|
|
| Linia 1: |
Linia 1: |
| − | <small>
| + | #REDIRECT [[Triceratops#Duranteceratops]] |
| − | {| class="wikitable"
| |
| − | | Autor:
| |
| − | |-
| |
| − | | [[Maciej Ziegler]]
| |
| − | |}
| |
| − | </small>
| |
| − | ----
| |
| − | | |
| − | ==Wstęp==
| |
| − | Duranteceratops to nieformalna nazwa czaszki [[Ceratopsidae|ceratopsyda]].
| |
| − | | |
| − | ==Nazwa==
| |
| − | Nazwa „duranteceratops” nie podlega [[Międzynarodowy Kodeks Nomenklatury Zoologicznej|ICZN]] (art. 1.3.5). Ukazała się w magazynie Prehistoric Times w 2017 r. (nr 121, s. 7), w cudzysłowie (jako “Duranteceratops”) w podpisie fotografii rzeźby Keitha Strassera w dziale z listami czytelników (anonim, 2017; fotografia tej strony widoczna w Lampkins, online 2017).
| |
| − | | |
| − | ==Występowanie==
| |
| − | Okaz pochodzi z formacji Hell Creek - okolic Buffalo hrabstwa Harding w Dakocie Południowej (Orlowski, online 2012; Detrich, online 2013 – to ten sam okaz, co w później podawanych źródłach: por. np. z Johnson, T., online 2014C).
| |
| − | | |
| − | ==Materiał kopalny==
| |
| − | Jedyny okaz to dość kompletna lewa strona czaszki o długości ok. 223-225 cm i prawy róg nadoczny (N. Larson, online 2015B; online 2015C; online 2015D). Okaz został sprzedany (Detrich, online 2022).
| |
| − | | |
| − | Detrich (w online 2015B) podaje, że okaz nie jest unikalny, tj. „szczątki tego tego rodzaju bestii pojawiały się w hrabstwie Harding od dekad, ale nie rozpoznano ich jako odrębnych od ''T. prorsus'' i ''T. horridus''”.
| |
| − | | |
| − | Okaz został częściowo zrekonstruowany: dodano u podstawy rogów nadocznych 2,5-5 cm, żuchwę (prócz kości przedzębowej – widoczna w Detrich, online 2021) i zęby (N. Larson, online 2015C), zrekonstruowane są fragmenty twarzoczaszki, w tym co najmniej obszar poniżej rogu nosowego i dziób, część kości szczękowej zawierająca zęby i część kryzy („Restoration consisted of a few small spots on the frill and face, a seam below the left brow horn, some work on the rostrum below the nasal horn and beak”) (Heritage Auctions, online 2018).
| |
| − | | |
| − | ==Budowa i interpretacja==
| |
| − | [[Plik:Durante.png|300px|thumb|right|Rekonstrukcja uwzględniająca możliwe błędy w zmontowaniu okazu. Autor: Maciej Ziegler.]]
| |
| − | Wklęsłość na wyrostku trójkątnym kości przedszczękowej (o ile nie jest to rekonstrukcja, choć wyrostek wydaje się obecny - Larson Paleontology Unlimited, online 2014A; online 2014B), obecna u ''Triceratops'' (w tym ''Nedoceratops'' [Farke, 2011]]) i ''Torosaurus'', wskazuje, że okaz jest przedstawicielem [[Triceratopsini]] bardziej zaawansowanym niż ''[[Eotriceratops]]'' (Scannella i in., 2014), ''[[Titanoceratops]]'' i ''[[Regaliceratops]]'' (Brown i Henderson, 2015; ten ostatni według części analiz kladystycznych nie należy do Triceratopsini [Mallon i in., 2016]).
| |
| − | | |
| − | Kość rostralna (dziobowa), o ile jest rzeczywista, jest bardzo mała, podobnie jak u ''T. horridus'' DMNH 48617. Być może jest ona u obu okazów niekompletna.
