Giganotosaurus: Różnice pomiędzy wersjami
| Linia 19: | Linia 19: | ||
|- | |- | ||
! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''': | ! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''': | ||
| − | | [[Argentyna]] - | + | | [[Argentyna]] - prowincja Neuquén |
<small>([[formacja Candeleros]])</small> | <small>([[formacja Candeleros]])</small> | ||
| Linia 52: | Linia 52: | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Giganotosaurus'' to rodzaj ogromnego, zaawansowanego karcharodontozauryda ze "środkowej" kredy Ameryki Południowej. | + | ''Giganotosaurus'' to [[rodzaj]] ogromnego, zaawansowanego karcharodontozauryda ze "środkowej" kredy Ameryki Południowej. |
| − | Mimo że od nazwania tego teropoda minęło już kilkanaście lat i jest on znanym z najbardziej kompletnych szczątków karcharodontozaurynem, to wciąż czeka na szczegółową redeksrypcję - dotąd opisano jedynie mózgoczaszkę (Coria i Currie, 2002; Carabajal i Canale, 2010). | + | Mimo że od nazwania tego teropoda minęło już kilkanaście lat i jest on znanym z najbardziej kompletnych szczątków karcharodontozaurynem, to wciąż czeka na szczegółową redeksrypcję - dotąd opisano jedynie mózgoczaszkę ([[Coria]] i [[Currie]], [[2002]]; [[Carabajal]] i [[Canale]], [[2010]]). |
| − | Można przypuszczać, że polował na zauropody (lecz nie na na [[Argentinosaurus|argentynozaury]], gdyż nie żyły w jednym czasie), ale też na szybsze zwierzęta - ''Giganotosaurus'' mógł osiągać prędkość 14 m/s (=50 km/h) (Blanco i Mazzetta, 2001). W osadach formacji | + | |
| − | Giganotozaura nazywa się czasem błędnie "[[Gigantosaurus|gigantozaurem]]", który jest nazwą nieważnego (''nomen dubium'') rodzaju zauropoda. | + | Można przypuszczać, że polował na zauropody (lecz nie na na [[Argentinosaurus|argentynozaury]], gdyż nie żyły w jednym czasie), ale też na szybsze zwierzęta - ''Giganotosaurus'' mógł osiągać prędkość 14 m/s (=50 km/h) ([[Blanco]] i [[Mazzetta]], [[2001]]). W osadach formacji Candeleros znaleziono za to dużego tytanozaura ''[[Andesaurus]]'' i mniejsze diplodokoidy ''[[Limaysaurus]]'' i ''[[Nopcsaspondylus]]''. |
| + | |||
| + | Giganotozaura nazywa się czasem błędnie "[[Gigantosaurus|gigantozaurem]]", który jest nazwą nieważnego (''[[nomen dubium]]'') rodzaju zauropoda. | ||
== Materiał kopalny == | == Materiał kopalny == | ||
| − | Holotyp (MUCPv-Ch1) to niekompletna czaszka, większość kręgosłupa, kompletne obręcze: barkowa i miedniczna oraz kości kończyn tylnych. | + | [[Holotyp]] (MUCPv-Ch1) to niekompletna czaszka, większość kręgosłupa, kompletne obręcze: barkowa i miedniczna oraz kości kończyn tylnych. |
| + | |||
Materiał przypisany to część kości zębowej (MUCPv-95) i zęby. | Materiał przypisany to część kości zębowej (MUCPv-95) i zęby. | ||
| Linia 66: | Linia 69: | ||
== Wymiary == | == Wymiary == | ||
