Giraffatitan

Autor:	Korekta:
Maciej Ziegler Dawid Mika	Daniel Madzia

---

Giraffatitan (żyrafatytan)
Długość:	22-23 (do 25-26?) m
Masa:	23-38 (do 34-55?) t
Miejsce występowania:	Tanzania - Mtwara (formacja Tendaguru)
Czas występowania	(?165-) 153-145 Ma późna jura (późny kimeryd-tyton) być może od środkowej jury (kelowej-tyton)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Sauropodomorpha Sauropoda Macronaria Titanosauriformes Brachiosauridae
Autor: John Conway [1]
Mapa znalezisk:

Wstęp

Giraffatitan brancai to duży, afrykański, późnojurajski zauropod, którego nazwa rodzajowa oznacza "żyrafi tytan". Znany głównie pod uprzednią nazwą Brachiosaurus brancai jest jednym z najsłynniejszych dinozaurów.

Giraffatitan został odnaleziony w słynnych osadach Tendaguru (zob. Elaphrosaurus#Paleoekologia).

Materiał kopalny i jego historia

Giraffatitan znany jest z wielu skamieniałości, razem dających niemal kompletny obraz jego osteologii. Łącznie znaleziono ponad 30 osobników, najwięcej w warstwach późnokimerydzkich (ogniwo Middle Dinosaur). Szczątki, które początkowo uznano za holotyp, okazały się należeć do dwóch osobników - większy i bardziej kompletny MB.R.2181 (wcześniej HMN SII, obecnie paralektotyp) i mniejszy MB.R.2180 (wcześniej HMN SI, obecnie lektotyp). Oba znajdują się w Berlinie. HMN SII jest jednym z najsłynniejszych i największych szkieletów dinozaurów, które można podziwiać w muzeach.

Lektotyp (MB.R.2180, wcześniej HMN SI) to czaszka i kręgi szyjne (2-7).

Paralektotyp (MB.R.2181, wcześniej HMN SII), który może być w rzeczywistości innym gatunkiem, zawiera fragmenty czaszki, w tym kości żuchwy, 11 kręgów szyjnych i żebra szyjne, 7 kręgów grzbietowych, niemal wszystkie żebra, dystalne kręgi ogonowe, szewrony oraz kości kończyn i obręczy: lewą łopatkę, kości krucze, płyty mostkowe (sternal plates), kompletną prawą kończynę przednią i niekompletną lewą, obie kości łonowe, część lewej kości udowej i prawe: kość strzałkową i piszczelową. Jeden z kręgów (4 grzbietowy) może nie należeć do tego osobnika, lecz do lektotypu i bardziej przypomina nienazwanego afrykańskiego brachiozauryda BMNH R5937, który wydaje się być bliżej spokrewniony z północnoamerykańskim Brachiosaurus.

Wymiary

Lektotyp ma 22,5 m długości (w tym 8,5 m to szyja), a jego masę szacuje się obecnie na około 23 (Taylor, 2009), 26 (Henderson, 2004), 20-35 (Bates i in., 2015) lub 38 ton (Gunga i in., 2008). Znaleziono kość strzałkową o 13% większą od tej, którą ma MB.R.2181. Jeśli ten osobnik miał te same proporcje, to mógł mierzyć 25-26 m długości i osiągać masę odpowiednio 33, 37 lub nawet 55 ton.

Giraffatitan a Brachiosaurus - odrębność rodzajowa

Giraffatitan został początkowo opisany jako gatunek rodzaju Brachiosaurus, obok typowego Brachiosaurus altithorax, z którym obecnie łączą go cztery synapomorfie. Obecnie nie ma podstaw do uznawania, że te dwa są ze sobą bliżej spokrewnione niż z innymi brachiozaurydami (D'Emic, 2012).

Pierwszym naukowcem, który zasugerował, że afrykański gatunek nie należy do Brachiosaurus był Lull (w 1919 roku). Zostało to jednak zignorowane przez badaczy. W 1988 roku Gregory S. Paul zauważył, że afrykański Brachiosaurus brancai znacząco różni się od północnoamerykańskiego Brachiosaurus altithorax. Owe różnice dotyczyły proporcji i różnych aspektów budowy. Gregory Paul opisał więc podrodzaj brachiozaura, który nazwał Giraffatitan. W 1991 r. George Olshevsky użył nazwy Giraffatitan jako rodzajowej, jednak nie zyskało to szerokiej akceptacji.

