Eustreptospondylus: Różnice pomiędzy wersjami
m |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | + | {{DISPLAYTITLE:''Eustreptospondylus''}} | |
| − | { | + | {{Opis |
| − | | Autor | + | |Autor = [[Dawid Mika]], [[Kamil Kamiński]] |
| − | + | |Korekta = [[Maciej Ziegler]], [[Marcin Szermański]], [[Tomasz Sokołowski]] | |
| − | + | |nazwa = ''Eustreptospondylus'' (eustreptospondyl) | |
| − | + | |długość = 4-4,6 m(osobnik młodociany) | |
| − | | [[Maciej Ziegler]] | + | |wysokość = |
| − | [[Marcin Szermański]] | + | |masa = 218-230 kg (osobnik młodociany) |
| − | + | |dieta = mięsożerny | |
| − | [[Tomasz Sokołowski]] | + | |miejsce = [[Wielka Brytania]] – hrabstwo Oksford |
| − | | | + | <small>środkowa część [[formacja|formacji]] [[Oxford Clay]]</small> |
| − | + | |czas = {{Występowanie|163|161}} | |
| − | + | ok. 163-161 [[Ma]] <br> | |
| − | + | <small> [[środkowa jura]] (późny [[kelowej]])</small> | |
| − | + | |systematyka = | |
| − | + | [[Dinosauria]] | |
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |- | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | [[Wielka Brytania]] | ||
| − | |||
| − | <small> | ||
| − | |- | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | <small> | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
[[Saurischia]] | [[Saurischia]] | ||
| Linia 51: | Linia 29: | ||
? [[Eustreptospondylinae]] | ? [[Eustreptospondylinae]] | ||
| − | | | + | |grafika = Eustrept1DB1.jpg |
| − | | | + | |podpis = Rekonstrukcja przyżyciowa eustreptospondyla pożywiającego się wyrzuconym na brzeg ichtiozaurem. Autor: ДиБгд [Eustrept1DB1.jpg] |
| − | + | |PorównanieGrupa = | |
| − | |} | + | |PorównanieDługość = |
| + | |mapa = | ||
| + | }} | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| Linia 62: | Linia 42: | ||
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| − | + | [[Holotyp]] (OUMNH J.13558) to fragmentaryczna czaszka oraz niekompletny szkielet pozaczaszkowy (większość kręgów, łopatka, kośc ramienna, miednica i częściowe kończyny tylne) (zob. [http://img.webme.com/pic/s/spinosauridae/eustreptospondylus.gif rys.]). Szczątki te należa do nie w pełni wyrosniętego osobnika. Szkielet eustreptospondyla można podziwiać w Muzeum Historii Naturalnej w Oksfordzie. | |
| + | |||
| + | Carrano i in. (2012) wspominają jeszcze o drugim okazie (OUMNH J.29775 – lewa kość biodrowa). | ||
==Budowa== | ==Budowa== | ||
| − | + | ''Eustreptospondylus'' miał długi ogon, pomagający w utrzymaniu równowagi oraz prawdopodobnie krótkie trójpalczaste kończyny przednie. Jego kończyny tylne budową przypominały kończyny tylne jego najbliższych współcześnie żyjących krewnych – ptaków. Stopy eustreptospondyla były trójpalczaste. Środkowa kość śródstopia tego dinozaura zwężała się ku górze. Ciężar czaszki zmniejszały otwory zwane oknami. Szczęki wypełniały ostre, sztyletowe, zakrzywione ku tyłowi zęby. | |
==Historia badań== | ==Historia badań== | ||
