Ekrixinatosaurus: Różnice pomiędzy wersjami
(Utworzył nową stronę „<small> {| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | Autor: | Korekta: |- | Maciej Ziegler | Adrian Tkocz Tomasz Sokołowski [[Łukasz Czepińs...”) |
(drobne) |
||
| Linia 18: | Linia 18: | ||
|- | |- | ||
! '''Długość''': | ! '''Długość''': | ||
| − | | 10-11 m | + | | ok. 10-11 m |
|- | |- | ||
! '''Masa''': | ! '''Masa''': | ||
| − | | 4 t | + | | ok. 4 t |
|- | |- | ||
| Linia 28: | Linia 28: | ||
| [[Argentyna]] - prowincja Neuquén | | [[Argentyna]] - prowincja Neuquén | ||
| − | <small>([[formacja Candeleros]] albo [[formacja Portezuelo]] | + | <small>([[formacja Candeleros]] albo [[formacja Portezuelo]]</small> |
| − | |||
| − | |||
|- | |- | ||
! '''[[Czas|Czas występowania]]''' | ! '''[[Czas|Czas występowania]]''' | ||
| 99-93 (?91-88) Ma | | 99-93 (?91-88) Ma | ||
| − | <small> | + | <small>późna [[kreda]] ([[cenoman]])</small> |
|- | |- | ||
! '''Systematyka''' | ! '''Systematyka''' | ||
| Linia 43: | Linia 41: | ||
[[Theropoda]] | [[Theropoda]] | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
[[Ceratosauria]] | [[Ceratosauria]] | ||
| − | |||
| − | |||
[[Abelisauridae]] | [[Abelisauridae]] | ||
| Linia 63: | Linia 55: | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Ekrixinatosaurus'' to [[rodzaj]] abelizauryda żyjącego w "środkowej" kredzie ([[cenoman]]) na terenach dzisiejszej Argentyny (prowincja Neuquén, | + | ''Ekrixinatosaurus'' to [[rodzaj]] abelizauryda żyjącego w "środkowej" kredzie ([[cenoman]]) na terenach dzisiejszej Argentyny (prowincja Neuquén, Patagonia). Skamieliny tego dinozaura odkryto w [[1999]] roku, ale opisano dopiero w [[2004]]. ''Ekrixinatosaurus'' był bardzo dużym i masywnym abelizaurydem. |
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| − | ''Ekrixinatosaurus'' został odkryty dzięki zastosowaniu materiałów wybuchowych - stąd nazwa oznaczająca "jaszczura zrodzonego z eksplozji" (''Ekrixi'' to po grecku "eksplozja", ''nato'' - łac. "narodziny" i ''saurus'' - gr. "jaszczur"). Epitet gatunkowy nadano na cześć Fernando | + | ''Ekrixinatosaurus'' został odkryty dzięki zastosowaniu materiałów wybuchowych - stąd nazwa oznaczająca "jaszczura zrodzonego z eksplozji" (''Ekrixi'' to po grecku "eksplozja", ''nato'' - łac. "narodziny" i ''saurus'' - gr. "jaszczur"). Epitet gatunkowy nadano na cześć [[Fernando Novas]]a, paleontologa zajmującego się między innymi abelizaurydami. |
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| Linia 72: | Linia 64: | ||
==Paleoekologia== | ==Paleoekologia== | ||
| − | Ekryksinatozaur był zapewne drapieżnikiem. Jego szczątki odnaleziono w osadach formacji Candeleros (ale pojawiła się też sugestia, że w Portezuelo). Żył na podmokłych terenach Gondwany wraz z rybami, żabami, wężami, żółwiami, ssakami i sfenodontami (z których dziś żyje jedynie hatteria). Większa fauna obejmowała dinozaury: zauropody takie jak rebbachizauryd ''[[Limaysaurus]]'' i | + | Ekryksinatozaur był zapewne drapieżnikiem. Jego szczątki odnaleziono w osadach formacji [[Candeleros]] (ale pojawiła się też sugestia, że w [[Portezuelo]]). Żył na podmokłych terenach Gondwany wraz z rybami, żabami, wężami, żółwiami, ssakami i sfenodontami (z których dziś żyje jedynie hatteria). Większa fauna obejmowała dinozaury: zauropody takie jak [[rebbachizauryd]] ''[[Limaysaurus]]'' i [[bazalny]] [[tytanozaur]] ''[[Andesaurus]]'', ogromne [[karcharodontozauryd]]y - ''[[Giganotosaurus]]'' i [[eumaniraptor]]y - ''[[Buitreraptor]]''. |