''Giganotosaurus'' to jeden z największych teropodów, obok ''[[Deinocheirus]]'', ''[[Spinosaurus]]'', ''[[Tyrannosaurus]]'' oraz ''[[Deltadromeus]]''. Wszystkie one miały inną budowę i znane są w dużej części z fragmentarycznych szczątków, dla których obliczenia czasem okazują się błędne - osobniki tego samego gatunku niekiedy mają różne proporcje (np. u okazu ''T. rex'' nazwanego "Sue" kość szczękowa jest 25% dłuższa niż u holotypu, kość zębowa - 15%, k. udowa - 3% a II k. śródstopia jest krótsza o 5%). | ''Giganotosaurus'' to jeden z największych teropodów, obok ''[[Deinocheirus]]'', ''[[Spinosaurus]]'', ''[[Tyrannosaurus]]'' oraz ''[[Deltadromeus]]''. Wszystkie one miały inną budowę i znane są w dużej części z fragmentarycznych szczątków, dla których obliczenia czasem okazują się błędne - osobniki tego samego gatunku niekiedy mają różne proporcje (np. u okazu ''T. rex'' nazwanego "Sue" kość szczękowa jest 25% dłuższa niż u holotypu, kość zębowa - 15%, k. udowa - 3% a II k. śródstopia jest krótsza o 5%). | ||
| − | Długość holotypu giganotozaura została oszacowana nieznanymi metodami na 12,2 m (Coria i Currie, 2006) i 12,5 m (Coria i Salgado, 1995), przy długości czaszki 1,53-1,8 m i kości udowej mierzącej 1,43 m. Therrien i Henderson (2007) obliczyli długość na 13 m metodą bazującą na długości czaszki, przyjmując, że ma ona 1,56 m (niepewna wartość). Ponadto, ich sposób liczenia zakłada, że długość czaszki u mięsożernych teropodów jest skorelowana z długością całego ciała, lecz - jak wskazują na to same wyniki autorów - nie jest to korelacja ścisła na tyle, żeby zakładać dokładność i przydatność metody - np. mierzący 7,7 m ''[[Tarbosaurus]]'' (PIN 552-1) miałby mieć aż 9,9 m a długi na 7,4 m ''[[Allosaurus]]'' (YPM 1930) - tylko 6,4 m. Poza tym nie wszystkie żywiące się mięsem teropody miały podobne proporcje ciała (zob. też Mortimer, online i Harris, online). | + | |
| − | Masę holotypu szacuje się na 6-8 t (Coria i Salgado, 1995), 9 t (Mazzetta, 1999), 6,6 t (Seebacher, 2001), 4 t (Coria i Currie, 2002), 6,5 t (średnia z Mazzetta i in., 2004; wyniki od 2,6 do 9,3 t), 6,8 t (Paul, online) a nawet niewiarygodnie wysoko - na 13,8 t (Therrien i Henderson, 2007 - zob. wyżej). | + | Długość holotypu giganotozaura została oszacowana nieznanymi metodami na 12,2 m ([[Coria]] i [[Currie]], [[2006]]) i 12,5 m ([[Coria]] i [[Salgado]], [[1995]]), przy długości czaszki 1,53-1,8 m i kości udowej mierzącej 1,43 m. [[Therrien]] i [[Henderson]] ([[2007]]) obliczyli długość na 13 m metodą bazującą na długości czaszki, przyjmując, że ma ona 1,56 m (niepewna wartość). Ponadto, ich sposób liczenia zakłada, że długość czaszki u mięsożernych teropodów jest skorelowana z długością całego ciała, lecz - jak wskazują na to same wyniki autorów - nie jest to korelacja ścisła na tyle, żeby zakładać dokładność i przydatność metody - np. mierzący 7,7 m ''[[Tarbosaurus]]'' (PIN 552-1) miałby mieć aż 9,9 m a długi na 7,4 m ''[[Allosaurus]]'' (YPM 1930) - tylko 6,4 m. Poza tym nie wszystkie żywiące się mięsem teropody miały podobne proporcje ciała (zob. też [[Mortimer]], online i [[Harris]], online). |
| − | Fragmentaryczny MUCPv-95 reprezentuje okaz większy o 8%, którego długość można obliczyć na 13-13,5 m (14 m dla Therrien i Henderson, 2007) a masę na 5-11 t (17,4 t dla Therrien i Henderson, 2007). Jego czaszka mogła mierzyć 1,65-1,94 m. | + | |
| + | Masę holotypu szacuje się na 6-8 t ([[Coria]] i [[Salgado]], [[1995]]), 9 t ([[Mazzetta]], [[1999]]), 6,6 t ([[Seebacher]], [[2001]]), 4 t ([[Coria]] i [[Currie]], [[2002]]), 6,5 t (średnia z [[Mazzetta]] i in., 2004; wyniki od 2,6 do 9,3 t), 6,8 t (Paul, online) a nawet niewiarygodnie wysoko - na 13,8 t ([[Therrien]] i [[Henderson]], [[2007]] - zob. wyżej). | ||
