Kulindadromeus

Autor:

Kamil Kamiński

---

Kulindadromeus (kulindadrom)
Długość	ok. 1,2-1,5 m
Dieta	roślinożerny
Miejsce	Rosja, obwód czytyjski (formacja Ukurseisk)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 168-166Ma środkowa jura (baton)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Neornithischia
Rekonstrukcja. Autor: Nobu Tamura [5]

Wstęp

Kulindadromeus to rodzaj niewielkiego przedstawiciela Neornithischia, który żył w środkowej jurze na terenie dzisiejszej Syberii. Jego ciało pokryte było protopiórami, co ożywiło dyskusję na temat opierzenia dinozaurów. Jest to bowiem dowód, że prymitywne opierzenie mogło występować róznież u członków Ornithischia, a nie tylko u teropodów, jak uważano wcześniej, a zatem było szeroko rozpowszechnione wśród dinozaurów.

Etymologia

Nazwa Kulindadromeus pochodzi od miasta Kulinda, w pobliżu którego odkryto szczątki omawianego zwierzęcia oraz greckiego dromeus („biegacz”).

Historia taksonu

Kulindadromeus został nazwany i opisany w 2014 r. przez Pascala Gedefroita i współpracowników na podstawie sześciu niekompletnych czaszek i setek pojedynczych kości. W tym samym roku Alifanov i Saveliev nazwali trzy kolejne taksony, pochodzące z tej samej formacji skalnej: rzekome ornitopody - Kulindapteryx ukureica i Daurosaurus olovus oraz domniemanego ornitomimozaura - Lepidocheirosaurus natalis. Autorzy ci nie przeprowadzili jednak żadnych analiz filogenetycznych, a jedyna róznica między K. ukureica i D. olovus dotyczy kości kulszowej, którą można łatwo wyjaśnić odmienną orientacją tej kości w różnych okazach. Ponadto interpretacja L. natalis jako ornitomimozaura również bazuje na wątpliwych przesłankach. W związku z tym dzisiaj uważa się, że wszystkie dinozaurowe szczątki z okolic miasta Kulinda należą do jednego gatunku, a wymienione wyżej taksony to synonimy Kulindadromeus zabaikalicus (Cincotta i in., 2019). Jednak Alifanov (2019) podtrzymał swoje zdanie, jakoby w stanowisku Kulinda znajdowały się szczątki trzech różnych przedstawicieli Ornithischia. Zakwestionował on również cechy disgnostyczne, zaproponowane przez Godefroita i współpracowników.

Materiał kopalny

Holotyp (INREC K3/109) to niekompletna czaszka.

Rekonstrukcja. Autor: Tom Parker. [1].

Materiał przypisany jest bardzo bogaty i obejmuje m.in. pięć dalszych niepełnych czaszek oraz elementy szkieletu pozaczaszkowego, m.in. kręg grzbietowy, kręgi ogonowe, elementy miednicy i kończyn przednich oraz tylnych. Większość szczątków należy do osbników młodych lub dorastających (Godefroit i in., 2014).

Budowa

Kulindadromeus był niewielkim i lekko zbudowanym dinozaurem dinozaurem. Ogólny pokrój ciała był typowy dla prymitywnych przedstawicieli Neornithischia: niewielka głowa, stosunkowo krótkie kończyny przednie, wydłużone, smukłe i przystosowane do biegu kończyny tylne oraz długi ogon. Czaszka była stosunkowo krótka, w widoku bocznym prawie trójkątna i przypominała czaszkę Jeholosaurus. Kość przedszczękowa zawierała co najmniej 3 zęby, a kość szczękowa - co najmniej 19, przy czym większe okazy odznaczają się większą liczbą zębów. W kościach zębowych było ponad 17 zębów. Zęby przedszczękowe były spiczaste, lekko zakrzywione i pozbawione piłkowanych krawędzi, czym przypominały analogiczne uzębienie innych bazalnych przedstawicieli Ornithischia. Korony zębów z żuchwy były stosunkowo niskie. Niestety zęby szczękowe są słabo zachowane.

Zrekonstruowany szkielet. Autor zdjęcia: Kumiko. [2].