| − | Pierwszy szkielet eustreptospondyla został znaleziony w [[ | + | Pierwszy i jak dotąd jedyny szkielet eustreptospondyla został znaleziony w [[1870]] r. w iłach oksfordzkich, na północ od Oksfordu i opisany rok później przez Johna Phillipsa – pierwszego kustosza muzeum w Oksfordzie. Nie otrzymał jednak nazwy. W 1890 r. Woodward i Sherborn przypisali go do ''[[Megalosaurus]]''. Następnie osobnik ten uważany był za najbardziej kompletny okaz ''[[Streptospondylus]] cuvieri'' (obecnie ''[[nomen dubium]]''). Zamieszanie taksonomiczne pogłębił jeszcze [[von Huene]], przypisując omawianego teropoda zarówno do ''[[Streptospondylus]] cuvieri'', jak i ''[[Megalosaurus]] cuvieri''. Wreszcie w [[1964]] Alick [[Walker]] nadał temu zwierzęciu nową nazwę, używaną do dzisiaj. |
| + | |||
| + | W [[2000]] r., [[Rauhut]] stwierdził, że między [[magnosaurus|magnozaurem]] a eustreptospondylem są tylko niewielkie różnice w kościach miednicy, a w [[2003]] uznał, że oba te zwierzęta powinny należeć do wspólnego [[rodzaj]]u, dla którego zaproponował nazwę ''Magnosaurus oxoniensis''. Między holotypami eustreptospondyla i magnozaura istnieją jednak róznice w budowie, poza tym ten drugi reprezentowany jest przez dorosły okaz, który nie rózni się zasadniczo rozmiarami od nie w pełni wyrośniętego osobnika ''Eustreptospondylus'' (Carrano i in., 2012). | ||
| + | [[Plik: Eustreptospondylus_oxoniensis_skeleton.png|300px|thumb|right|Rekonstrukcja szkieletu. Autor: Jaime A. Headden [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Eustreptospondylus_oxoniensis_skeleton.png].]] | ||
| + | |||
| + | W [[1964]] [[Walker]] na podstawie kości ciemieniowej i czołowych znalezionych w Francji opisał nowy [[gatunek]] należący do rodzaju ''Eustreptospondylus'' – ''E. divesensis''. W [[1977]] r. [[Taquet]] i [[Welles]] dowiedli jednak, że ''E. divesensis'' nie należy naprawdę do rodzaju ''Eustreptospondylus'' i opisali go pod nazwą ''[[Piveteausaurus]] divesensis''. | ||
==Środowisko== | ==Środowisko== | ||
Eustreptospondyl był zapewne zarówno plażowym padlinożercą jak i aktywnym drapieżnikiem. Żył on na wielu oddalonych od siebie morzem niewielkich wyspach. W jego czasach doszło do ruchów płyt tektonicznych, które spowodowały podniesienie się poziomu morza i zalanie nizin. | Eustreptospondyl był zapewne zarówno plażowym padlinożercą jak i aktywnym drapieżnikiem. Żył on na wielu oddalonych od siebie morzem niewielkich wyspach. W jego czasach doszło do ruchów płyt tektonicznych, które spowodowały podniesienie się poziomu morza i zalanie nizin. | ||
| − | W tym czasie większość Europy była dnem oceanu. | + | W tym czasie większość dzisiejszej Europy była dnem oceanu. ''Eustreptospondylus'' żył w towarzystwie dużych dinozaurów roślinożernych takich jak [[zauropod]]y i [[stegozaur]]y. Nad nim latały w pterozaury, a w głębinach mórz rozkwitłały plezjozaury. Oprócz nich prehistoryczne morza przemierzały też między innymi morskie krokodyle. |
| + | [[Plik: Eustreptospondylus_skeleton_(incomplete_skull).JPG|300px|thumb|right|Zrekonstruowany w muzeum szkielet eustreptospondyla. Autor zdjęcia: Ballista [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Eustreptospondylus_skeleton_(incomplete_skull).JPG].]] | ||
==Eustreptospondyl w kulturze masowej== | ==Eustreptospondyl w kulturze masowej== | ||
