Geminiraptor: Różnice pomiędzy wersjami
m (→Systematyka) |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{DISPLAYTITLE:''Geminiraptor''}} | {{DISPLAYTITLE:''Geminiraptor''}} | ||
| − | + | {{Opis | |
| − | { | + | |Autor = [[Tomasz Skawiński]] |
| − | | Autor | + | |Korekta = [[Maciej Ziegler]], [[Michał Siedlecki]] |
| − | + | |nazwa = ''Geminiraptor'' (geminiraptor) | |
| − | + | |długość = 2 m <ref name="Molina-Larramendi">Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). "Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes". wyd. Princeton University Press.</ref> | |
| − | + | |wysokość = 70 cm (w biodrach)<ref name="Molina-Larramendi"></ref> | |
| − | | [[Maciej Ziegler]] | + | |masa = 16 kg <ref name="Molina-Larramendi"></ref> |
| − | | | + | |dieta = ?mięsożerny/?wszystkożerny |
| − | + | |miejsce = [[USA]] - Utah | |
| − | + | <small>([[formacja]] [[Cedar Mountain]] - dolna część ogniwa Yellow Cat)</small> | |
| − | + | |czas = {{Występowanie|139|134.6}} | |
| − | + | ok. 139-134,6 [[Ma]] | |
| − | | | + | <small> [[wczesna kreda]] ([[walanżyn]])</small> |
| − | + | |systematyka = | |
| − | + | [[Dinosauria]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |- | ||
| − | |||
| − | | [[USA]] - Utah | ||
| − | |||
| − | <small>( | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | <small> | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
[[Saurischia]] | [[Saurischia]] | ||
| Linia 43: | Linia 27: | ||
[[Troodontidae]] | [[Troodontidae]] | ||
| − | | | + | |
| − | | | + | ?[[Troodontinae]] |
| − | + | |grafika = Geminiraptor NT.jpg | |
| − | |} | + | |podpis = Rekonstrukcja przyżyciowa geminiraptora. Autor: Nobu Tamura. [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Geminiraptor_NT.jpg] |
| + | |PorównanieGrupa = Troodontidae | ||
| + | |PorównanieDługość = 2 | ||
| + | |mapa = | ||
| + | }} | ||
== Wstęp == | == Wstęp == | ||
| − | + | ''Geminiraptor'' to [[rodzaj]] [[Theropoda|teropoda]] z rodziny [[Troodontidae]] żyjącego we wczesnej kredzie na terenach współczesnej Ameryki Północnej. | |
| + | == Historia odkryć i etymologia == | ||
| + | ''Geminiraptor'' został opisany w 2010 roku przez [[Phil Senter|Phila Sentera]] i współpracowników na [[holotyp|podstawie]] kości szczękowej (CEUM 73719)<ref>Senter i in. podali numer katalogowy CEUM 7319, co sprostował [[Kenneth Carpenter]] w [http://www.plosone.org/annotation/listThread.action?inReplyTo=info%3Adoi%2F10.1371%2Fannotation%2F1da07b25-d3db-45e3-a063-c57958012b28&root=info%3Adoi%2F10.1371%2Fannotation%2F1da07b25-d3db-45e3-a063-c57958012b28 komentarzu] do ich publikacji.</ref> odkrytej w dolnej części ogniwa Yellow Cat w [[formacja|formacji]] [[Cedar Mountain]] w Utah, w lokalizacji Suarez Site, datowanej prawdopodobnie na [[walanżyn]]. Licznie występują tam szczątki [[Therizinosauria|terizinozaurów]] ''[[Falcarius]]''. | ||
