Ichthyovenator: Różnice pomiędzy wersjami
m (Do poprawy, wpisałem Mateusza) |
(poprawiłem wg. artu) |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
<small> | <small> | ||
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | {| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | ||
| Linia 68: | Linia 66: | ||
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| − | [[Holotyp]] - częściowo [[Szkielet artykułowany|artykułowany]] szkielet przechowywany w Muzeum Dinozaurów w Savannakhet i oznaczony jako MDS BK10-01 - 15. Zawiera on | + | [[Holotyp]] - częściowo [[Szkielet artykułowany|artykułowany]] szkielet przechowywany w Muzeum Dinozaurów w Savannakhet i oznaczony jako MDS BK10-01 - 15. Zawiera on drugi od końca [[kręg]] grzbietowy (tj. dwunasty), wyrostek kolczysty ostatniego kręgu grzbietowego, pierwszy i drugi kręg ogonowy, pięć niekompletnych [[szkielet artykułowany|artykułowanych]] kręgów krzyżowych, kości biodrowe, prawą kość łonową, kości kulszowe i tylne grzbietowe żebro. |
| − | [[Skamieniałość|Skamieliny]] odkryto w formacji "Grès supérieurs". Często jest ona uważana za odpowiadającą wiekowo tajlandzkim formacjom Khok Kraut i Phu Pan (późny [[barrem]] do wczesnego [[cenoman]]u). Niemniej jednakże [[skamieniałości przewodnie|skamieliny przewodnie]] ( | + | [[Skamieniałość|Skamieliny]] odkryto w formacji "Grès supérieurs". Często jest ona uważana za odpowiadającą wiekowo tajlandzkim formacjom Khok Kraut i Phu Pan (późny [[barrem]] do wczesnego [[cenoman]]u). Niemniej jednakże [[skamieniałości przewodnie|skamieliny przewodnie]] (słodkowodne małże ''Trigonioides kobayashi'' i ''Plicatounio suzuki'') odkryte w tych samym skałach co ''Ichthyovenator'' sugerują ich pochodzenie z [[apt]]u. W formacji "Grès supérieurs" odkryto również kości [[Sauropoda|zauropodów]] ''[[Tangvayosaurus]]'' i ''[[Titanosaurus|"Titanosaurus" falloti]]'', a także [[Ornithopoda|ornitopoda]] ''[[Mandschurosaurus|?Mandschurosaurus laosensis'']]. |
==Diagnoza (za Allain i współpracownicy, 2012)== | ==Diagnoza (za Allain i współpracownicy, 2012)== | ||
{{Szablon:Diagnoza}} | {{Szablon:Diagnoza}} | ||
| − | Należący do [[Spinosauridae|Baryonychinae]] [[Spinosauridae|spinozauryd]] z następującymi [[Autapomorfia|autapomorfami]]: sinusoidalny żagiel tworzony przez kręgi grzbietowe i krzyżowe, długość wyrostku | + | Należący do [[Spinosauridae|Baryonychinae]] [[Spinosauridae|spinozauryd]] z następującymi [[Autapomorfia|autapomorfami]]: sinusoidalny żagiel tworzony przez kręgi grzbietowe i krzyżowe, długość wyrostku kolczystego przedostatniego kręgu grzbietowego wynosi 410% długości [[trzon]]u kręgu, posiada on także przednio-tylny palcokształtny wyrostek, wyrostek poprzeczny pierwszego kręgu ogonowego patrząc od góry ma sigmoidalny kszałt, głęboki trzonowo-diapofyzalny dół w wyrostku międzykręgowym pierwszego kręgu ogonowego, długi talerz biodrowy, sprawiający, że stosunek długości kości biodrowej/łonowej jest wyższy niż u jakiegokolwiek innego teropoda. Ponadto ''I. laosensis'' charakteryzuje szereg cech, nieznanych u innych tetanurów: tylne żebra połączone z kompleksem mostkowym (ESM), bliższa płyta łonowa z obturatorem i bruzdami łonowymi, duża płyta kulszowa z otworem kulszowym i środkowobocznie spłaszczonym trzonkiem. |
==Budowa== | ==Budowa== | ||
{{Szablon:Diagnoza}} | {{Szablon:Diagnoza}} | ||