==Pozycja filogenetyczna== | ==Pozycja filogenetyczna== | ||
| − | Pokrewieństwo ''Ekrixinatosaurus'' z innymi abelizaurydami jest kwestią kontrowersyjną. Wg analizy kladystycznej przeprowadzonej przez [[Canale | + | Pokrewieństwo ''Ekrixinatosaurus'' z innymi abelizaurydami jest kwestią kontrowersyjną. Wg analizy kladystycznej przeprowadzonej przez [[Ceratosauria#Canale_i_in..2C_2009|Canale i in. (2009]]) ekryksinatozaur należy do [[Brachyrostra]] a jego najbliższym krewnym jest ''[[Skorpiovenator]]'', a nieco dalszym ''[[Ilokelesia]]''. Natomiast wg analizy [[Ceratosauria#Carrano_i_Sampson.2C_2008|Carrano i Sampsona (2008]]) ''Ekrixinatosaurus'' jest bardziej [[bazalny]] i nie należy do [[klad]]u zawierającego pozostałe abelizaurydy (poza wczesnymi, afrykańskimi rodzajami ''[[Rugops]]'' i ''[[Kryptops]]''): ''[[Abelisaurus]]'', ''[[Aucasaurus]]'', ''Indosaurus'', ''[[Majungasaurus]]'', ''[[Rajasaurus]]'', ''[[Carnotaurus]]'' i ''Ilokelesia''. Zob. też [[kladogram]] z [[Ceratosauria#D.27Orazi_Porchetti_i_in..2C_2011|D'Orazi Porchetti i in., 2011]]. |
| − | Włoski paleontolog Andrea [[Cau]] na swoim blogu napisał o przeprowadzonej przez siebie analizie kladystycznej. Użył on danych z pracy [[Canale]] i in. ([[2009]]), [[Sereno]] i in. ([[2004]]) oraz [[Carrano]] i Sampsona ([[2008]]). Uwzględnił [[rodzaj]] ''[[Kryptops]]'', którego pominięto w poprzednich badaniach. Okazało się, że taksony siostrzane ''Ekrixinatosaurus'' i ''[[Skorpiovenator]]'' tworzą politomię z ''[[Abelisaurus]]'', ''[[Majungasaurus]]'' oraz [[Brachyrostra]] (do którego należą jedynie ''[[Aucasaurus]]'', ''[[Carnotaurus]]'' i ''[[Ilokelesia]]''). | + | Włoski paleontolog Andrea [[Cau]] na swoim blogu napisał o przeprowadzonej przez siebie analizie kladystycznej. Użył on danych z pracy [[Canale]] i in. ([[2009]]), [[Sereno]] i in. ([[2004]]) oraz [[Carrano]] i Sampsona ([[2008]]). Uwzględnił [[rodzaj]] ''[[Kryptops]]'', którego pominięto w poprzednich badaniach. Okazało się, że taksony siostrzane ''Ekrixinatosaurus'' i ''[[Skorpiovenator]]'' tworzą politomię z ''[[Abelisaurus]]'', ''[[Majungasaurus]]'' oraz [[Brachyrostra]] (do którego należą jedynie ''[[Aucasaurus]]'', ''[[Carnotaurus]]'' i ''[[Ilokelesia]]''). Cau zauważa, że takie umiejscowienie skorpiowenatora pozostaje w zgodzie z plezjomorfiami jego czaszki. Do takich badań należy podchodzić jednak z rezerwą, ponieważ nie są to prace naukowe, a więc nie przeszły recenzji specjalistów. |
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
| Linia 95: | Linia 87: | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
| − | <small> | + | <small>Calvo, J.O., Rubilar, D., & Moreno, K. (2004) "A new Abelisauridae (Dinosauria: Theropoda) from northwest Patagonia" Ameghiniana 41: 555-563. |
| − | Calvo, J.O., Rubilar, D., | ||
| − | Canale, J. I., Scanferla, C. A., Agnolin, F. | + | Canale, J.I., Scanferla, C.A., Agnolin, F.L. & Novas, F.E. (2009) "New carnivorous dinosaur from the Late Cretaceous of NW Patagonia and the evolution of abelisaurid theropods" Naturwissenschaften, 96, 409-414. doi 10.1007/s00114-008-0487-4. |