| |
| − | Nietypową cechą jest m.in. niezrekonstruowany róg nosowy mierzący ok. 43 cm (N. Larson, online 2015B; pominięto wymiary podawane przed preparacją, tj. sprzed 18 lipca 2015 roku [N. Larson, online 2015A]), przy czym jest to wartość mierzona od górnej krawędzi otworu nosowego – rzeczywista długość rogu mogła wynosić ok. 38 cm. Róg jest absolutnie i prawdopodobnie proporcjonalnie największy spośród [[Triceratopsini]] - mierzy ok. 17% długości czaszki, co może być nieznacznie zawyżone, gdyż czaszka jest niekompletna. U ''Triceratops'' ww. wymiary to maksymalnie 15% i 36,6 cm, przy długościach czaszki zbliżonych do duranteceratops: MWC 7584 – róg 36,6 cm, czaszka 250 cm (Scannella i Horner, 2010; Scannella i in., 2014), MOR 2923 – róg 29 cm, czaszka ok. 200 cm (Horner i Lamm, 2011; Scannella i in., 2014). Róg nie jest jednak bardzo wydłużony, bowiem stosunek wysokości (ok. 38 cm) do długości (30,5 cm – N. Larson, online 2015B) to 1,25. Nadzwyczajna długość rogu jest cechą zbliżającą do ''[[Tatankaceratops]]'' (zob. [[#Anageneza_i_heterochronia|Anageneza i heterochronia]]). Fowler (w Lampkins, 2017) sugeruje, że rozmiary rogu mogą wynikać z jego zgniecenia i rozciągnięcia – co wydaje się jednak mało prawdopodobne. Fowler (w Detrich, online 2015A; online 2015B) uważa, że to prawdopodobnie bardzo stary ''T. prorsus'', których – jak twierdzi, nie podając uzasadnienia poglądu – jest niewiele. Sugeruje również (w Lampkins, online 2017), że możliwe jest, że u rzeczywiście starych okazów róg mógłby być bardzo duży. Fowler wskazuje też (online 2015), że w całkowitym widoku bocznym róg nosowy nie jest aż tak duży i nie różni się on od innych ''T. prorsus''. Rzadko spotykaną cechą jest brak zakrzywienia rogu, podobnie zbudowane są CCM 49-1, MOR 2923 i zwłaszcza BSM 1958G00003.00001.
| |
| − | Wyrostek nosowy kości przedszczękowej wydaje się bardzo masywny i skierowany niemal pionowo. Może to być rezultatem nieprawidłowej rekonstrukcji, skoro „jakąś pracę” wykonano poniżej rogu nosowego („Restoration consisted of … some work on the rostrum below the nasal horn and beak”), obszar ten wydaje się zachowany jedynie częściowo (zob. Larson Paleontology Unlimited, online 2014A).
| |
| − | Jak u ''T. prorsus'', dolna krawędź górnej części kości nosowej jest prosta. Generalnie zatem długość rogu i budowa pobliskich kości jest podobna do ''T. prorsus'', lecz cechy te są bardziej rozwinięte. Nozdrza zewnętrzne i przednia część czaszki są bardzo wysokie - bardziej niż u nieco go przypominających LACM 59049, YPM 1821, EM P15.1, BSM 1958G00003.00001 i LACM 151459, lecz wydaje się prawdopodobne, że jest to w pewnym stopniu wynik zgniecenia okazu.
| |
| − | | |
| − | Rogi nadoczne mają ok. 66 cm (N. Larson, online 2015D), zatem są znacznie dłuższe niż róg nosowy, absolutnie trochę dłuższe niż u wszystkich ''T. prorsus'' i proporcjonalnie dłuższe niż u większości z nich - stosunek długości rogów do czaszki (29%) jest podobny do MOR 1604 (30%) (Scannella i in., 2014) i niższy niż u YPM 1822 (36%) (wymiary za Forster, 1996b; Hatcher i in., 1907; Borkovic, 2013). Na zdjęciu z preparacji koniec rogu nadocznego znajduje się nad nozdrzem zewnętrznym (Larson Paleontology Unlimited, online 2014B). Ponieważ podstawy rogów zostały częściowo zrekonstruowane (N. Larson, online 2015C), możliwe jest, że rogi zostały przesunięte zbyt ku tyłowi a powinny być zwrócone bardziej do przodu i nieznacznie krótsze.
| |
| − | | |
| − | Budowa kryzy wydaje się charakterystyczna dla ''Triceratops'' (krótka, z zaokrąglonym brzegiem i brakiem zgrubienia), choć mogła ona zostać zgnieciona (Fowler oraz Mallon w Lampkins, online 2017) i/lub nieprawidłowo sklejona. To co widoczne jest jako boczna krawędź kryzy - kość łuskowa, może być równie dobrze tylną krawędzią - kością ciemieniową (por. zdjęcia z preparacji - Larson Paleontology Unlimited, online 2014A; online 2014B). Kryza została częściowo zrekonstruowana (Heritage Auctions, online 2018) i może być nadal niekompletna, w tym w przeniodolnej części, z nietypowym wyrostkiem. Jedyną cechą zbliżającą do ''Torosaurus'' jest prawdopodobne okno w kryzie (N. Larson, online 2015B; N. Larson w Biles, online 2015) - zob. [[Torosaurus#Trendy_ewolucyjne_Triceratops_u_Torosaurus|''Torosaurus'': Trendy ewolucyjne ''Triceratops'' u ''Torosaurus'']]. Okno jest nietypowo położone i nie wiadomo, czy jest rzeczywiste, czy to wynik niekompletności okazu.