| − | Eustreptospondyl występuje w serialu "Walking with Dinosaurs: Cruel Sea" czyli "Wędrówki z dinozaurami: Okrutne morze". Jest tam przedstawiony jako plażowy padlinożerca, żyjący w cieniu olbrzymich morskich drapieżników. W scenie tytułowej liopleurodont chwyta i wciąga w morze stojącego nad brzegiem eustreptospondyla. Naprawdę nie ma dowodów, że ten plezjozaur tak postępował, przy czym należy pamiętać, że rozmiary liopleurodonta w tym serialu są przeszacowane na podstawie pojedynczego kręgu, który jak później się okazało należał do zauropoda. Autorzy serialu być może kierowali się orkami chwytającymi foki leżące na plaży. Ponadto ''Eustreptospondylus'' jest przedstawiony w towarzystwie późniejszych zwierząt np. ramforynchów. | + | Eustreptospondyl występuje w serialu "Walking with Dinosaurs: Cruel Sea" czyli "Wędrówki z dinozaurami: Okrutne morze". Jest tam przedstawiony jako plażowy padlinożerca, żyjący w cieniu olbrzymich morskich drapieżników. W scenie tytułowej liopleurodont chwyta i wciąga w morze stojącego nad brzegiem eustreptospondyla. Naprawdę nie ma dowodów, że ten plezjozaur tak postępował, przy czym należy pamiętać, że rozmiary liopleurodonta w tym serialu są przeszacowane na podstawie pojedynczego kręgu, który jak później się okazało, należał do zauropoda. Autorzy serialu być może kierowali się orkami chwytającymi foki leżące na plaży. Ponadto ''Eustreptospondylus'' jest przedstawiony w towarzystwie późniejszych zwierząt np. ramforynchów. |
| + | [[Plik: Eustreptospondylus_attacking_Lexovisaurus.jpg|300px|thumb|right|Eustreptospondyl atakujący stadko leksowizaurów. Autor: ABelov2014. [https://www.deviantart.com/abelov2014/art/Lexovisaurus-Eustreptospondylus-Alocodon-523813989].]] | ||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
| Linia 102: | Linia 91: | ||
Holtz, T.R., Molnar, R.E. & Currie, P.J. (2004) "Basal Tetanurae" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. "The Dinosauria" Berkeley and Los Angeles: University of California Press, 71-110. | Holtz, T.R., Molnar, R.E. & Currie, P.J. (2004) "Basal Tetanurae" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. "The Dinosauria" Berkeley and Los Angeles: University of California Press, 71-110. | ||
| + | |||
| + | Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). "Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes". wyd. Princeton University Press. | ||
| + | |||
| + | Mortimer, M. (online 2016) [https://theropoddatabase.com/Megalosauroidea.htm#Eustreptospondylusoxoniensis]. | ||
Rauhut, O.W.M. (2003) "The interrelationships and evolution of basal theropod dinosaurs" Special Papers in Palaeontology, 69, 1-213. | Rauhut, O.W.M. (2003) "The interrelationships and evolution of basal theropod dinosaurs" Special Papers in Palaeontology, 69, 1-213. | ||
| Linia 114: | Linia 107: | ||
http://dml.cmnh.org/2008Nov/msg00165.html | http://dml.cmnh.org/2008Nov/msg00165.html | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
</small> | </small> | ||
Wersja z 11:34, 6 mar 2024
| Autor: | Dawid Mika, Kamil Kamiński |
| Korekta: | Maciej Ziegler, Marcin Szermański, Tomasz Sokołowski |
| Eustreptospondylus (eustreptospondyl) | |
|---|---|
| Długość | 4-4,6 m(osobnik młodociany) |
| Masa | 218-230 kg (osobnik młodociany) |
| Dieta | mięsożerny |
| Miejsce | Wielka Brytania – hrabstwo Oksford
środkowa część formacji Oxford Clay |
| Czas |
ok. 163-161 Ma |
| Systematyka | Dinosauria
(?) Spinosauroidea |
 Rekonstrukcja przyżyciowa eustreptospondyla pożywiającego się wyrzuconym na brzeg ichtiozaurem. Autor: ДиБгд [Eustrept1DB1.jpg] | |
Wstęp
Eustreptospondylus to średniej wielkości teropod, którego nazwa oznacza "główny/właściwy krzywokręgi".