| + | Nazwa ''Geminiraptor'' pochodzi od łacińskiego słowa ''geminae'' („bliźnięta”) oraz greckiego ''raptor'' („rabuś”), będącego częstym składnikiem nazw systematycznych [[Deinonychosauria|deinonychozaurów]]. Nazwa gatunkowa [[gatunek typowy|gatunku typowego]], ''suarezarum'' – podobnie jak [[rodzaj]]owa – honoruje geolożki bliźniaczki Celinę i Marinę Suarez, które odkryły lokalizację Suarez. | ||
| + | |||
| + | ==Materiał kopalny== | ||
| + | [[Plik:Geminiraptor.png|thumb|Holotyp ''Geminiraptor suarezarum''. Źródło: Senter i in., 2010 [http://www.plosone.org/article/info:doi/10.1371/journal.pone.0014329]]] | ||
| + | [[Holotyp]] (CEUM 7319) to niekompletna kość szczękowa. | ||
== Budowa == | == Budowa == | ||
''Geminiraptor'' osiągał stosunkowo duże rozmiary, znacznie większe niż inne wczesnokredowe troodonty, i dorównywał późnokredowym przedstawicielom tej grupy – [[Byronosaurus|byronozaurowi]], [[troodon]]owi i [[zanabazar]]owi. Zachowana część kości szczękowej mierzy 95 mm długości, 30 wysokości i 20 szerokości na wysokości szóstego zębodołu. W [[holotyp]]ie zachowało się dziewięć zębodołów, jednak przed nimi znajdowały się prawdopodobnie co najmniej trzy kolejne, a za nimi – siedem. Dół przedoczodołowy zajmuje stosunkowo dużą powierzchnię z boku czaszki, nieco przed [[okno przedoczodołowe|oknem przedoczodołowym]]. U geminiraptora okno promaksillarne nie zanikło ani nie zlało się z oknem szczękowym, jak miało to miejsce u [[Saurornithoides|zaurornitoid]]a i zanabazara. | ''Geminiraptor'' osiągał stosunkowo duże rozmiary, znacznie większe niż inne wczesnokredowe troodonty, i dorównywał późnokredowym przedstawicielom tej grupy – [[Byronosaurus|byronozaurowi]], [[troodon]]owi i [[zanabazar]]owi. Zachowana część kości szczękowej mierzy 95 mm długości, 30 wysokości i 20 szerokości na wysokości szóstego zębodołu. W [[holotyp]]ie zachowało się dziewięć zębodołów, jednak przed nimi znajdowały się prawdopodobnie co najmniej trzy kolejne, a za nimi – siedem. Dół przedoczodołowy zajmuje stosunkowo dużą powierzchnię z boku czaszki, nieco przed [[okno przedoczodołowe|oknem przedoczodołowym]]. U geminiraptora okno promaksillarne nie zanikło ani nie zlało się z oknem szczękowym, jak miało to miejsce u [[Saurornithoides|zaurornitoid]]a i zanabazara. | ||
== Systematyka == | == Systematyka == | ||
| − | [[Plik:Senter i in., 2010troo.jpg|thumb|Pozycja filogenetyczna geminiraptora według Sentera i in., 2010]] | + | [[Plik:Senter i in., 2010troo.jpg|thumb|Pozycja filogenetyczna geminiraptora według Sentera i in., 2010 [http://www.plosone.org/article/info:doi/10.1371/journal.pone.0014329]]] |
| − | Według [[analiza filogenetyczna|analizy filogenetycznej]] przeprowadzonej przez Sentera i współpracowników na [[drzewo filogenetyczne|drzewie]] ścisłej zgodności wygenerowanym z 1944 drzew o długości 1285 stopni ''Geminiraptor'' znajduje się w [[politomia|politomii]] z [[rodzaj]]ami ''[[Mei]]'', ''[[Byronosaurus]]'', ''[[Sinornithoides]]'', ''[[Sinusonasus]]'' oraz [[klad]]em obejmującym rodzaje ''[[Troodon]]'', ''[[Saurornithoides]]'' i ''[[Zanabazar]]''. Stopniowo coraz odleglejszymi [[grupa zewnętrzna|grupami zewnętrznymi]] dla tego [[klad]]u są ''[[Sinovenator]]'' i ''[[Anchiornis]]''. Wczesnokredowy