| − | Jak stwierdzili sami autorzy opisu | + | Jak stwierdzili sami autorzy opisu tego [[Dinosauria|dinozaura]], jego dwunasty kręg grzbietowy pod względem anatomicznym jest jednym z najdziwniejszych znanych u [[Theropoda|teropodów]]. Jego [[centrum|trzon]] jest dwuwklęsły, nieco dłuższy niż wyższy i szerszy niż dłuższy. Z kolei wyrostek kolczysty charakteryzuje się obecnością dodatkowych blaszek trzonowo-diapofyzalnych i szeregu niewyraźnych krawędzi, łączących podstawę wyrostka poprzecznego z wyrostkiem neuralnym. Mocno rozwinięty wyrostek kolczysty nie jest pochylony ku przodowi ani tyłowi - tak jak u [[Spinosaurus|spinozaur]]a. Stosunek długości wyrostka neuralnego i [[centrum|trzonu]] (410%) jest mniejszy niż u ''[[Spinosaurus]]'' i niemal równy temu u ''[[Becklespinax]]'', lecz większy niż u innych znanych [[Theropoda|teropodów]]. Wyrostki poprzeczne są bocznie skierowane. |
| − | Trzony drugiego i trzeciego kręgu | + | Trzony drugiego i trzeciego kręgu krzyżowego były solidnie zrośnięte, choć między innymi dalej występowały szwy. |
| − | Wysokość wyrostków | + | Wysokość wyrostków kolczystych kręgów krzyżowych zwiększa się od pierwszego do czwartego, a potem obniża aż do ostatniego kręgu krzyżowego. Wyrostek kolczysty pierwszego kręgu krzyżowego jest morfologicznie bardzo różny od wyrostków kolczystych pozostałych kręgów krzyżowych. Był on w porównaniu nie tylko do nich, ale także tylnych kręgów krzyżowych bardzo niski, co sprawiało, że żagiel ichtiowenatora miał wyraźnie sinusoidalny kształt. |
Można było w nim wyróżnić trzy części: | Można było w nim wyróżnić trzy części: | ||
| Linia 91: | Linia 89: | ||
*niższy żagiel tworzony przez trzy (drugi do piątego) kręgi krzyżowe i dwa pierwsze kręgi ogonowe. | *niższy żagiel tworzony przez trzy (drugi do piątego) kręgi krzyżowe i dwa pierwsze kręgi ogonowe. | ||
| − | W każdym razie, ogólną budową żagiel "rybiego łowcy" zauważalnie różni się od tego występującego u | + | W każdym razie, ogólną budową żagiel "rybiego łowcy" zauważalnie różni się od tego występującego u ''[[Suchomimus]]'' (wyraźnie głębszego i łukowato wyginającego się nad kością krzyżową) i baryonyksa (szczątkowego, słabo poznanego z racji niezachowania się w zapisie kopalnym kręgów krzyżowych). |
| − | Allain i współpracownicy ([[2012]]) na podstawie rozbieżności w morfologii różnie wydłużonych neurofyz, obserwowanych u teropodów i histologicznych analizach nadzwyczaj wydłużonych wyrostków | + | Allain i współpracownicy ([[2012]]) na podstawie rozbieżności w morfologii różnie wydłużonych neurofyz, obserwowanych u teropodów i histologicznych analizach nadzwyczaj wydłużonych wyrostków kolczystych [[Synapsida|synapsydów]], spekulują, że żagiel ichtiowenatora odgrywał raczej rolę w rozpoznawaniu własnego [[gatunek|gatunku]], wabieniu partnerów seksualnych czy porozumienia się niż termoregulacji. |
Trzony pierwszych dwóch kręgów ogonowych są dwukrotnie wklęsłe i znacząco szersze niż dłuższe. | Trzony pierwszych dwóch kręgów ogonowych są dwukrotnie wklęsłe i znacząco szersze niż dłuższe. | ||
| − | |||
| − | + | Główki żeber grzbietowych ichtiowenatora przypominają te znane u innych średniej wielkości teropodów. Trzonki żeber są w przekroju poprzecznym prawie okrągłe. Budowa żebra grzbietowego wskazuje, że mogło się one łączyć z innymi za pomocą mostka. | |