Carrano, M.T. & Sampson, S.D. (2008) "The phylogeny of Ceratosauria (Dinosauria: Theropoda)" Journal of Systematic Palaeontology, 6, 182-236. | Carrano, M.T. & Sampson, S.D. (2008) "The phylogeny of Ceratosauria (Dinosauria: Theropoda)" Journal of Systematic Palaeontology, 6, 182-236. | ||
| + | |||
| + | D'Orazi Porchetti, S., Nicosia, U., Biava, A. & Maganuco, S. (2011) "New Abelisaurid Material from the Upper Cretaceous (Cenomanian) of Morocco" Rivista Italiana di Paleontologia e Stratigrafia, 177(3) | ||
Juárez-Valieri, R.D., Porfiri, J.D. & Calvo, J.O. (2011) "New Information on Ekrixinatosaurus novasi Calvo et al 2004, a giant and massively-constructed Abelisauroid from the “Middle Cretaceous” of Patagonia" Calvo, J.O., Porfiri, J.D., González Riga & Dos Santos [ed.] "Paleontologia y dinosaurios desde América Latina" Editorial de la Universidad Nacional de Cuyo, 161-169. | Juárez-Valieri, R.D., Porfiri, J.D. & Calvo, J.O. (2011) "New Information on Ekrixinatosaurus novasi Calvo et al 2004, a giant and massively-constructed Abelisauroid from the “Middle Cretaceous” of Patagonia" Calvo, J.O., Porfiri, J.D., González Riga & Dos Santos [ed.] "Paleontologia y dinosaurios desde América Latina" Editorial de la Universidad Nacional de Cuyo, 161-169. | ||
| Linia 108: | Linia 101: | ||
http://theropoda.blogspot.com/2008/12/il-cacciatore-di-scorpioni.html | http://theropoda.blogspot.com/2008/12/il-cacciatore-di-scorpioni.html | ||
| − | http://www.dinodata.org/index.php?option=com_content&task=view&id=6516&Itemid=67 | + | http://www.dinodata.org/index.php?option=com_content&task=view&id=6516&Itemid=67</small> |
| − | </small> | ||
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
Wersja z 19:12, 16 gru 2011
| Autor: | Korekta: |
| Maciej Ziegler | Adrian Tkocz |
| Ekrixinatosaurus (ekryksinatozaur) | |
|---|---|
| Długość: | ok. 10-11 m |
| Masa: | ok. 4 t |
| Miejsce występowania: | Argentyna - prowincja Neuquén |
| Czas występowania | 99-93 (?91-88) Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
| |
Wstęp
Ekrixinatosaurus to rodzaj abelizauryda żyjącego w "środkowej" kredzie (cenoman) na terenach dzisiejszej Argentyny (prowincja Neuquén, Patagonia). Skamieliny tego dinozaura odkryto w 1999 roku, ale opisano dopiero w 2004. Ekrixinatosaurus był bardzo dużym i masywnym abelizaurydem.
Etymologia
Ekrixinatosaurus został odkryty dzięki zastosowaniu materiałów wybuchowych - stąd nazwa oznaczająca "jaszczura zrodzonego z eksplozji" (Ekrixi to po grecku "eksplozja", nato - łac. "narodziny" i saurus - gr. "jaszczur"). Epitet gatunkowy nadano na cześć Fernando Novasa, paleontologa zajmującego się między innymi abelizaurydami.
Materiał kopalny
Znaleziono jedynie jednego, dość kompletnego osobnika oznaczonego MUCPv-294 (holotyp znajduje się w Museo de la Universidad Nacional del Comahue, Buenos Aires, Neuquén). Na szkielet czaszkowy składają się: niecałe kości szczękowe, kości zaoczodołowe, kość łuskowa, kości czołowe, ciemieniowe, kość potyliczna, kolec nozdrzowy tylny, niekompletne kości zębowe oraz zęby. Poza tym znaleziono: kręgi szyjne, piersiowe, żebra, kręgi ogonowe i szewrony, kości miednicy: biodrową, kulszową, łonową oraz kości kończyn tylnych: kości udowe, strzałkowe, kość skokowa, kość piętową, kości śródstopia, palce i pazury.