| |
| − | | |
| − | Cechą diagnostyczną ma być szeroki i płaski rowek na spodzie kości przedzębowej (Detrich, online 2015B). Wymagałoby to zbadania i porównania z innymi okazami. Doniesiono o podobnej kości, jednak jej pochodzenie nie zostało ujawnione (Maltese, online 2021A).
| |
| − | | |
| − | Detrich (online 2017) opublikował zestawienie omawianego okazu wraz z zrekonstruowanym na jego wzór [[holotyp]]em ''[[Tatankaceratops]]''. Ze względu na ponad dwukrotną różnicę wielkości obu okazów ich przynależność do jednego gatunku jest mało prawdopodobna. ''Tatankaceratops'' nie jest młody, lecz maksymalnie dojrzały według analizy ontogenezy (Longrich i Field, 2012) mimo że czaszka ma ok. 1 m (Ott i Larson, 2010).
| |
| − | | |
| − | Wydaje się, że mimo nieznacznie większego rogu nosowego niż u innych ''T. prorsus'', okaz uznać należy – tak jak uważa Fowler – za starego (i dużego) osobnika tego gatunku.
| |
| − | | |
| − | ==Ilustracje==
| |
| − | Ilustracje okazu dostępne są w następujących źródłach: Detrich, online 2013; Larson Paleontology Unlimited, online 2014A; online 2014B; Detrich, online 2015A, N. Larson, online 2015A; online 2015B; Detrich, online 2015C; O'Connell, online 2015; Clark, online 2015; Larson Paleontology Unlimited, online 2015A; online 2015B; "Blomman87", online 2017; Heritage Auctions, online 2018; Maltese, online 2021B; Detrich, online 2021.
| |
| − | | |
| − | ==Bibliografia==
| |
| − | <small>
| |
| − | # anonim (2017) "Mesozoic mail" Prehistoric Times, 121, 6-7. | |
| − | # Biles, J. (online 2015) http://cjonline.com/news-local/2015-09-07/rare-dinosaur-skull-being-prepared-exhibition#
| |
| − | # "Blomman87" (online 2017) https://blomman87.deviantart.com/art/New-species-of-ceratopsian-672990527
| |
| − | # Borkovic, B. (2013) "Investigating Sexual Dimorphism in Ceratopsid Horncores" praca magisterska, University of Calgary, 1-293.
| |
| − | # Brown, C.M. & Henderson, D.M. (2015) "A new horned dinosaur reveals convergent evolution in cranial ornamentation in ceratopsidae" Current Biology, 25(12), 1641-1648. [[doi:10.1016/j.cub.2015.04.041]]
| |
| − | # Clark, B.R. (online 2015) https://www.facebook.com/photo.php?fbid=10153230237101775&set=p.10153230237101775&type=3
| |
| − | # Detrich, R. (online 2013) https://www.facebook.com/groups/7636841670/permalink/10151713127441671/
| |
| − | # Detrich, R. (online 2015A) https://twitter.com/kingfossil/status/609340901547053056
| |
| − | # Detrich, R. (online 2015B) https://www.facebook.com/groups/7636841670/permalink/10152908728516671/?comment_id=10152911072316671&comment_tracking=%7B%22tn%22%3A%22R%22%7D
| |
| − | # Detrich, R. (online 2017) https://twitter.com/kingfossil/status/819905291332501504
| |
| − | # Detrich, R. (online 2021) https://www.facebook.com/photo/?fbid=4301504179885121&set=p.4301504179885121
| |
| − | # Detrich, R. (online 2022) https://www.facebook.com/groups/7636841670/posts/10157971871446671/?comment_id=10157972198121671
| |
| − | # Farke, A.A. (2011) "Anatomy and Taxonomic Status of the Chasmosaurine Ceratopsid Nedoceratops hatcheri from the Upper Cretaceous Lance Formation of Wyoming, U.S.A." PLoS ONE 6(1), e16196. [[doi:10.1371/journal.pone.0016196]]
| |
| − | # Forster, C.A. (1996b) "Species resolution in Triceratops: cladistic and morphometric approaches" Journal of Vertebrate Paleontology, 16 (2), 259-270. [[doi:10.1080/02724634.1996.10011313]]
| |
| − | # Fowler, D.W. (online 2015) https://www.facebook.com/groups/7636841670/permalink/10153133726856671/?comment_id=10153133749401671&comment_tracking=%7B%22tn%22%3A%22R7%22%7D
| |
| − | # Hatcher, J.B., Marsh, O.C., & Lull, R.S. (1907) "The Ceratopsia" US Geological Survey Monograph, 49, 1-300.