Pokrycie ciała

Najciekawszym aspektem budowy kulindadroma jest pokrycie jego ciała, które różni się w poszczególnych jego częściach i obejmuje trzy rodzaj łusek i trzy rodzaje struktur przypominających pióra. Małe (<3,5 mm długości) splecione, sześciokątne łuski występują na dalszych częściach podudzi. Mniejsze (o długości poniżej 1 mm), zaokrąglone i niezachodzące na siebie łuski pokrywają dłonie, śródstopia, okolice stępu i stopy. Obie te struktury są podobne do łusek występujących u dzisiejszych ptaków. Ogon Kulindadromeus pokryty jest co najmniej pięcioma podłużnymi rzędami zachodzących na siebie i lekko łukowatych łusek. Najwieksze z nich mają ok. 20 mm długości i 10 cm szerokości. Takie pokrycie ogona różni się od osteoderm, występująych u przedstawicieli Thyreophora czy łusek iguanodontów (Godefroit i in., 2014).

Wokół klatki piersiowej, pleców i głowy występują włókna zwane monofilamentami. Przypominają one nieco struktury zaobserwowane u Sinosauropteryx. Złożone, beztrzonowe struktury powłokowe zaobserwowano też na kości ramiennej i udowej. Mierzą one 10-15 mm i przypominają pióra puchowe niektórych ras współczesnych kurczaków. Trzeci morfotyp pióropodobnych struktur występował wzdłuż bliższej części piszczeli (Godefroit i in., 2014).

Rekonstrukcja szkieletu i skamieniałe szczątki kulindadroma. Autor zdjęcia: Kumiko. [3].

Lingham-Soliar (2014) kwestionował wnioski Godefroita i współpracowników. Uważał on, że pióropodobne struktury są w rzeczywistości włóknami wspierającymi w połączeniu z mocno zdegradowanymi łuskami i nie reprezentują wczesnej formy upierzenia. Godefroit i współpracownicy odpowiedzieli i podtrzymali swoje wnioski, uznając hipotezę Linghama-Soliara za mało prawdopodobną ze względu na tafonomię i budowę wspomnianych struktur.

Rekonstrukcja kulindadroma. Autor: theropod1. [4].

Spis gatunków

Kulindadromeus	Godefroit, Sinitsa, Dhouailly, Bolotsky, Sizov, McNamara, Benton, Spagna, 2014
= Kulindapteryx	Alifanov i Saveliev, 2014
= Daurosaurus	Alifanov i Saveliev, 2014
= „Lepidocheirosaurus”	Alifanov i Saveliev, 2015
K. zabaikalikus	Godefroit, Sinitsa, Dhouailly, Bolotsky, Sizov, McNamara, Benton, Spagna, 2014
= Kulindapteryx ukureica	Alifanov i Saveliev, 2014
= Daurosaurus olovus	Alifanov i Saveliev, 2014
= „Lepidocheirosaurus natalis”	Alifanov i Saveliev, 2015

Bibliografia

Alifanov, V.R. & Saveliev, S.V. (2014). "Two new ornithischian dinosaurs (Hypsilophodontia, Ornithopoda) from the Late Jurassic of Russia". Paleontologicheskii Zhurnal. 4: 72–82. (in Russian; English translation published in Alifanov, V. R. (2014). "Two new ornithischian dinosaurs (Hypsilophodontia, Ornithopoda) from the Late Jurassic of Russia". Paleontological Journal. 48 (4): 414–425. doi:10.1134/S0031030114040029.

Alifanov, V.R. (2019). “New Data on Ornithischian Dinosaurs from the Late Jurassic of Transbaikalia, Russia.” Paleontological Journal. 52, 1633–1636. [[6]] [abstrakt].

Cincotta, A., Pestchevitskaya, E.B., Sinitsa, S.M., Markevich, V.S., Debaille, V., Reshetova, S.A., Mashchuk, I.M., Frolov, A.O., Gerdes, A., Yans, J. & Godefroit. P. (2019). “The rise of feathered dinosaurs: Kulindadromeus zabaikalicus, the oldest dinosaur with `feather-like' structures. “ PeerJ 7:e6239 [[7]].

Godefroit, P., Sinitsa, S.M., Dhouailly, D., Bolotsky, Y.L., Sizov, A.V., McNamara, M.E., Benton, M.J. & Spagna, P. (2014). "A Jurassic ornithischian dinosaur from Siberia with both feathers and scales". Science. 345 (6195): 451–455. doi:10.1126/science.1253351.

Godefroit, P., Sinitsa, S.M., Dhouailly, D., Bolotsky, Y.L., Sizov, A.V., McNamara, M.E., Benton, M.J. & Spagna, P. (2014). “Response to Comment on: A Jurassic ornithischian dinosaur from Siberia with both feathers and scales". Science. 346 (6208): 434. doi: 10.1126/science.1260146 [abstrakt].

Lingham-Soliar, T. (2014). “Comment on: A Jurassic ornithischian dinosaur from Siberia with both feathers and scales". Science. 346 (6208): 434. doi: 10.1126/science.1259983 [abstrakt].