fragmenty żeber ? MCF-PVPH-899 - częściowa prawa kość piszczelowa MCF-PVPH-900 - prawa kość strzałkowa	Wszystkie wyżej wymienione okazy zauropodów zostały odnalezione zaledwie kilka metrów od siebie, lecz na tym samym poziome stratygraficznym.
Niezidentyfikowany zauropod	IANIGLA-PV.113 - bliższy koniec kości ramiennej, dalszy koniec kości udowej, łopatka, kość strzałkowa, dwie niekompletne kości szkieletu obwodowego, dwa żebra grzbietowe, kość krucza i jeden łuk neuralny	Obecnie nie został przypisany do żadnej znanej grupy zauropodów.

Pterozaury

Pterozaury
Takson	Materiał kopalny	Komentarz	Grafika
Thanatosdrakon amaru	UNCUYO-LD 307 - częściowy szkielet pozaczaszkowy UNCUYO-LD 350 - kompletna lewa kość ramienna	Jeden z najstarszych znanych przedstawicieli Quetzalcoatlinae.

Krokodylomorfy

Krokodylomorfy
Takson	Materiał kopalny	Komentarz
Niezidentyfikowany przedstawiciel Peirosauridae	MAU-Pv-PH-437 - ząb oraz niekompletny szkielet pozaczaszkowy	Osobnik w chwili śmierci miał co najmniej 18 lat.

Małżoraczki

Takson	Materiał kopalny
Neuquenocypris calfucurensis	MUCPi 27,28,29 - 3 fragmenty muszli
Neocyprideis zampalensis	MUCPi 30, 31, 32, 33 - 4 muszle dorosłych osobników
Neuquenocypris tenuipunctata	MUCPi 34, 35, 36, 37, 38 39, 40, 41 - 5 muszli dorosłych osobników oraz 3 młodocianych
Neuquenocypris nahuelniyuensis	MUCPi 42-43-44-45-46-47 - 6 muszli
Vecticypris sp.	MUCPi 48-49 - 2 muszle

Poza wymienionymi w tabeli gatunkami małżoraczkami w formacji Plottier odnaleziono następujące taksony: Ilyocypris wichmanni, Ilyocypris cf. riograndensis, Ilyocypris aff. bauruensis, Neuquenocypris cf. minor, Wolburgiopsis cf. neocretacea, Paralimnocythere sp. oraz nieokreślonych przedstawicieli Talicyprideinae i Cypridoidea (Musacchio i Vallati, 2006).

Bibliografia

Bellardini, F., Baiano, M. A., Barrios, F., Holgado, B., & Coria, R. A. (2018). "New Titanosauria (Dinosauria, Sauropoda) remains from the Upper Cretaceous (Plottier Fm) of the southern Neuquén Basin (Patagonia, Argentina)". Journal of Iberian Geology, 44, 75-84.

Calvo, J.O. (2024). "What is the most giant sauropod from Argentina? Diversity of large titanosaurs from Patagonia". Metode Science Studies Journal. 14 (14): 65–75. doi:10.7203/metode.14.24556

Calvo, J.O., González Riga, B.J., & Porfiri, J.D. (2007). "A new titanosaur sauropod from the Late Cretaceous of Neuquén, Patagonia, Argentina". Arquivos do Museu Nacional, Rio do Janeiro, 65(4): 485-504

Cruzado-Caballero, P., Filippi, L. S., Méndez, A. H., Garrido, A. C., & Valieri, R. D. J. (2016). "New record of ornithopod dinosaur from the Plottier Formation (upper Cretaceous), Patagonia, Argentina". In Annales de Paléontologie (Vol. 102, No. 2, pp. 145-150). Elsevier Masson. doi:10.1016/j.annpal.2016.02.003

Filippi, L. S., Martinelli, A. G., & Garrido, A. C. (2013). "Registro de un dinosaurio Aeolosaurini (Sauropoda, Titanosauria) en el Cretácico Superior (Formación Plottier) del Norte de la Provincia de Neuquén, Argentina, y comentarios sobre los Aeolosaurini sudamericanos". Revista Brasileira de Paleontologia, 16(147), e156.

Garrido, A. C. (2010). "Estratigrafía del Grupo Neuquén, Cretácico Superior de la Cuenca Neuquina (Argentina): nueva propuesta de ordenamiento litoestratigráfico". Revista del Museo Argentino de Ciencias Naturales, 12(2), 121-177.

González Riga, B.J., Lamanna, M.C., Ortiz David, L.D., Calvo, J.O., & Coria, J.P. (2016) "A gigantic new dinosaur from Argentina and the evolution of the sauropod hind foot". Scientific Reports 6: 19165. doi:10.1038/srep19165

Hendrickx, C., Tschopp, E., & d Ezcurra, M. (2020). "Taxonomic identification of isolated theropod teeth: the case of the shed tooth crown associated with Aerosteon (Theropoda: Megaraptora) and the dentition of Abelisauridae". Cretaceous Research, 108, 104312. doi:10.1016/j.cretres.2019.104312.

Kihn, R. G., & Calvo, J. O. (2022). "Ostracods and paleoambiental inferences in the Plottier Formation (Coniancian-Upper Cretaceous) of the Barreales Lake, Neuquén. Munis Entomology & Zoology, 17 (1): 434-442

Leanza, H. A., Apesteguıa, S., Novas, F. E., & de la Fuente, M. S. (2004). "Cretaceous terrestrial beds from the Neuquén Basin (Argentina) and their tetrapod assemblages". Cretaceous Research, 25(1), 61-87. doi:10.1016/j.cretres.2003.10.005

Meso, J. G., Valieri, R. J., Porfiri, J. D., Correa, S. A. S., Martinelli, A. G., Casal, G. A., Canudo, J. I., Pablete, F., & Dos Santos, D. (2021). "Testing the persistence of Carcharodontosauridae (Theropoda) in the Upper Cretaceous of Patagonia based on dental evidence". Cretaceous Research, 125, 104875. doi:10.1016/j.cretres.2021.104875

Musacchio, E. A., & Vallati, P. (2007). "Late Cretaceous non marine microfossils of the Plottier Formation (Cretaceous) at Zampal, Argentina". In 4 European Meeting on the Paleontology and Stratigraphy of Latin America. Instituto Geológico y Minero de España, Madrid. Cuadernos del Museo Geominero (Vol. 8, pp. 273-278).

Ortiz David, L. D., González Riga, Bernardo J., & Kellner, Alexander W. A. (2022). "Thanatosdrakon amaru, gen. et sp nov., a giant azhdarchid pterosaur from the upper Cretaceous of Argentina". Cretaceous Research. 135: 105228. doi:10.1016/j.cretres.2022.105228

Previtera, E. (2019). "Taphonomic analysis of saurischian dinosaurs from the Plottier Formation (Upper Cretaceous), Mendoza, Argentina". Andean Geology, 46(2), 345-367. doi:10.5027/andgeoV46n2-3161