Anchiceratops

Autor:	Korekta:
Maciej Ziegler Maciej Pindakiewicz	Dawid Mazurek Jakub Starzyński Łukasz Czepiński

---

Anchiceratops (anchiceratops)
Długość:	6 m
Masa:	3 t
Miejsce występowania:	Kanada - Alberta (formacja Horseshoe Canyon: ?ogniwo Drumheller -podstawa ogniwa Horsethief -ogniwo Morrin -dolna połowa ogniwa Tolman -?górna połowa ogniwa Tolman) USA - Montana (formacja St. Mary River) ?Alaska (formacja Prince Creek)
Czas występowania	(~72-)71,5-69,5 Ma późna kreda
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Ceratopsia Ceratopsoidea Ceratopsidae Chasmosaurinae
Ryc. 1. Rekonstrukcja (kształt dłoni nie jest poprawny). Autor: Nobu Tamura.

Wstęp

Anchiceratops to rodzaj chasmozauryna z późnej kredy Ameryki Północnej.

Budowa

Dinozaur ten miał długie i okazałe rogi nad oczodołami oraz mały róg na nosie. Jego czaszka charakteryzowała się niezwykłą, stosunkowo długą kryzą. Na jej szczycie występowały 3 pary dużych kości napotylicznych, i jedna para rożków skierowanych do przodu, znajdująca się nad dosyć niewielkimi otworami w kryzie.

Pozycja systematyczna

Większość badań sugeruje, że Anchiceratops zajmuje pozycję pośrednią w filogenezie chasmozaurynów - mieści się między mniejszymi, starszymi i bardziej bazalnymi rodzajami, jak Chasmosaurus czy Utahceratops a większymi, późniejszymi i bardziej zaawansowanymi przedstawicielami Triceratopsini, takimi jak Torosaurus i Eotriceratops (wg np. Sampson i in., 2010). W jednym z badań zasugerowany został jednak zupełnie inny wynik - większość najbardziej parsymonicznych drzew filogenetycznych uzyskanych w analizie Mallona i in. (2011; badanie oparte na danych Sampsona i in.) wykazało, że chasmozauryny dzielą się na dwa klady: Triceratopsini+Arrhinoceratops oraz drugi, do którego należą pozostałe formy; według tej koncepcji, anchiceratops miałby być najbardziej bazalnym przedstawicielem tego drugiego kladu.

Odkrycia

Ryc. 2. Holotyp A. ornatus (AMNH 5251). Źródło: Brown, 1914.

Ryc. 3. FMNH P15003. Fot.: shrub75.

Ryc. 4. ROM 802. Fot.: Daderot.

Ryc. 5. TMP 1983.001.0001. Fot.: Loxy!!.

Ryc. 6. Rekonstrukcja (kształt dłoni i stóp nie jest poprawny). Autor: LadyofHats.

Nazwa Anchiceratops ornatus nadana została przez amerykańskiego paleontologa Barnuma Browna, i oznacza "ozdobny prawie-Ceratops". Pierwsze szczątki tego zwierzęcia zostały znalezione w kanadyjskiej prowincji Alberta w pobliżu rzeki Red Deer w 1912 r. Holotyp A. ornatus (AMNH 5251; Ryc. 2.) to niekompletna czaszka (brak jej przedniej części i górnej części rogów). Odkryto równieżdwie inne czaszki, w tym niemal kompletną młodego osobnika (CMN 5273) i róg. Wszystkie szczątki przewieziono do Amerykańskiego Muzeum Historii Naturalnej w Nowym Jorku.

W 1924 r. Charles M. Sternberg odkrył kolejną, tym razem kompletną czaszkę (CMN 8535) tego gada i w 1929 roku nadał jej nową nazwę gatunkową Anchiceratops longirostris ("długopyski prawie-Ceratops"). Oprócz tej czaszki w 1925 r. wykopał również kompletny szkielet pozaczaszkowy (CMN 8547, Ryc. 7, patrz niżej). Następne badania zasugerowały, że Anchiceratops longirostris to prawdopodobnie młodszy synonim Anchiceratops ornatus. Te dwa gatunki miały różnić się wielkością, masywnością oraz długością pyska i rogów. Pojawiły się przypuszczenia, że był to przejaw dymorfizmu płciowego. Obecnie lepszym wyjaśnieniem różnic między tymi osobnikami wydaje się być zmienność osobnicza czy ontogenetyczna, gdyż przy zbadaniu większej ilości czaszek przez Mallona i in. (2011) nie widać ostrego rozróżnienia między dwoma typami budowy (dymorfizm płciowy sugerowałby brak istnienia dojrzałych osobników o budowie "pośredniej"). W publikacji tej opisano 10 czaszek pochodzących z osadów formacji Horseshoe Canyon, datowanych na 71,5-69,5 milionów lat (w tym samym miejscu i czasie żyły też m.in. Edmontosaurus regalis i Pachyrhinosaurus canadensis). W Horseshoe Canyon Anchiceratops ornatus żył przez ok. 1,5-2 miliony lat, więc długo jak na gatunek ceratopsyda (Mallon i in., 2011; Eberth i in. 2013) - pod tym względem jedynie Pentaceratops mógł pochwalić się dłuższym czasem trwania gatunku (ok. 2,5 mln lat). Znane są masowe cmentarzyska (ang. bone-bed) anchiceratopsów.

