Gobiceratops

Autor:	Korekta:
Maciej Ziegler	Daniel Madzia Krzysztof Lichota Tomasz Sokołowski Paweł Kryta

---

Gobiceratops (gobiceratops)
Długość:	? (bardzo mały) m
Masa:	? kg
Miejsce występowania:	Mongolia - Ajmak południowogobijski (formacja Baruungoyot [= Barun Goyot])
Czas występowania	86-85 (71?) Ma późna kreda
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Genasauria Cerapodaha Marginocephalia Ceratopsia Neoceratopsia Protoceratopsidae
Plik:Gobiceratops.jpg Holotyp. [1]

Wstęp

Gobiceratops to rodzaj niewielkiego dinozaura rogatego, żyją…cego w późnej kredzie na terytorium Mongolii. Co nietypowe, nie ma on kości rostralnej (tworzą…cej dziób w górnej szczęce), która jest charakterystyczna dla ceratopsów. Gobiceratops jest jednym z przedstawicieli bogatej fauny neoceratopsów z późnokredowej Azji Środkowej.

Etymologia

Nazwa rodzajowa została nadana od miejsca znalezienia - pustyni Gobi. Epitet gatunkowy oznacza po łacinie tyle co "mały".

Materiał kopalny

Gatunek opisano na podstawie maleńkiej, 3,5-centymetrowej czaszki, oznaczonej PIN 3142/299 (PIN to skrót od Muzeum Paleontologicznego Rosyjskiej Akademii Nauk - Paleontological Museum of the Russian Academy of Sciences). Holotyp należy prawdopodobnie do młodego (choć to niepewne) osobnika, lecz już po fazie embrionalnej. Okaz ten to niemal kompletna czaszka z żuchwą… - brakuje kości łuskowych, prawej kości zaoczodołowej i lewej kości czołowej; uszkodzona jest kość ciemieniowa. Skamielina pochodzi z formacji Baruungoyot, ze stanowiska Khermin i została odnaleziona przez mongolsko-radziecką… ekspedycję w latach 70-tych.

Pozycja systematyczna

Alifanov umieścił gobiceratopsa w rodzinie Bagaceratopidae, do której też zalicza Bagaceratops, Breviceratops, Lamaceratops, Platyceratops i Magnirostris. Według Alifanova, najbliższym krewnym gobiceratopsa jest Bagaceratops. Zaproponował także, że bagaceratopidy, w przeciwieństwie do innych rodzin neoceratopsów, mają… pochodzenie paleoazjatyckie.

Młody bagaceratops?

Jak pisze Jaime A. Headden na Dinosaur Mailing List (źródło nienaukowe) holotyp gobiceratopsa mógł być zaliczony do rodzaju Bagaceratops, a cecha świadczą…ca o dorosłości tego osobnika - zrośnięta większość kości czaszki - jest szerzej rozpowszechniona wśród młodych ceratopsów. Jak napisał już Alifanov, nie wszystkie kości są… pozrastane - żuchwa jest nie zrośnięta do końca i brak kości rostralnej. Inne ceratopsy (Psittacosaurus mongoliensis, Protoceratops andrewsi), u których też znaleziono maleńkie czaszki, w niektórych przypadkach nawet mniejsze (28 mm u psitakozaura), mają… kość rostralną…. Diagnoza rodzaju brzmi jak opis młodego ceratopsa - oczodoły są… duże, ilość zębów mała, ogólny kształt czaszki i rozmiar kości zębowej świadczą… o młodości okazu. Dodatkowo hipotezę tożsamości Gobiceratops i Bagaceratops uprawdopodabnia to, że oba rodzaje dinozaurów pochodzą… z tej samej formacji i według Alifanova są… taksonami siostrzanymi. Za dorosłością… przemawiają… starte zęby, co jest wg autora opisu dowodem na to, że holotyp Gobiceratops był w stanie sam się odżywiać, tak więc nie jest to osobnik juwenilny. Alifanov pisze też, że obniżona ilość zębów i duże oczodoły nie powinny być w tym wypadku uważane za oznaki juwenilne (w nawiasie pisze, że ma na myśli juwenilne w sensie "niedorosłego").

Komentarz Tomasza Singera

"Miałem możliwość zobaczenia zdjęć okazu typowego tego rodzaju. Położenie kości powiekowej (palpebral) pomiędzy kością przedczołową i łzową (gdy u Bagaceratops to wyrostek kości przeczołowej oddziela kość powiekową od kości łzowej), a także jej orientacja równoległa (a nie prostopadła) względem oczodołu, wyraźnie wskazuję, że okaz ten nie jest młodocianym okazem Bagaceratops. Te cechy charakteryzują bardziej prymitywnych przedstawicieli Neoceratopsia jak np. Liaoceratops, być może rodzaj ten jest reliktem wczesnokredowych neoceratopsów, znanym na razie tylko z młodocianego osobnika. Natomiast wymieniane przez Alifanova cechy nie występują u Bagaceratops, więc raczej są jego synapomorfiami."

Wymarcie ceratopsów w Azji

Powszechnie wiadomo, że wszystkie nieptasie dinozaury wymarły z końcem kredy, około 65 milionów lat temu. Wiele grup jednak nie dotrwało do tego czasu - przynajmniej lokalnie nie znajduje się szczą…tków niektórych grup dinozaurów w skałach pochodzą…cych z mastrychtu (od ok. 71 Ma), w szczególności późnych osadów tego piętra (od ok. 69 Ma). Wśród nich są… także ceratopsy. Jak zauważa Alifanov, w azjatyckich osadach młodszych od Baruungoyot nie znaleziono żadnych szczą…tków ceratopsów, które prawdopodobnie wymarły, ustępują…c miejsca hadrozaurydom, głównie z Lambeosaurinae. Natomiast w Ameryce Północnej na samym końcu kredy sytuacja jest zupełnie inna - to dinozaury kaczodziobe ustępują… miejsca ceratopsom. Jednak, w przeciwieństwie do Azji, gdzie dinozaury rogate nie występują… w ogóle, w Ameryce Północnej żyły jeszcze zaurolofiny (Edmontosaurus). Przyczyny tego wymierania pozostają… nieznane, przypuszczalnie miały wpływ na nie czynniki fizjograficzne, takie jak spadek temperatury i wilgotności. Skutkowało to prawdopodobnie zmianami w roślinności na niekorzyść ceratopsów.

Spis gatunków

Gobiceratops	Alifanov, 2008
G. minutus	Alifanov, 2008

Bibliografia

Alifanov, V. R. 2008. The Tiny Horned Dinosaur Gobiceratops minutus gen. et sp. nov. (Bagaceratopidae, Neoceratopsia) from the Upper Cretaceous of Mongolia. Paleontological Journal 42 (6): 621-633.

http://dml.cmnh.org/2008Nov/msg00089.html