| + | |||
| + | Fragmentaryczny MUCPv-95 reprezentuje okaz większy o 8%, którego długość można obliczyć na 13-13,5 m (14 m dla [[Therrien]] i [[Henderson]], [[2007]]) a masę na 5-11 t (17,4 t dla [[Therrien]] i [[Henderson]], [[2007]]). Jego czaszka mogła mierzyć 1,65-1,94 m. | ||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
! ''Giganotosaurus'' | ! ''Giganotosaurus'' | ||
| − | | Coria i Salgado, 1995 | + | | [[Coria]] i [[Salgado]], [[1995]] |
|- | |- | ||
! ''G. carolinii'' | ! ''G. carolinii'' | ||
| − | | Coria i Salgado, 1995 | + | | [[Coria]] i [[Salgado]], [[1995]] |
|} | |} | ||
| − | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| Linia 115: | Linia 120: | ||
[[Kategoria:Carnosauria]] | [[Kategoria:Carnosauria]] | ||
[[Kategoria:Ameryka Południowa]] | [[Kategoria:Ameryka Południowa]] | ||
| + | [[Kategoria:Argentyna]] | ||
[[Kategoria:Mezozoik]] | [[Kategoria:Mezozoik]] | ||
[[Kategoria:Kreda]] | [[Kategoria:Kreda]] | ||
[[Kategoria:Cenoman]] | [[Kategoria:Cenoman]] | ||
Wersja z 16:42, 9 sty 2012
| Autor: | Korekta: |
| Maciej Ziegler | Marcin Szermański |
| Giganotosaurus (giganotozaur) | |
|---|---|
| Długość: | ok. 13-13,5 m |
| Masa: | ok. 5-11 t |
| Miejsce występowania: | Argentyna - prowincja Neuquén |
| Czas występowania | 100-97 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
Czaszkowy materiał (bez kości żuchwy). Skala = 1 m [1] | |
Wstęp
Giganotosaurus to rodzaj ogromnego, zaawansowanego karcharodontozauryda ze "środkowej" kredy Ameryki Południowej. Mimo że od nazwania tego teropoda minęło już kilkanaście lat i jest on znanym z najbardziej kompletnych szczątków karcharodontozaurynem, to wciąż czeka na szczegółową redeksrypcję - dotąd opisano jedynie mózgoczaszkę (Coria i Currie, 2002; Carabajal i Canale, 2010).
Można przypuszczać, że polował na zauropody (lecz nie na na argentynozaury, gdyż nie żyły w jednym czasie), ale też na szybsze zwierzęta - Giganotosaurus mógł osiągać prędkość 14 m/s (=50 km/h) (Blanco i Mazzetta, 2001). W osadach formacji Candeleros znaleziono za to dużego tytanozaura Andesaurus i mniejsze diplodokoidy Limaysaurus i Nopcsaspondylus.
Giganotozaura nazywa się czasem błędnie "gigantozaurem", który jest nazwą nieważnego (nomen dubium) rodzaju zauropoda.
Materiał kopalny
Holotyp (MUCPv-Ch1) to niekompletna czaszka, większość kręgosłupa, kompletne obręcze: barkowa i miedniczna oraz kości kończyn tylnych.
Materiał przypisany to część kości zębowej (MUCPv-95) i zęby.
Etymologia
Nazwa Giganotosaurus to połączenie łacińskiego gigan (olbrzymi) oraz greckich notos (południowy) i saurus/sauros (jaszczur), co odnosi się do ogromnych rozmiarów i miejsca znalezienia. Epitet gatunkowy honoruje odkrywcę dinozaura - Rubena D. Caroliniego.
Wymiary
Giganotosaurus to jeden z największych teropodów, obok Deinocheirus, Spinosaurus, Tyrannosaurus oraz Deltadromeus. Wszystkie one miały inną budowę i znane są w dużej części z fragmentarycznych szczątków, dla których obliczenia czasem okazują się błędne - osobniki tego samego gatunku niekiedy mają różne proporcje (np. u okazu T. rex nazwanego "Sue" kość szczękowa jest 25% dłuższa niż u holotypu, kość zębowa - 15%, k. udowa - 3% a II k. śródstopia jest krótsza o 5%).