Być może jest to przedstawiciel Megalosauridae, jednak badania wykazały najrozmaitsze pozycje tego taksonu w ramach bazalnych Tetanurae - zob. Tetanurae#Kladogramy.
Materiał kopalny
Holotyp (OUMNH J.13558) to fragmentaryczna czaszka oraz niekompletny szkielet pozaczaszkowy (większość kręgów, łopatka, kośc ramienna, miednica i częściowe kończyny tylne) (zob. rys.). Szczątki te należa do nie w pełni wyrosniętego osobnika. Szkielet eustreptospondyla można podziwiać w Muzeum Historii Naturalnej w Oksfordzie.
Carrano i in. (2012) wspominają jeszcze o drugim okazie (OUMNH J.29775 – lewa kość biodrowa).
Budowa
Eustreptospondylus miał długi ogon, pomagający w utrzymaniu równowagi oraz prawdopodobnie krótkie trójpalczaste kończyny przednie. Jego kończyny tylne budową przypominały kończyny tylne jego najbliższych współcześnie żyjących krewnych – ptaków. Stopy eustreptospondyla były trójpalczaste. Środkowa kość śródstopia tego dinozaura zwężała się ku górze. Ciężar czaszki zmniejszały otwory zwane oknami. Szczęki wypełniały ostre, sztyletowe, zakrzywione ku tyłowi zęby.
Historia badań
Pierwszy i jak dotąd jedyny szkielet eustreptospondyla został znaleziony w 1870 r. w iłach oksfordzkich, na północ od Oksfordu i opisany rok później przez Johna Phillipsa – pierwszego kustosza muzeum w Oksfordzie. Nie otrzymał jednak nazwy. W 1890 r. Woodward i Sherborn przypisali go do Megalosaurus. Następnie osobnik ten uważany był za najbardziej kompletny okaz Streptospondylus cuvieri (obecnie nomen dubium). Zamieszanie taksonomiczne pogłębił jeszcze von Huene, przypisując omawianego teropoda zarówno do Streptospondylus cuvieri, jak i Megalosaurus cuvieri. Wreszcie w 1964 Alick Walker nadał temu zwierzęciu nową nazwę, używaną do dzisiaj.
W 2000 r., Rauhut stwierdził, że między magnozaurem a eustreptospondylem są tylko niewielkie różnice w kościach miednicy, a w 2003 uznał, że oba te zwierzęta powinny należeć do wspólnego rodzaju, dla którego zaproponował nazwę Magnosaurus oxoniensis. Między holotypami eustreptospondyla i magnozaura istnieją jednak róznice w budowie, poza tym ten drugi reprezentowany jest przez dorosły okaz, który nie rózni się zasadniczo rozmiarami od nie w pełni wyrośniętego osobnika Eustreptospondylus (Carrano i in., 2012).
W 1964 Walker na podstawie kości ciemieniowej i czołowych znalezionych w Francji opisał nowy gatunek należący do rodzaju Eustreptospondylus – E. divesensis. W 1977 r. Taquet i Welles dowiedli jednak, że E. divesensis nie należy naprawdę do rodzaju Eustreptospondylus i opisali go pod nazwą Piveteausaurus divesensis.
Środowisko
Eustreptospondyl był zapewne zarówno plażowym padlinożercą jak i aktywnym drapieżnikiem. Żył on na wielu oddalonych od siebie morzem niewielkich wyspach. W jego czasach doszło do ruchów płyt tektonicznych, które spowodowały podniesienie się poziomu morza i zalanie nizin.
W tym czasie większość dzisiejszej Europy była dnem oceanu. Eustreptospondylus żył w towarzystwie dużych dinozaurów roślinożernych takich jak zauropody i stegozaury. Nad nim latały w pterozaury, a w głębinach mórz rozkwitłały plezjozaury. Oprócz nich prehistoryczne morza przemierzały też między innymi morskie krokodyle.
