Asilisaurus

Autor:	Korekta:
Mateusz Tałanda	Maciej Ziegler

---

Asilisaurus (asilizaur)
Długość:	1,5 lub 3,5? m
Miejsce występowania:	Tanzania (warstwy Manda - ogniwo Lifua)
Czas występowania	ok. ?245-237 Ma środkowy trias (późny anizyk)
Systematyka	Archosauria Dinosauromorpha Dinosauriformes Silesauridae
Rekonstrukcja asilizaura. Autor: "Smokeybjb" [1]
Mapa znalezisk:
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":4,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[],"imageoverlays":null}

Wstęp

Asilisaurus (asilizaur) - najstarszy znany rodzaj gada dinozaurokształtnego z rodziny silezaurydów. Został opisany w 2010 roku na łamach periodyku Nature przez Nesbitta i in. Odkryto go w Tanzanii w osadach sprzed około 245-237 milionów lat (raczej bliżej 237 Ma). Jego nazwa rodzajowa pochodzi od słowa Asili, które w języku suahili znaczy "przodek", "założyciel". Końcówka saurus oznacza z greckiego "jaszczur". Nazwa gatunkowa kongwe w suahili oznacza "pradawny". Odnosi się to wyjątkowo wczesnego wieku, w którym żyło to zwierzę. Większość jego krewniaków jest znana ze znacznie młodszych okresów.

Cechy charakterystyczne i materiał kopalny

Znaleziony materiał asilizaura należał do co najmniej kilkunastu osobników. Mimo że ich szczątki były niekompletne i dysartykułowane, udało się zrekonstruować szkielet zwierzęcia i wiele informacji o jego budowie. Okazem holotypowym NMT RB9 jest przednia część lewej kości zębowej z paroma zębami znalezionymi obok niej. Oprócz tego znaleziono liczne elementy z różnych części szkieletu opisane jako materiał paratypowy. Poza fragmentami, nie udało się znaleźć kończyn przednich i większości czaszki. Asilizaur charakteryzował się ostrym zakończeniem przedniej końcówki kości zębowej - spoczywał na niej rogowy, bezzębny dziób. Tylna, uzębiona część miała wypukłą grzbietową krawędź. Zęby były usztywnione w zębodołach. Miały kołkowaty kształt z niewielką serracją na szczycie korony. Rowek Meckela był usytuowany grzbietobrzusznie na policzkowej stronie kości zębowej. Asilizaur miał na podobieństwo do dinozaurów roślinożernych długą kość łzową i szeroką przedczołową. Reszta jego ciała przypominała pozostałe silezaurydy.

Paleobiologia

Tryb życia

Asilizaur był prawdopodobnie czworonożny jak jego bliscy krewniacy. Świadczą o tym długie, choć niekompletne kości kończyn przednich. Budowa kości kruczej wskazuje, że były one podciągnięte pod tułów. Asilizaur bronił się przed drapieżnikami prawdopodobnie żyjąc w stadach. W razie zagrożenia ratował się ucieczką, choć prymitywna budowa skoku (jak u Pseudolagosuchus) i kręgów krzyżowych sugeruje, że nie był tak sprawnym biegaczem jak silezaur. W zdobywaniu pokarmu pomagał mu bezzębny rogowy dziób na dolnej szczęce i długa, wysmukła szyja. Kołkowate zęby mogą wskazywać na owadożerność, ale długą kością łzową i szeroką przedczołową przypomina roślinożerne dinozaury.

Rozmiary

Nie znaleziono kompletnych szkieletów asilizaura, ale znalezione kości należały prawdopodobnie do osobników nie dłuższych niż metr, półtora. Zamieszanie powstało, gdy z podobnych osadów opisano fragmenty kości udowej ponad dwa razy większego silezauryda. Szacuje się, że cała kość mogła mieć około 35 cm długości, a całe zwierzę ponad 3 metry. Nie wiadomo jednak, czy należała do asilizaura, czy nie. Jeśli tak, to dotychczasowe znaleziska należały wyłącznie do osobników młodocianych. świadczyłoby to o łączeniu się w stada osobników młodocianych i małego udziału osobników w pełni wyrośniętych w populacji. A. kongwe byłby największym gatunkiem silezauryda. Jeśli nie, to mamy do czynienia z dwoma gatunkami silezaurydów i niespodziewaną różnorodnością linii dinozaurowej w anizyku. Niasazaur i ten duży silezauryd pokazują, że początki tej linii wcale nie musiały być związane z małymi rozmiarami, jak się dotychczas uważało.

Geologia i środowisko życia

Szczątki asilizaura znaleziono w jeziorno-rzecznych sekwencjach mułowców i piaskowców ogniwa Lifua warstw Manda należących do basenu Ruhuhu w Tanzanii. Znaleziska dokonano koło miasta Litumba Ndyosi. W środkowym triasie był to obszar półsuchej równiny zalewowej. W zbiornikach wodnych żyły słodkowodne małże. Na terenach wilgotnych występowały płazy z grupy stereospondyli. Liczne były gady ssakokształtne - dicynodonty (Sangusaurus i Angonisaurus) i cynodonty (Aleodon brachyrhamphus i Scalenodon angustifrons). Archozauromorfy, oprócz asilizaura, były reprezentowane przez Stenaulorhynchus, rauizuchy, takson podobny do Erpetosuchus, Hypselorachis i nieopisane pseudozuchy. Podobieństwo tej fauny do zwierząt podzony C zony Cynognathus w południowej Afryce sugeruje górny anizyk jako wiek ogniwa Lifua.

Spis gatunków

Asilisaurus	Nesbitt, Sidor, Irmis, Angielczyk, Smith i Tsuji, 2010
A. kongwe	Nesbitt, Sidor, Irmis, Angielczyk, Smith i Tsuji, 2010

Bibliografia

Barrett P.M., Nesbitt S.J. i B.R. Peecook. 2014. A large-bodied silesaurid from the Lifua Member of the Manda beds (Middle Triassic) of Tanzania and its implications for body-size evolution in Dinosauromorpha. Gondwana Research, in press. doi: 10.1016/j.gr.2013.12.015

Langer M.C., Nesbitt S.J., Bittencourt J.S. i R.B. Irmis. 2013. Non-dinosaurian Dinosauromorpha. W: Nesbitt S.J., Desojo J.B. i R.B. Irmis (red.) Anatomy, Phylogeny and Palaeobiology of Early Archosaurs and their Kin. Geological Society, London, Special Publications, t. 379.

Nesbitt S.J., Sidor C.A., Irmis R.B., Angielczyk K.D., Smith R.M.H. i L.A. Tsuji. 2010. Ecologically distinct dinosaurian sister group shows early diversification of Ornithodira. Nature, t. 464, str. 95–98. doi:10.1038/nature08718