Paleoekologia
Ekryksinatozaur był zapewne drapieżnikiem. Jego szczątki odnaleziono w osadach formacji Candeleros (ale pojawiła się też sugestia, że w Portezuelo). Żył na podmokłych terenach Gondwany wraz z rybami, żabami, wężami, żółwiami, ssakami i sfenodontami (z których dziś żyje jedynie hatteria). Większa fauna obejmowała dinozaury: zauropody takie jak rebbachizauryd Limaysaurus i bazalny tytanozaur Andesaurus, ogromne karcharodontozaurydy - Giganotosaurus i eumaniraptory - Buitreraptor.
Pozycja filogenetyczna
Pokrewieństwo Ekrixinatosaurus z innymi abelizaurydami jest kwestią kontrowersyjną. Wg analizy kladystycznej przeprowadzonej przez Canale i in. (2009) ekryksinatozaur należy do Brachyrostra a jego najbliższym krewnym jest Skorpiovenator, a nieco dalszym Ilokelesia. Natomiast wg analizy Carrano i Sampsona (2008) Ekrixinatosaurus jest bardziej bazalny i nie należy do kladu zawierającego pozostałe abelizaurydy (poza wczesnymi, afrykańskimi rodzajami Rugops i Kryptops): Abelisaurus, Aucasaurus, Indosaurus, Majungasaurus, Rajasaurus, Carnotaurus i Ilokelesia. Zob. też kladogram z D'Orazi Porchetti i in., 2011.
Włoski paleontolog Andrea Cau na swoim blogu napisał o przeprowadzonej przez siebie analizie kladystycznej. Użył on danych z pracy Canale i in. (2009), Sereno i in. (2004) oraz Carrano i Sampsona (2008). Uwzględnił rodzaj Kryptops, którego pominięto w poprzednich badaniach. Okazało się, że taksony siostrzane Ekrixinatosaurus i Skorpiovenator tworzą politomię z Abelisaurus, Majungasaurus oraz Brachyrostra (do którego należą jedynie Aucasaurus, Carnotaurus i Ilokelesia). Cau zauważa, że takie umiejscowienie skorpiowenatora pozostaje w zgodzie z plezjomorfiami jego czaszki. Do takich badań należy podchodzić jednak z rezerwą, ponieważ nie są to prace naukowe, a więc nie przeszły recenzji specjalistów.
Spis gatunków
| Ekrixinatosaurus | Calvo, Rubilar-Roger i Moreno, 2004 |
|---|---|
| = "Ekrixinatosaurus" | Juarez Valieri, Fiorelli i Cruz, 2004 |
| E. novasi | Calvo, Rubilar-Roger i Moreno, 2004 |
| = "Ekrixinatosaurus novasi" | Juarez Valieri, Fiorelli i Cruz, 2004 |
Bibliografia
Calvo, J.O., Rubilar, D., & Moreno, K. (2004) "A new Abelisauridae (Dinosauria: Theropoda) from northwest Patagonia" Ameghiniana 41: 555-563.
Canale, J.I., Scanferla, C.A., Agnolin, F.L. & Novas, F.E. (2009) "New carnivorous dinosaur from the Late Cretaceous of NW Patagonia and the evolution of abelisaurid theropods" Naturwissenschaften, 96, 409-414. doi 10.1007/s00114-008-0487-4.
Carrano, M.T. & Sampson, S.D. (2008) "The phylogeny of Ceratosauria (Dinosauria: Theropoda)" Journal of Systematic Palaeontology, 6, 182-236.
D'Orazi Porchetti, S., Nicosia, U., Biava, A. & Maganuco, S. (2011) "New Abelisaurid Material from the Upper Cretaceous (Cenomanian) of Morocco" Rivista Italiana di Paleontologia e Stratigrafia, 177(3)
Juárez-Valieri, R.D., Porfiri, J.D. & Calvo, J.O. (2011) "New Information on Ekrixinatosaurus novasi Calvo et al 2004, a giant and massively-constructed Abelisauroid from the “Middle Cretaceous” of Patagonia" Calvo, J.O., Porfiri, J.D., González Riga & Dos Santos [ed.] "Paleontologia y dinosaurios desde América Latina" Editorial de la Universidad Nacional de Cuyo, 161-169.
http://home.comcast.net/~eoraptor/Ceratosauria.htm#Ekrixinatosaurusnovasi
http://theropoda.blogspot.com/2008/12/il-cacciatore-di-scorpioni.html
http://www.dinodata.org/index.php?option=com_content&task=view&id=6516&Itemid=67