| + | |||
| + | Długa, płaska kość biodrowa mocno przypomina tę występującą u reszty dużych [[Theropoda|teropodów]], jednakże w porównaniu do reszty elementów miednicy jest dłuższa. | ||
==Pozycja systematyczna== | ==Pozycja systematyczna== | ||
| Linia 126: | Linia 125: | ||
[[Kategoria:Kreda]] | [[Kategoria:Kreda]] | ||
[[Kategoria:Apt]] | [[Kategoria:Apt]] | ||
| − | |||
Wersja z 17:27, 16 lip 2012
| Autor: | Korekta: |
| Dawid Mika | Łukasz Czepiński, Marcin Szermański, Mateusz Tałanda, Maciej Ziegler |
| Ichthyovenator (ichtiowenator) | |
|---|---|
| Długość: | ? (średniej wielkości-duży) |
| Masa: | ? (średniej wielkości-duży) |
| Miejsce występowania: | Laos
(Ban Kalum, obszar Tang Vay, prowincja Savannakhet, formacja "Grès supérieurs") |
| Czas występowania | 125-112 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
Ryc. 1. Rekonstrukcja przyżyciowa Ichthyovenator. © HodariNundu, 2012 [1] | |
| Mapa znalezisk: | |
|
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Ichtiowenator (Ichthyovenator) to wczesnokredowy nietypowy teropod, znany z osadów Laosu.
Etymologia
Nazwa rodzajowa Ichthyovenator pochodzi od greckiego słowa ichthos - ryba i łacińskiego venator - łowca. Odnosi się do prawdopodobnej rybożerności tego zwierzęcia. Epitet gatunkowy (laosensis) wywodzi się zaś od Laosu - kraju, w którym odkryto jego szczątki.
Materiał kopalny
Holotyp - częściowo artykułowany szkielet przechowywany w Muzeum Dinozaurów w Savannakhet i oznaczony jako MDS BK10-01 - 15. Zawiera on drugi od końca kręg grzbietowy (tj. dwunasty), wyrostek kolczysty ostatniego kręgu grzbietowego, pierwszy i drugi kręg ogonowy, pięć niekompletnych artykułowanych kręgów krzyżowych, kości biodrowe, prawą kość łonową, kości kulszowe i tylne grzbietowe żebro.
Skamieliny odkryto w formacji "Grès supérieurs". Często jest ona uważana za odpowiadającą wiekowo tajlandzkim formacjom Khok Kraut i Phu Pan (późny barrem do wczesnego cenomanu). Niemniej jednakże skamieliny przewodnie (słodkowodne małże Trigonioides kobayashi i Plicatounio suzuki) odkryte w tych samym skałach co Ichthyovenator sugerują ich pochodzenie z aptu. W formacji "Grès supérieurs" odkryto również kości zauropodów Tangvayosaurus i "Titanosaurus" falloti, a także ornitopoda ?Mandschurosaurus laosensis.
Diagnoza (za Allain i współpracownicy, 2012)
| Uwaga! Poniższy fragment przedstawia szczegółowe dane i może wymagać od Czytelnika znajomości fachowych pojęć anatomicznych. |
Należący do Baryonychinae spinozauryd z następującymi autapomorfami: sinusoidalny żagiel tworzony przez kręgi grzbietowe i krzyżowe, długość wyrostku kolczystego przedostatniego kręgu grzbietowego wynosi 410% długości trzonu kręgu, posiada on także przednio-tylny palcokształtny wyrostek, wyrostek poprzeczny pierwszego kręgu ogonowego patrząc od góry ma sigmoidalny kszałt, głęboki trzonowo-diapofyzalny dół w wyrostku międzykręgowym pierwszego kręgu ogonowego, długi talerz biodrowy, sprawiający, że stosunek długości kości biodrowej/łonowej jest wyższy niż u jakiegokolwiek innego teropoda. Ponadto I. laosensis charakteryzuje szereg cech, nieznanych u innych tetanurów: tylne żebra połączone z kompleksem mostkowym (ESM), bliższa płyta łonowa z obturatorem i bruzdami łonowymi, duża płyta kulszowa z otworem kulszowym i środkowobocznie spłaszczonym trzonkiem.
