Ichthyovenator

Hasło do weryfikacji - patrz bibliografia

Autor:	Korekta:
Dawid Mika	Łukasz Czepiński, Marcin Szermański, Mateusz Tałanda, Maciej Ziegler

Ichthyovenator (ichtiowenator)
Długość:	? (średniej wielkości-duży)
Masa:	? (średniej wielkości-duży)
Miejsce występowania:	Laos (Ban Kalum, obszar Tang Vay, prowincja Savannakhet, formacja "Grès supérieurs")
Czas występowania	125-112 Ma wczesna kreda (apt)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Theropoda Tetanurae Spinosauridae Baryonychinae
Ryc. 1. Rekonstrukcja przyżyciowa Ichthyovenator. © HodariNundu, 2012 [1]
Mapa znalezisk:
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":4,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[],"imageoverlays":null}

Wstęp

Ichtiowenator (Ichthyovenator) to wczesnokredowy nietypowy teropod, znany z osadów Laosu.

Etymologia

Nazwa rodzajowa Ichthyovenator pochodzi od greckiego słowa ichthos - ryba i łacińskiego venator - łowca. Odnosi się do prawdopodobnej rybożerności tego zwierzęcia. Epitet gatunkowy (laosensis) wywodzi się zaś od Laosu - kraju, w którym odkryto jego szczątki.

Materiał kopalny

Holotyp - częściowo artykułowany szkielet przechowywany w Muzeum Dinozaurów w Savannakhet i oznaczony jako MDS BK10-01 - 15. Zawiera on trzeci od końca kręg grzbietowy (tj. dwunasty) kręg grzbietowy, wyrostek neuralny ostatniego kręgu grzbietowego, pierwszy i drugi kręg ogonowy, pięć niekompletnych artykułowanych kręgów krzyżowych, kości biodrowe, prawą kość łonową, kość kulszową i tylne grzbietowe żebro.

Skamieliny odkryto w formacji "Grès supérieurs". Często jest ona uważana za odpowiadającą wiekowo tajlandzkim formacjom Khok Kraut i Phu Pan (późny barrem do wczesnego cenomanu). Niemniej jednakże skamieliny przewodnie (niemorskie małże Trigonioides kobayashi i Plicatounio suzuki) odkryte w tych samym skałach co Ichthyovenator sugerują ich pochodzenie z aptu. W formacji "Grès supérieurs" odkryto również kości zauropodów Tangvayosaurus i "Titanosaurus" falloti, a także ornitopoda ?Mandschurosaurus laosensis.

Diagnoza (za Allain i współpracownicy, 2012)

Uwaga! Poniższy fragment przedstawia szczegółowe dane i może wymagać od Czytelnika znajomości fachowych pojęć anatomicznych.

Należący do Baryonychinae spinozauryd z następującymi autapomorfami: sinusoidalny żagiel tworzony przez kręgi grzbietowe i krzyżowe, długość wyrostku neuralnego przedostatniego kręgu grzbietowego wynosi 410% długości trzonu kręgu, posiada on także przednio-tylny palcokształtny wyrostek, wyrostek poprzeczny pierwszego kręgu grzbietowego patrząc od dołu ma sigmoidalny kszałt, głęboki trzonowo-diapofyzalny otwór w wyrostku międzykręgowym pierwszego kręgu grzbietowego, długi "szpikulec" kości biodrowej, stosunek długości kości biodrowej/łonowej wyższy niż u jakiegokolwiek innego teropoda. Ponadto I. laosensis charakteryzuje szereg cech, nieznanych u innych tetanurów: tylne żebra połączone z kompleksem mostkowym (ESM), proksymalna płyta (plate) łonowa z obturatorem i notches, duża biodrowa płyta (?) z otworem biodrowym i środkowobocznie spłaszczonym trzonkiem.

Budowa

Uwaga! Poniższy fragment przedstawia szczegółowe dane i może wymagać od Czytelnika znajomości fachowych pojęć anatomicznych.