wiek formacji Cedar Mountain dowodzi, że Troodontidae osiągnęły stosunkowo duże rozmiary jeszcze we wczesnej kredzie. ''Geminiraptor'' jest też jedynym niekwestionowanym północnoamerykańskim wczesnokredowym troodontem. | + | Według [[analiza filogenetyczna|analizy filogenetycznej]] przeprowadzonej przez Sentera i współpracowników na [[drzewo filogenetyczne|drzewie]] ścisłej zgodności wygenerowanym z 1944 drzew o długości 1285 stopni ''Geminiraptor'' znajduje się w [[politomia|politomii]] z [[rodzaj]]ami ''[[Mei]]'', ''[[Byronosaurus]]'', ''[[Sinornithoides]]'', ''[[Sinusonasus]]'' oraz [[klad]]em obejmującym rodzaje ''[[Troodon]]'', ''[[Saurornithoides]]'' i ''[[Zanabazar]]''. Stopniowo coraz odleglejszymi [[grupa zewnętrzna|grupami zewnętrznymi]] dla tego [[klad]]u są ''[[Sinovenator]]'' i ''[[Anchiornis]]''. Wczesnokredowy wiek formacji Cedar Mountain dowodzi, że Troodontidae osiągnęły stosunkowo duże rozmiary jeszcze we wczesnej kredzie. ''Geminiraptor'' jest też jedynym niekwestionowanym północnoamerykańskim wczesnokredowym troodontem. [[Mortimer]] uważa go za przedstawiciela podrodziny [[Troodontinae]] |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
== Spis gatunków == | == Spis gatunków == | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| − | + | | {{V|''Geminiraptor''}} | |
| − | | [[Phil Senter|Senter]], [[James Kirkland|Kirkland]], [[John Bird|Bird]] | + | | {{Kpt|[[Phil Senter|Senter]], [[James Kirkland|Kirkland]], [[John Bird|Bird]]}} i {{Kpt|[[Jeff Bartlett|Bartlett]]}}, [[2010]] |
|- | |- | ||
| − | + | | {{V|''G. suarezarum''}} | |
| − | | | + | | {{Kpt|Senter, Kirkland, |Bird]]}} i {{Kpt|Bartlett}}, 2010 |
|} | |} | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
<small> | <small> | ||
| − | + | Mortimer (online) | |
| + | |||
| + | Senter, P., Kirkland, J.I., Bird, J. & Bartlett, J.A. (2010). "A new troodontid theropod dinosaur from the Lower Cretaceous of Utah". PLoS ONE 5 (12): e14329. [[doi:10.1371/journal.pone.0014329]]. | ||
| + | |||
| + | <references/></small> | ||
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
| Linia 89: | Linia 81: | ||
[[Kategoria:Mezozoik]] | [[Kategoria:Mezozoik]] | ||
[[Kategoria:Kreda]] | [[Kategoria:Kreda]] | ||
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria:Walanżyn]] |
Wersja z 18:30, 18 lut 2024
| Autor: | Tomasz Skawiński |
| Korekta: | Maciej Ziegler, Michał Siedlecki |
| Geminiraptor (geminiraptor) | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Długość | 2 m [1] | ||||
| Wysokość | 70 cm (w biodrach)[1] | ||||
| Masa | 16 kg [1] | ||||
| Dieta | ?mięsożerny/?wszystkożerny | ||||
| Miejsce | USA - Utah
(formacja Cedar Mountain - dolna część ogniwa Yellow Cat) | ||||
| Czas |
ok. 139-134,6 Ma wczesna kreda (walanżyn) | ||||
| Systematyka | Dinosauria | ||||
 Rekonstrukcja przyżyciowa geminiraptora. Autor: Nobu Tamura. [3]
Porównanie wielkości Geminiraptor i człowieka. | |||||
Wstęp
Geminiraptor to rodzaj teropoda z rodziny Troodontidae żyjącego we wczesnej kredzie na terenach współczesnej Ameryki Północnej.