Budowa
| Uwaga! Poniższy fragment przedstawia szczegółowe dane i może wymagać od Czytelnika znajomości fachowych pojęć anatomicznych. |
Jak stwierdzili sami autorzy opisu tego dinozaura, jego dwunasty kręg grzbietowy pod względem anatomicznym jest jednym z najdziwniejszych znanych u teropodów. Jego trzon jest dwuwklęsły, nieco dłuższy niż wyższy i szerszy niż dłuższy. Z kolei wyrostek kolczysty charakteryzuje się obecnością dodatkowych blaszek trzonowo-diapofyzalnych i szeregu niewyraźnych krawędzi, łączących podstawę wyrostka poprzecznego z wyrostkiem neuralnym. Mocno rozwinięty wyrostek kolczysty nie jest pochylony ku przodowi ani tyłowi - tak jak u spinozaura. Stosunek długości wyrostka neuralnego i trzonu (410%) jest mniejszy niż u Spinosaurus i niemal równy temu u Becklespinax, lecz większy niż u innych znanych teropodów. Wyrostki poprzeczne są bocznie skierowane.
Trzony drugiego i trzeciego kręgu krzyżowego były solidnie zrośnięte, choć między innymi dalej występowały szwy. Wysokość wyrostków kolczystych kręgów krzyżowych zwiększa się od pierwszego do czwartego, a potem obniża aż do ostatniego kręgu krzyżowego. Wyrostek kolczysty pierwszego kręgu krzyżowego jest morfologicznie bardzo różny od wyrostków kolczystych pozostałych kręgów krzyżowych. Był on w porównaniu nie tylko do nich, ale także tylnych kręgów krzyżowych bardzo niski, co sprawiało, że żagiel ichtiowenatora miał wyraźnie sinusoidalny kształt.
Można było w nim wyróżnić trzy części:
- wysoki grzbietowy żagiel, obejmujący co najmniej trzynasty i czternasty krąg grzbietowy. Prawdopodobnie miał on wiele większy zasięg, ukryty przez niekompletność materiału kopalnego
- wgłębienie tworzone przez pierwszy kręg krzyżowy
- niższy żagiel tworzony przez trzy (drugi do piątego) kręgi krzyżowe i dwa pierwsze kręgi ogonowe.
W każdym razie, ogólną budową żagiel "rybiego łowcy" zauważalnie różni się od tego występującego u Suchomimus (wyraźnie głębszego i łukowato wyginającego się nad kością krzyżową) i baryonyksa (szczątkowego, słabo poznanego z racji niezachowania się w zapisie kopalnym kręgów krzyżowych).
Allain i współpracownicy (2012) na podstawie rozbieżności w morfologii różnie wydłużonych neurofyz, obserwowanych u teropodów i histologicznych analizach nadzwyczaj wydłużonych wyrostków kolczystych synapsydów, spekulują, że żagiel ichtiowenatora odgrywał raczej rolę w rozpoznawaniu własnego gatunku, wabieniu partnerów seksualnych czy porozumienia się niż termoregulacji.
Trzony pierwszych dwóch kręgów ogonowych są dwukrotnie wklęsłe i znacząco szersze niż dłuższe.
Główki żeber grzbietowych ichtiowenatora przypominają te znane u innych średniej wielkości teropodów. Trzonki żeber są w przekroju poprzecznym prawie okrągłe. Budowa żebra grzbietowego wskazuje, że mogło się one łączyć z innymi za pomocą mostka.
Długa, płaska kość biodrowa mocno przypomina tę występującą u reszty dużych teropodów, jednakże w porównaniu do reszty elementów miednicy jest dłuższa.
Pozycja systematyczna
Analiza filogenetyczna przeprowadzona przez Allaina i innych (2012) wykazała, że Ichthyovenator jest przedstawicielem Baryonychinae oraz taksonem siostrzanym dla kladu tworzonego przez Baryonyx i Suchomimus.
Spis gatunków
| Ichthyovenator | Allain, Xaisanavong, Richir & Khentavong, 2012 |
|---|---|
| I. laosensis | Allain, Xaisanavong, Richir & Khentavong, 2012 |
Bibliografia
Allain, R.; Xaisanavong, T.; Richir, P.; Khentavong, B. (2012). "The first definitive Asian spinosaurid (Dinosauria: Theropoda) from the early cretaceous of Laos". Naturwissenschaften 99 (5): 369-377. DOI:10.1007/s00114-012-0911-7 [2]