.JPG)
Eustreptospondyl w kulturze masowej
Eustreptospondyl występuje w serialu "Walking with Dinosaurs: Cruel Sea" czyli "Wędrówki z dinozaurami: Okrutne morze". Jest tam przedstawiony jako plażowy padlinożerca, żyjący w cieniu olbrzymich morskich drapieżników. W scenie tytułowej liopleurodont chwyta i wciąga w morze stojącego nad brzegiem eustreptospondyla. Naprawdę nie ma dowodów, że ten plezjozaur tak postępował, przy czym należy pamiętać, że rozmiary liopleurodonta w tym serialu są przeszacowane na podstawie pojedynczego kręgu, który jak później się okazało, należał do zauropoda. Autorzy serialu być może kierowali się orkami chwytającymi foki leżące na plaży. Ponadto Eustreptospondylus jest przedstawiony w towarzystwie późniejszych zwierząt np. ramforynchów.
Spis gatunków
| Eustreptospondylus | Walker, 1964 | |
|---|---|---|
| E. oxoniensis | Walker, 1964 | |
| = Magnosaurus oxoniensis | (Walker, 1964) Rauhut, 2003 | |
| E. divesensis | Walker, 1964 | = Piveteausaurus divesensis |
Bibliografia
Benson, R.B.J. (2010 A) "A description of Megalosaurus bucklandii (Dinosauria: Theropoda) from the Bathonian of the UK and the relationships of Middle Jurassic theropods" Zoological Journal of the Linnean Society, 158, 882-935.
Carrano, M.T., Benson, R.B.J. & Sampson, S.D. (2012) "The phylogeny of Tetanurae (Dinosauria: Theropoda)" Journal of Systematic Palaeontology, 10(2), 211-300. doi: 10.1080/14772019.2011.630927.
Holtz, T.R. (2000) "A new phylogeny of the carnivorous dinosaurs" Gaia, 15, 5-61.
Holtz, T.R., Molnar, R.E. & Currie, P.J. (2004) "Basal Tetanurae" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. "The Dinosauria" Berkeley and Los Angeles: University of California Press, 71-110.
Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). "Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes". wyd. Princeton University Press.
Mortimer, M. (online 2016) [4].
Rauhut, O.W.M. (2003) "The interrelationships and evolution of basal theropod dinosaurs" Special Papers in Palaeontology, 69, 1-213.
Sadleir, R., Barrett, P.M. & Powell, H.P. (2008) "The anatomy and systematics of Eustreptospondylus oxoniensis, a theropod dinosaur from the Middle Jurassic of Oxfordshire, England" Monograph of the Palaeontographical Society, 627, 160, 1-82.
Smith, N.D., Makovicky, P.J., Pol, D., Hammer, W.R. & Currie, P.J. (2007) "Osteology of Cryolophosaurus ellioti (Dinosauria: Theropoda) from the Early Jurassic of Antarctica and implications for early theropod evolution" Zoological Journal of the Linnean Society, 151, 377-421.
Yates, A.M. (2005) "A new theropod dinosaur from the Early Jurassic of South Africa and its implications for the early evolution of theropods" Palaeontologia Africana, 41, 105-122.
Xu, X., Clark, J.M., Mo J., Choiniere, J., Forster, C.A., Erickson, G.M., Hone, D.W.E., Sullivan, C., Eberth, D.A., Nesbitt, S., Zhao, Q., Hernandez, R., Jia, C., Han, F. & Guo, Y. (2009) "A Jurassic ceratosaur from China helps clarify avian digital homologies" Nature, 459, 940-944.
![[1]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Eustreptospondylus_oxoniensis_skeleton.png){kind=link}
![[2]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Eustreptospondylus_skeleton_(incomplete_skull).JPG){kind=link}