Jak stwierdzili sami autorzy opisu naszego dinozaura, jego dwunasty kręg grzbietowy pod względem anatomicznym jest jednym z najdziwniejszych znanych u teropodów. Jego trzon jest dwuwklęsły, nieco dłuższy niż wyższy i szerszy niż dłuższy. Z kolei wyrostek neuralny charakteryzuje się obecnością dodatkowych blaszek trzonowo-diapofyzalnych i szeregu niewyraźnych krawędzi, łączących podstawę wyrostka poprzecznego z wyrostkiem neuralnym. Mocno rozwinięty wyrostek neuralny jest pochylony ku przodowi, a nie tyłowi jak u spinozaura. Stosunek długości wyrostka neuralnego i trzonu (410%) jest mniejszy niż u Spinosaurus i niemal równy temu u Becklespinax, lecz większy niż u innych znanych teropodów. Wyrostki poprzeczne są bocznie skierowane.

Trzony drugiego i trzeciego kręgu grzbietowego były solidnie zrośnięte, choć między innymi dalej występowały szwy. Wysokość wyrostków neuralnych kręgów krzyżowych zwiększa się od pierwszego do czwartego, a potem obniża aż do ostatniego kręgu krzyżowego. Wyrostek neuralny pierwszego kręgu krzyżowego jest morfologicznie bardzo różny od wyrostków neuralnych pozostałych kręgów krzyżowych. Był on w porównaniu nie tylko do nich, ale także tylnych kręgów grzbietowych bardzo niski, co sprawiało, że żagiel ichtiowenatora miał wyraźnie sinusoidalny kształt.

Można było w nim wyróżnić trzy części:

• wysoki grzbietowy żagiel, obejmujący co najmniej trzynasty i czternasty krąg grzbietowy. Prawdopodobnie miał on wiele większy zasięg, ukryty przez niekompletność materiału kopalnego

• wgłębienie tworzone przez pierwszy kręg krzyżowy

• niższy żagiel tworzony przez trzy (drugi do piątego) kręgi krzyżowe i dwa pierwsze kręgi ogonowe.

W każdym razie, ogólną budową żagiel "rybiego łowcy" zauważalnie różni się od tego występującego u zuchomima (wyraźnie głębszego i łukowato wyginającego się nad kością krzyżową) i baryonyksa (szczątkowego, słabo poznanego z racji niezachowania się w zapisie kopalnym kręgów krzyżowych).

Allain i współpracownicy (2012) na podstawie rozbieżności w morfologii różnie wydłużonych neurofyz, obserwowanych u teropodów i histologicznych analizach nadzwyczaj wydłużonych wyrostków neuralnych synapsydów, spekulują, że żagiel ichtiowenatora odgrywał raczej rolę w rozpoznawaniu własnego gatunku, wabieniu partnerów seksualnych czy porozumienia się niż termoregulacji.

Trzony pierwszych dwóch kręgów ogonowych są dwukrotnie wklęsłe i znacząco szersze niż dłuższe. Główki żeber grzbietowych ichtiowenatora przypominają te znane u innych średniej wielkości teropodów. Trzonki żeber są w przekroju poprzecznym półokrągłe.

Sztyletokszałtna kość biodrowa mocno przypomina tę występującą u reszty dużych teropodów, jednakże w porównaniu do reszty elementów miednicy jest dłuższa.

Pozycja systematyczna

Analiza filogenetyczna przeprowadzona przez Allaina i innych (2012) wykazała, że Ichthyovenator jest przedstawicielem Baryonychinae oraz taksonem siostrzanym dla kladu tworzonego przez Baryonyx i Suchomimus.

Spis gatunków

Ichthyovenator	Allain, Xaisanavong, Richir & Khentavong, 2012
I. laosensis	Allain, Xaisanavong, Richir & Khentavong, 2012

Bibliografia

Allain, R.; Xaisanavong, T.; Richir, P.; Khentavong, B. (2012). "The first definitive Asian spinosaurid (Dinosauria: Theropoda) from the early cretaceous of Laos". Naturwissenschaften 99 (5): 369-377. DOI:10.1007/s00114-012-0911-7 [2]