Historia odkryć i etymologia
Geminiraptor został opisany w 2010 roku przez Phila Sentera i współpracowników na podstawie kości szczękowej (CEUM 73719)[2] odkrytej w dolnej części ogniwa Yellow Cat w formacji Cedar Mountain w Utah, w lokalizacji Suarez Site, datowanej prawdopodobnie na walanżyn. Licznie występują tam szczątki terizinozaurów Falcarius. Nazwa Geminiraptor pochodzi od łacińskiego słowa geminae („bliźnięta”) oraz greckiego raptor („rabuś”), będącego częstym składnikiem nazw systematycznych deinonychozaurów. Nazwa gatunkowa gatunku typowego, suarezarum – podobnie jak rodzajowa – honoruje geolożki bliźniaczki Celinę i Marinę Suarez, które odkryły lokalizację Suarez.
Materiał kopalny
Holotyp Geminiraptor suarezarum. Źródło: Senter i in., 2010 [1]
Holotyp (CEUM 7319) to niekompletna kość szczękowa.
Budowa
Geminiraptor osiągał stosunkowo duże rozmiary, znacznie większe niż inne wczesnokredowe troodonty, i dorównywał późnokredowym przedstawicielom tej grupy – byronozaurowi, troodonowi i zanabazarowi. Zachowana część kości szczękowej mierzy 95 mm długości, 30 wysokości i 20 szerokości na wysokości szóstego zębodołu. W holotypie zachowało się dziewięć zębodołów, jednak przed nimi znajdowały się prawdopodobnie co najmniej trzy kolejne, a za nimi – siedem. Dół przedoczodołowy zajmuje stosunkowo dużą powierzchnię z boku czaszki, nieco przed oknem przedoczodołowym. U geminiraptora okno promaksillarne nie zanikło ani nie zlało się z oknem szczękowym, jak miało to miejsce u zaurornitoida i zanabazara.
Systematyka
Pozycja filogenetyczna geminiraptora według Sentera i in., 2010 [2]
Według analizy filogenetycznej przeprowadzonej przez Sentera i współpracowników na drzewie ścisłej zgodności wygenerowanym z 1944 drzew o długości 1285 stopni Geminiraptor znajduje się w politomii z rodzajami Mei, Byronosaurus, Sinornithoides, Sinusonasus oraz kladem obejmującym rodzaje Troodon, Saurornithoides i Zanabazar. Stopniowo coraz odleglejszymi grupami zewnętrznymi dla tego kladu są Sinovenator i Anchiornis. Wczesnokredowy wiek formacji Cedar Mountain dowodzi, że Troodontidae osiągnęły stosunkowo duże rozmiary jeszcze we wczesnej kredzie. Geminiraptor jest też jedynym niekwestionowanym północnoamerykańskim wczesnokredowym troodontem. Mortimer uważa go za przedstawiciela podrodziny Troodontinae
Spis gatunków
| Geminiraptor | Senter, Kirkland, Bird i Bartlett, 2010 |
| G. suarezarum | Senter, Kirkland, i Bartlett, 2010 |
Bibliografia
Mortimer (online)
Senter, P., Kirkland, J.I., Bird, J. & Bartlett, J.A. (2010). "A new troodontid theropod dinosaur from the Lower Cretaceous of Utah". PLoS ONE 5 (12): e14329. doi:10.1371/journal.pone.0014329.
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). "Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes". wyd. Princeton University Press.
- ↑ Senter i in. podali numer katalogowy CEUM 7319, co sprostował Kenneth Carpenter w komentarzu do ich publikacji.
![[3]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Geminiraptor_NT.jpg){kind=link}