Znajdowano także kolejne szczątki, często pochodzące ze skał starszych i znajdujących się w innych lokalizacjach, lecz przypisywane anchiceratopsowi - m.in. z osadów formacji Almond w Wyoming i formacji Dinosaur Park w Albercie zapewne do należą do innego gatunku. Wątpliwe są także doniesienia o szczątkach z Alaski. Zaklasyfikowanie skamieniałości z Montany (formacja St. Mary River) nie zostało dotąd zakwestionowane, ale na pewno wymaga rewizji.

Szkielet CMN 8547

Ten praktycznie pozbawiony czaszki (prócz czterech fragmentów kryzy), długo przypisywany anchiceratopsowi szkielet mógł należeć równie dobrze do Arrhinoceratops. CMN 8547 to artykułowany i jedyny kompletny szkielet pozaczaszkowy chasmozauryna (ryc. 7). Należał do stosunkowo młodego osobnika - cały kręgosłup mierzył 4,05 m długości. Różni się on znacznie od pozostałych szkieletów ceratopsydów, choćby długą szyją, zredukowanymi wyrostkami kolczystymi przednich kręgów grzbietowych, krótkim ogonem i masywnymi, lecz dość krótkimi kończynami. Cechy te, w połączeniu z charakterystyką osadów, z których wydobyto szkielet - ujścia rzek, położenie blisko morza - mogą wskazywać, że ceratops ten prowadził półwodny tryb życia, podobnie jak dzisiejszy hipopotam.

Ryc. 7. CMN 8547. Fot.: D. Gordon E. Robertson.

Unikalna jest również liczba kręgów - syncervical (struktura powstała ze zrośnięcia pierwszych kręgów szyjnych) składa się z 4 kręgów (standardem są 3), natomiast niezrośniętych jest 6, przez co szkielet ten ma o jeden więcej kręg w porównaniu do innych ceratopsydów - to samo dotyczy też odcinka grzbietowego i krzyżowego. Ogon składał się z typowej liczby kręgów - 39 (dla porównania u pentaceratopsa jest 30 a u centrozaura 46).

Spis gatunków

Anchiceratops	Brown, 1914
A. ornatus	Brown, 1914
= A. longirostris	Sternberg, 1929

Bibliografia

Brown, B. 1914. Anchiceratops, a new genus of horned dinosaurs from the Edmonton Cretaceous of Alberta. With a discussion of the origin of the ceratopsian crest and the brain casts of Anchiceratops and Trachodon. Bulletin of the American Museum of Natural History. 33: 539-548.

Dodson, P. (1996) "The Horned Dinosaurs" wyd. Princeton University, New Jersey, 1-346.

Dodson, P., Forster, C.A. & Sampson, S.D (2004) "Ceratopsidae" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. &Osmólska, H. "The Dinosauria" Berkeley and Los Angeles: University of California Press, 494-513.

Loewen, M. A., Sampson, S. D., Lund, E. K., Farke, A. A., Aguillón-Martínez, M. C., de Leon, C. A., Rodríguez-de la Rosa, R. A., Getty, M. A. & Eberth, D. A. (2010) "Horned Dinosaurs (Ornithischia: Ceratopsidae) from the Upper Cretaceous (Campanian) Cerro del Pueblo Formation, Coahuila, Mexico" [w:] Ryan, M. J., Chinnery-Allgeier, B. J. & Eberth, D. A. (red) "New Perspectives on Horned Dinosaurs: The Royal Tyrrell Museum Ceratopsian Symposium" Indiana University Press, 99-116.

Mallon, J.C. & Holmes, R.B. (2010) "Description of a complete and fully articulated chasmosaurine postcranium previously assigned to Anchiceratops (Dinosauria: Ceratopsia)" [w:] Ryan, M. J., Chinnery-Allgeier, B. J. & Eberth, D. A. (red) "New Perspectives on Horned Dinosaurs: The Royal Tyrrell Museum Ceratopsian Symposium" Indiana University Press, 189-202.

Sampson, S. D., Loewen, M. A., Farke, A. A., Roberts, E. M., Forster, C. A., Smith, J. A. & Titus, A. L. (2010) "New Horned Dinosaurs from Utah Provide Evidence for Intracontinental Dinosaur Endemism" PLoS ONE, 5(9), e12292 doi:10.1371/journal.pone.0012292

Weishampel, D.B., Barrett, P.M., Coria, R.A., Le Loeuff, J. Xu, X., Zhao, X., Sahni, A., Gomani, E.M.P. & Noto, C.R. (2004) " Dinosaur Distribution" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. "The Dinosauria" Berkeley and Los Angeles: University of California Press, 517-606.

http://en.wikipedia.org/wiki/Anchiceratops