Hypselospinus

Autor:	Korekta:
Marcin Szermański

---

Hypselospinus (hypselospin)
Długość:	ok. 6 m
Masa:	? t
Miejsce występowania:	Wielka Brytania – hrabstwo East Sussex (formacja Wadhurst Clay - podgrupa Hastings)
Czas występowania	140,2-136,4 Ma wczesna kreda (walanżyn)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Ornithopoda Iguanodontia Ankylopollexia Styracosterna
Plik:Hypselospinus.jpg Rekonstrukcja przyżyciowa hypselospina. Autor: Nobu Tamura. [1]

Wstęp

Hypselospinus to rodzaj wczesnokredowego przedstawiciela kladu Iguanodontia z terenów dzisiejszej Wielkiej Brytanii. Żył na tych terenach jakieś 140,2-136,4 milionów lat temu (walanżyn). Przez wiele lat traktowany był jako kolejny gatunek iguanodonta. Wg Normana (2010) należy do grupy Styracosterna, natomiast Paul (2008) – u niego określany jeszcze jako Iguanodon fittoni – uznaje za niemożliwego do szczegółowej klasyfikacji (incertae sedis).

Lokalizacja

Kamieniołom we wsi Shornden, niedaleko Hastings (hrabstwo East Sussex – w tej samej lokalizacji odnaleziono holotyp Barilium dawsoni). Zbocza tego kamieniołomu należą do formacji Wadhurst Clay (podgrupa Hastings).

Materiał przypisany również został wydobyty z pokładów formacji Wadhurst Clay, w tym – przynajmniej holotyp Iguanodon hollingtoniensis – w kamieniołomie Little Ridge we wsi Hollington.

Materiał kopalny

Holotyp NHMUK R1635 (wcześniej należący do Iguanodon fittoni) to: lewa kość biodrowa, tylna część kości krzyżowej, trzon przedniego kręgu ogonowego i (bardziej wątpliwy) proksymalny fragment kości kulszowej, noszący ślady działania erozyjnego wody (water-worn).

Materiał przypisany:

Holotyp Iguanodon hollingtoniensis: prawa kość udowa (NHMUK R1148), kręgi krzyżowe (R1629, R1632, R811). Materiał przypisany do I. hollingtoniensis: NHMUK R1834, R33, R1627, R1636 (zawierający osobniki R2357, R2358) oraz R1831 (zawierający osobniki NHMUK R1832, R1833, R1835 i R1836).

Jak się okazuje, nie są to jedyne skamieniałości należące do Hypselospinus – Norman (2010) donosi także o jeszcze innym materiale przypisanym, którego opisze "kiedy indziej".

Budowa

Wg Normana hypselospin jest średniej wielkości przedstawicielem iguanodontów. W porównaniu do wcześniejszych dinozaurów ptasiomiednicznych (należących do gradu kamptozaurów), współczesnego mu Barilium dawsoni (mimo mniejszej i lżej zbudowanej kości biodrowej) i późniejszych – Iguanodon bernissartensis i Mantellisaurus atherfieldensis charakteryzował się stosunkowo masywniejszą budową ciała.

Historia taksonomii

H. fittoni znany był wcześniej pod nazwą Iguanodon fittoni (Lydekker, 1889). W tej samej pracy Lydekker opisał inny gatunek iguanodonta – Iguanodon hollingtoniensis. Jak się okazało, te dwa dinozaury należały do jednego gatunku (Norman i Weishampel, 1990; Norman, 2004). Ponieważ I. fittoni był opisany (o zaledwie jedną stronę) przed I. hollingtoniensis, więc to on miał pierwszeństwo. Jak się jednak okazało po ponad 120 latach, I. fittoni reprezentuje nowy rodzaj iguanodonta. Nową nazwę "ukuł" formalnie Norman w 2010 roku, zachowując epitet gatunkowy fittoni.

W tym samym roku (lecz nieco później) Carpenter i Ishiba niezależnie od Normana również "ukuli" dla I. fittoni nową nazwę rodzajową – Wadhurstia (nazwa odnosi się do nazwy formacji). Jest ona młodszym synonimem Hypselospinus, gdyż opiera się na tym samym holotypie (określonym przez nich BMNH R 1635a-d; dodatkowo zaliczają do niego możliwe zęby).

Etymologia

Nazwa rodzajowa Hypselospinus znaczy "wysoki/długi kolec" (gr. hypselos + łac. spina) i odnosi się do wydłużonych wyrostków neuralnych obecnych u kręgów zarówno grzbietowych, jak i krzyżowych oraz ogonowych.

Spis gatunków

Hypselospinus	Norman, 2010
= Wadhurstia	Carpenter i Ishida, 2010
H. fittoni	(Lydekker, 1889) Norman, 2010
= Iguanodon fittoni	Lydekker, 1889
= Iguanodon hollingtoniensis	Lydekker, 1889
= Iguanodon hollingtonensis		nomen nudum
= Wadhurstia fittoni	(Lydekker, 1889) Carpenter i Ishida, 2010

Bibliografia

Carpenter, K. and Ishida, Y. (2010) "Early and "Middle" Cretaceous Iguanodonts in Time and Space". Journal of Iberian Geology 36 (2): 145-164.doi:10.5209/rev_JIGE.2010.v36.n2.3

Norman, D.B. (2004) Basal Iguanodontia. [w]: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): "The Dinosauria". Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press

Norman, D.B. (2010) "A taxonomy of iguanodontian (Dinosauria: Ornithopoda) from the lower Wealden Group (Cretaceous: Valanginian) of southern England". Zootaxa 2489: 47–66

Paul, G.S. (2008) "A revised taxonomy of the iguanodont dinosaur genera and species". Cretaceous Research 29 (2): 192–216. doi:10.1016/j.cretres.2007.04.009