Naashoibitosaurus

Autor:	Korekta:
Maciej Ziegler, Kamil Kamiński

---

Naashoibitosaurus (naaszoibitozaur)
Długość:	ok. 9-10 m
Masa:	ok. 3-4 t
Miejsce występowania:	USA - Nowy Meksyk (formacja Kirtland - ogniwo De-na-zin)
Czas występowania	ok.73 Ma późna kreda (kampan)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Ornithopoda Iguanodontia Hadrosauridae Saurolophinae Kritosaurini
Rekonstrukcja przyżyciowa. Autor: Connor Ashbridge. [1].

Wstęp

Naashoibitosaurus to rodzaj dość dużego płaskogłowego hadrozauryda, żyjącego w późnej kredzie na południu Ameryki Północnej. Początkowo uznany za kolejny okaz Kritosaurus, obecnie uważany jest za odrębny rodzaj.

Etymologia

Nazwa oznacza „jaszczura z Naashoibito”. Naashoibito to nazwa miejsca znalezienia, które w języku nawaho ("na'asho'i") oznacza zatoczkę lub strumień. Nazwa jest jednak wynikiem błędu, gdyż okazało się, że szczątki pochodzą nie z Naashoibito, lecz z nieco starszych pokładów ogniwa De-na-zin z formacji Kirtland. Epitet gatunkowy honoruje Johna Ostroma, amerykańskiego paleontologa znanego przede wszystkim z odkrycia i opisu deinonycha, ale zajmującego się również hadrozaurydami.

Materiał kopalny

Holotyp (NMMNH P-16106) to niekompletna czaszka bez przodu pyska i żuchwy, a także częściowa lewa kość ramienna i kilka kręgów szyjnych i grzbietowych (Prieto-Márquez, 2014). Czaszka miała garb przed oczami, znany np. u dinozaurów takich jak Gryposaurus czy Kritosaurus, lecz nie jest on aż tak łukowato wygięty jak u tego pierwszego. Szczątki, pomimo tego, że zwierzę było duże (oszacowano je na 9-10m długości!) należały prawdopodobnie do niedorosłego osobnika.

Historia i ważność taksonu

Horner opisał czaszkę naaszoibitozaura w 1992 roku jako należącą do młodego osobnika rodzaju Kritosaurus. W tym samym czasie Hunt i Lucas opisywali część pozaczaszkową szkieletu jako należącą do gatunku Edmontosaurus saskatchewanensis. Po obejrzeniu czaszki stwierdzili oni, że nie może to być edmontozaur i nadali mu nową nazwę Naashoibitosaurus. W roku 2000 Thomas Williamson stwierdził (podobnie jak wcześniej Horner), że różnice te powstały wskutek innej morfologii czaszki w różnych stadiach rozwoju osobniczego. Według nich garb w miarę wzrostu przesuwał się do tyłu czaszki. Williamson wykazał także, że znalezisko pochodzi z tego samego obszaru i przedziału czasowego co Kritosaurus, a nie tak jak wcześniej sądzono z najmłodszej części formacji Kirtland. Jednak w drugiej edycji "The Dinosauria" uznano oddzielność tych dwóch rodzajów. W 2014 r. Prieto-Márquez dokonał redeskrypcjji kritozaura. Autor ten również uznał Naashoibitosaurus za odrębny rodzaj. Z taką interpretacją zgodzili się także Sullivan i Lucas (2015). Brak dzioba i żuchwy dodatkowo utrudnia rozstrzygnięcie ważności taksonu Naashoibitosaurus. Problem może zostać rozwiązany dzięki znalezieniu większej ilości materiału.

Spis gatunków

Naashoibitosaurus	Hunt & Lucas, 1993
N. ostromi	Hunt & Lucas, 1993

Bibliografia

Hunt, A.P., Lucas, S.G.. (1993). "Cretaceous vertebrates of New Mexico". W: Lucas, S.G., Zidek, J. “Dinosaurs of New Mexico”. New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin, 2. Albuquerque, New Mexico: New Mexico Museum of Natural History and Science. 77–91.

Prieto-Márquez, A. (2014). "Skeletal morphology of Kritosaurus navajovius (Dinosauria:Hadrosauridae) from the Late Cretaceous of the North American south-west, with an evaluation of the phylogenetic systematics and biogeography of Kritosaurini". Journal of Systematic Palaeontology. doi:10.1080/14772019.2014.770417.

Sullivan, R.M., Lucas, S.G. (2015). “Cretaceous vertebrates of New Mexico”. New Mexico Museum of Natural History and Science, 1801. 105-130.