Długość holotypu giganotozaura została oszacowana nieznanymi metodami na 12,2 m (Coria i Currie, 2006) i 12,5 m (Coria i Salgado, 1995), przy długości czaszki 1,53-1,8 m i kości udowej mierzącej 1,43 m. Therrien i Henderson (2007) obliczyli długość na 13 m metodą bazującą na długości czaszki, przyjmując, że ma ona 1,56 m (niepewna wartość). Ponadto, ich sposób liczenia zakłada, że długość czaszki u mięsożernych teropodów jest skorelowana z długością całego ciała, lecz - jak wskazują na to same wyniki autorów - nie jest to korelacja ścisła na tyle, żeby zakładać dokładność i przydatność metody - np. mierzący 7,7 m Tarbosaurus (PIN 552-1) miałby mieć aż 9,9 m a długi na 7,4 m Allosaurus (YPM 1930) - tylko 6,4 m. Poza tym nie wszystkie żywiące się mięsem teropody miały podobne proporcje ciała (zob. też Mortimer, online i Harris, online).
Masę holotypu szacuje się na 6-8 t (Coria i Salgado, 1995), 9 t (Mazzetta, 1999), 6,6 t (Seebacher, 2001), 4 t (Coria i Currie, 2002), 6,5 t (średnia z Mazzetta i in., 2004; wyniki od 2,6 do 9,3 t), 6,8 t (Paul, online) a nawet niewiarygodnie wysoko - na 13,8 t (Therrien i Henderson, 2007 - zob. wyżej).
Fragmentaryczny MUCPv-95 reprezentuje okaz większy o 8%, którego długość można obliczyć na 13-13,5 m (14 m dla Therrien i Henderson, 2007) a masę na 5-11 t (17,4 t dla Therrien i Henderson, 2007). Jego czaszka mogła mierzyć 1,65-1,94 m.
Spis gatunków
| Giganotosaurus | Coria i Salgado, 1995 |
|---|---|
| G. carolinii | Coria i Salgado, 1995 |
Bibliografia
Blanco, R.E. & Mazzetta, G.V. (2001) "A new approach to evaluate the cursorial ability of the giant theropod Giganotosaurus carolinii" Acta Palaeontologica Polonica, 46(2), 193-202.
Calvo, J.O. & Coria, R.A. (2000) "New specimen of Giganotosaurus carolinii (Coria & Salgado, 1995), supports it as the largest theropod ever found" Gaia, 15, 117-122.
Carabajal, A.P. & Canale, J.I. (2010) "Cranial endocast of the carcharodontosaurid theropod Giganotosaurus carolinii CORIA & SALGADO, 1995" Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie - Abhandlungen, DOI: 10.1127/0077-7749/2010/0104
Coria, R.A. & Currie, P.J. (2002) "Braincase of Giganotosaurus carolinii (Dinosauria: Theropoda) from the Upper Cretaceous of Argentina" Journal of Vertebrate Paleontology, 22(4), 802-811.
Coria, R.A. & Currie, P.J. (2006) "A new carcharodontosaurid (Dinosauria, Theropoda) from the Upper Cretaceous of Argentina" Geodiversitas, 28(1): 71-118.
Coria, R.A. & Salgado, L. (1995) "A new giant carnivorous dinosaur from the Cretaceous of Patagonia" Nature, 377, 225-226.
Mazzetta, G. V., P. Christiansen & R. A. Fariña. (2004) "Giants and Bizarres: Body Size of Some Southern South American Cretaceous Dinosaurs" Historical Biology, 16, 71-83.
Therrien, F. & Henderson, D.M. (2007) "My theropod is bigger than yours...or not: estimating body size from skull length in theropods" Journal of Vertebrate Paleontology, 27(1), 108-115.
Harris, online: http://dml.cmnh.org/2007Mar/msg00294.html
Mortimer, online: http://dml.cmnh.org/2007Mar/msg00292.html
Paul, online: http://www.gspauldino.com/data.html
http://en.wikipedia.org/wiki/Candeleros_Formation
http://home.comcast.net/~eoraptor/Carnosauria.htm#Giganotosauruscarolinii
http://home.comcast.net/~eoraptor/Tyrannosauroidea.html#Tyrannosaurusrex
![[1]](http://i53.tinypic.com/5ewv45.jpg){kind=link}