| |
| − | # Heritage Auctions (online 2018) https://fineart.ha.com/itm/fossils/dinosauria/dinosaur-skullceratopsianlate-cretaceoushell-creek-formationharding-county-south/a/5389-72115.s
| |
| − | # Horner, J.R. & Lamm, E.T. (2011) "Ontogeny of the parietal frill of Triceratops: a preliminary histological analysis" Comptes Rendus Palevol, 10(5-6), 439-452. [[doi:10.1016/j.crpv.2011.04.006]]
| |
| − | # Johnson, T. (online 2014C) https://www.facebook.com/groups/7636841670/permalink/10152181169311671/?comment_id=10152188163546671&comment_tracking=%7B%22tn%22%3A%22R1%22%7D
| |
| − | # Lampkins, L. (online 2017) https://www.facebook.com/groups/7636841670/permalink/10154317167331671/
| |
| − | # Larson, N. (online 2015A) https://www.facebook.com/photo.php?fbid=10153275552169902&set=a.10151324105014902.470828.551134901&type=3
| |
| − | # Larson, N. (online 2015B) https://www.facebook.com/larsonpaleontology/posts/10153275903354902
| |
| − | # Larson, N. (online 2015C) https://www.facebook.com/larsonpaleontology/posts/10153276442569902
| |
| − | # Larson, N. (online 2015D) https://www.facebook.com/bob.detrich/posts/860428267326080?comment_id=860533150648925&comment_tracking=%7B%22tn%22%3A%22R0%22%7D
| |
| − | # Larson Paleontology Unlimited (online 2014A) https://www.facebook.com/LarsonPaleontologyUnlimited/photos/pcb.805296396180511/805295836180567/?type=3&theater
| |
| − | # Larson Paleontology Unlimited (online 2014B) https://www.facebook.com/LarsonPaleontologyUnlimited/photos/a.701724323204386/815920748451409/
| |
| − | # Larson Paleontology Unlimited (online 2015A) https://www.facebook.com/LarsonPaleontologyUnlimited/posts/973094982733984
| |
| − | # Larson Paleontology Unlimited (online 2015B) https://www.facebook.com/LarsonPaleontologyUnlimited/photos/pcb.1007221515987997/1007219539321528/?type=3&theater
| |
| − | # Longrich, N.R. & Field, D.J. (2012) "Torosaurus Is Not Triceratops: Ontogeny in Chasmosaurine Ceratopsids as a Case Study in Dinosaur Taxonomy" PLoS ONE 7(2), e32623. [[doi:10.1371/journal.pone.0032623]]
| |
| − | # Mallon J.C., Ott, C.J., Larson, P.L., Iuliano, E.M. & Evans, D.C. (2016) "Spiclypeus shipporum gen. et sp. nov., a Boldly Audacious New Chasmosaurine Ceratopsid (Dinosauria: Ornithischia) from the Judith River Formation (Upper Cretaceous: Campanian) of Montana, USA" PLoS ONE, 11(5), e0154218. [[doi:10.1371/journal.pone.0154218]]
| |
| − | # Maltese, A. (online 2021A) https://www.facebook.com/groups/7636841670/posts/10157918641116671/
| |
| − | # Maltese, A. (online 2021B) https://www.facebook.com/photo/?fbid=6347855891921931&set=p.6347855891921931
| |
| − | # O'Connell, M.B. (online 2015) http://rapidcityjournal.com/news/local/dinosaur-skull-found-in-buffalo-likely-a-new-species/article_b33d3375-b74c-5941-aa0b-281ad59b430a.html
| |
| − | # Orlowski, A. (online 2012) http://rapidcityjournal.com/news/fossil-hunter-says-triceratops-head-may-be-biggest-ever/article_f28b75eb-60ae-5c74-bae3-54a778dccb91.html
| |
| − | # Ott, C.J. & Larson, P.L. (2010) "A new, small ceratopsian dinosaur from the latest Cretaceous Hell Creek Formation, northwest South Dakota, United States: a preliminary description" [w:] Ryan, M.J., Chinnery, B.J. & Eberth, D.A. (red.) "New Perspectives on Horned Dinosaurs: The Royal Tyrrell Museum Ceratopsian Symposium" wyd. Indiana University, Bloomington, 203-218.
| |
| − | # Scannella, J.B., Fowler, D.W., Goodwin, M.B. & Horner, J.R. (2014) "Evolutionary trends in Triceratops from the Hell Creek Formation, Montana" Proceedings of the National Academy of Sciences, 111(28), 10245-10250. [[doi:10.1073/pnas.1313334111]]
| |
| − | # Scannella, J.B. & Horner, J.R. (2010) "Torosaurus Marsh, 1891, is Triceratops Marsh, 1889 (Ceratopsidae: Chasmosaurinae): synonymy through ontogeny" Journal of Vertebrate Paleontology, 30(4), 1157-1168. [[doi:10.1080/02724634.2010.483632]]
| |
| − | </small>
| |