Dopiero w 2009 roku, po wnikliwych porównaniach obu gatunków Mike Taylor wykazał znaczące i liczne (przynajmniej 26) różnice w budowie. Pewne z nich są widoczne już na pierwszy rzut oka - dłuższy o ok. 23% tułów i zapewne też ogon u brachiozaura, kształt czaszek (choć pochodząca z USA nie może obecnie z całą pewnością być przypisana do brachiozaura) i większa o 23% masa brachiozaura (mimo zbliżonych rozmiarów obu), która w większej części była dźwigana przez kończyny przednie. Oba różnią się od siebie bardziej niż np. zawsze uważane za odrębne rodzaje zauropodów Diplodocus i Barosaurus.

Spis gatunków

Giraffatitan	Paul, 1988
G. brancai	(Janensch, 1914) Paul, 1988
= Brachiosaurus brancai	Janensch, 1914
= Brachiosaurus fraasi	Janensch, 1914
= Brachiosaurus (Giraffatitan) brancai	(Janensch, 1914) Paul, 1988

Bibliografia

Źródła naukowe:

Bates, K.T., Falkingham, P.L., Macaulay, S., Brassey, C., Maidment, S.C.R. (2015) "Downsizing a giant: re-evaluating Dreadnoughtus body mass" Biology Letters, 11, 20150215

Bussert, R., Heinrich W-D., Aberhan, M. (2009) "The Tendaguru Formation (Late Jurassic to Early Cretaceous, southern Tanzania): definition, palaeoenvironments, and sequence stratigraphy" Fossil Record 12(2): 141-174.

Canudo, J. I.; Royo-Torres, R.; Cuenca-Bescós, G. (2008) "A new sauropod: Tastavinsaurus sanzi gen. et sp. nov. from the Early Cretaceous (Aptian) of Spain". Journal of Vertebrate Paleontology 28(3):712-731.

Chure, D., Britt, B.B., Whitlock, J.A. & Wilson, J.A. (2010) "First complete sauropod dinosaur skull from the Cretaceous of the Americas and the evolution of sauropod dentition". Naturwissenschaften, 97: 379–391. doi:10.1007/s00114-010-0650-6

D'Emic, M. (2012) "The early evolution of titanosauriform sauropod dinosaurs" Zoological Journal of the Linnean Society, 166, 624-671. doi:10.1111/j.1096-3642.2012.00853.x

Gunga, H.-C., Suthau, T., Bellmann, A., Stoinski, S., Friedrich, A., Trippel, T., Kirsch, K., Hellwich, O. (2008). "A new body mass estimation of Brachiosaurus brancai Janensch, 1914 mounted and exhibited at the Museum of Natural History (Berlin, Germany"). Fossil Record 11(1):28-33. doi:10.1002/mmng.200700011

Ksepka, D.T & Norell, M.A. (2010) "The Illusory Evidence for Asian Brachiosauridae: New Material of Erketu ellisoni and a Phylogenetic Reappraisal of Basal Titanosauriformes" American Museum Novitates, 3700, 1-27. doi:10.1206/3700.2

Taylor, M. P. (2009) "A re-evaluation of Brachiosaurus altithorax Riggs 1903 (Dinosauria, Sauropoda) and its generic separation from Giraffatitan brancai (Janensch 1914) ". Journal of Vertebrate Paleontology 29(3):787-806.

Taylor, M. P. (2011) "Correction: A re-evaluation of Brachiosaurus altithorax Riggs, 1903 (Dinosauria, Sauropoda) and its generic separation from Giraffatitan brancai (Janensch, 1914)" Journal of Vertebrate Paleontology, 31(3), 727.

Inne:

http://svpow.wordpress.com/2009/03/16/brachiosaurus-both-bigger-and-smaller-than-you-think-incomplete/

http://svpow.wordpress.com/2009/09/09/brachiosaurus-brancai-is-not-brachiosaurus/#comment-4633