Diabloceratops

Autor:

Marcin Szermański

---

Diabloceratops (diabloceratops)
Długość:	3,5-4 (?) m
Masa:	? t
Miejsce występowania:	USA - Utah (formacja Wahweap)
Czas występowania	późna kreda (niższy-średni kampan)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Genasauria Cerapoda Marginocephalia Ceratopsia Neoceratopsia Coronosauria Ceratopsoidea Ceratopsidae Centrosaurinae
[1]

Wstęp

Diabloceratops to najbardziej bazalny centrozauryn żyjący na terenie dzisiejszych Stanów Zjednoczonych w południowym Utah w późnej kredzie. Naukowcy wyróżnili 9 autapomorfii, czyli cech nie występujących (a więc odróżniających go) u innych przedstawicieli Centrosaurinae. Nieoficjalne szacunki jego długości na podstawie Achelousaurus horneri (6 m dł., 2 m wys., dł. czaszki 1,6 m) to 3,5-4 m.

Materiał kopalny

D. eatoni: Holotyp odnaleziony w Last Chance o numerze UMNH VP 16699 zawiera całą lewą część czaszki oraz elementy prawej strony.

D. sp.: Okaz odnaleziony w Nipple Butte o numerze UMNH VP 16704 zawiera wyizolowaną czaszkę.

Dwa gatunki?

Opisano 2 gatunki tego ceratopsa. Jeden z nich być może nie jest tak naprawdę diabloceratopsem, lecz na chwilę obecną jest ostrożnie za niego uznawany.

D. eatoni

Gatunek typowy rodzaju Diabloceratops. Jest to najbardziej bazalny, stosunkowo niewielki centrozauryn. Jego szczątki zostały odkryte we formacji Wahweap na południu stanu Utah. Składały się na nie jedynie kości czaszki (lewa strona i elementy prawej). Czaszka ta ozdobiona była czterema rogami, czyniąc jego wygląd niepowtarzalnym, wręcz demonicznym (z czego wzięła się jego nazwa rodzajowa). Para dłuższych (ok. 50 cm) rogów wyrastała z końca kryzy, natomiast para około dwukrotnie krótszych nad jego oczami, co jest cechą unikalną u centrozaurynów, spotykaną jedynie u niego i u Albertaceratops. Te ostatnie były niemalże proste, natomiast para dłuższych była skierowana na zewnątrz. Całkowitą długość czaszki (od dzioba po koniec kryzy) ocenia się na około 1 m, natomiast jej długość od rostrum do kłykci to 62 cm. Gatunek ten wraz z poniższym, nie do końca pewnym, został nazwany i opisany w 2010 roku przez Kirklanda i DeBlieuxa.

D. sp.

W 1998 roku odnaleziono czaszkę należącą do nieznanego wówczas centrozauryna. Znaleziska dokonał A. Smith niedaleko górnej granicy pokładów piaskowca należącego również do formacji Wahweap. Czaszka ta (UMNH VP 16704) została formalnie opisana dopiero 12 lat później, w 2010 roku przez Kirklanda i DeBlieuxa jako niepewny gatunek należący do nowo opisanego przez nich samych rodzaju Diabloceratops. Wyróżnia się od D. eatoni m.in. większymi rozmiarami – to oraz pewne cechy anatomiczne świadczą o starszym wieku tego osobnika. Różnice morfologiczne między tymi dwoma czaszkami sugerują odmienność na poziomie gatunkowym, aczkolwiek pewne podobieństwa pozwalają na ostrożne zaklasyfikowanie do tego samego rodzaju. Jednak na podstawie zachowanych szczątków nie można mieć 100% pewności co do słuszności tej klasyfikacji, więc zaklasyfikowanie go do diabloceratopsa może być jedynie tymczasowe - stąd nienadany mu drugi człon nazwy, a ograniczenie się jedynie do Diabloceratops sp.

Etymologia

Nazwa rodzajowa Diabloceratops składa się z hiszpańskiego diablo (znaczącego diabeł) oraz greckiego ceratops (rogate oblicze). W wolnym tłumaczeniu nazwę te można przetłumaczyć jako "diabelskie, rogate oblicze", która wzięła się z okazałych i złowieszczo wyglądających kolców występujących po parze nad oczami i na kryzie. Natomiast epitet gatunkowy eatoni honoruje paleontologa Jeffery’ego Eatona, który badał kredowe kręgowce na terenie południowego Utah.

Spis gatunków

Diabloceratops	Kirkland i DeBlieux, 2010
D. eatoni	Kirkland i DeBlieux, 2010
? D. sp.	Kirkland i DeBlieux, 2010

Bibliografia

Kirkland J. I., and DeBlieux, D. D. 2010 New basal centrosaurine ceratopsian skulls from the Wahweap Formation (Middle Campanian), Grand Staircase – Escalante National Monument, southern Utah; in Ryan, M.J., Chinnery-Allgeier, B.J., and Eberth, D.A. (eds.) New Perspectives on Horned Dinosaurs: The Royal Tyrell Museum Ceratopsian Symposium, Bloomington, Indiana University Press, p. 117 – 140.

McDonald A. T., (2011) A Subadult Specimen of Rubeosaurus ovatus (Dinosauria: Ceratopsidae), with Observations on Other Ceratopsids from the Two Medicine Formation. PLoS ONE 6(8): e22710. doi:10.1371/journal.pone.0022710 ]