Asilisaurus

Autor:	Korekta:
Mateusz Tałanda	Maciej Ziegler

---

Asilisaurus (asilizaur)
Długość:	3,5 m
Miejsce występowania:	Tanzania (warstwy Manda - ogniwo Lifua)
Czas występowania	ok. ?245-237 Ma środkowy trias (późny anizyk?)
Systematyka	Archosauria Dinosauromorpha Dinosauriformes Silesauridae
Rekonstrukcja asilizaura. Autor: "Smokeybjb" [1]
Mapa znalezisk:
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":4,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[],"imageoverlays":null}

Wstęp

Asilisaurus (asilizaur) - najstarszy znany rodzaj gada dinozaurokształtnego z rodziny silezaurydów. Został opisany w 2010 roku na łamach periodyku Nature przez Nesbitta i in. Odkryto go w Tanzanii w osadach sprzed około 245-237 milionów lat (raczej bliżej 237 Ma). Jego nazwa rodzajowa pochodzi od słowa Asili, które w języku suahili znaczy "przodek", "założyciel". Końcówka saurus oznacza z greckiego "jaszczur". Nazwa gatunkowa kongwe w suahili oznacza "pradawny". Odnosi się to wyjątkowo wczesnego wieku, w którym żyło to zwierzę. Większość jego krewniaków jest znana ze znacznie młodszych okresów.

Cechy charakterystyczne i materiał kopalny

Znaleziony materiał asilizaura należał do co najmniej kilkunastu osobników. Mimo że ich szczątki były niekompletne i dysartykułowane, udało się zrekonstruować szkielet zwierzęcia i wiele informacji o jego budowie. Okazem holotypowym NMT RB9 jest przednia część lewej kości zębowej z paroma zębami znalezionymi obok niej. Oprócz tego znaleziono liczne elementy z różnych części szkieletu opisane jako materiał paratypowy. Poza fragmentami, nie udało się znaleźć kończyn przednich i większości czaszki. Asilizaur charakteryzował się ostrym zakończeniem przedniej końcówki kości zębowej - spoczywał na niej rogowy, bezzębny dziób. Tylna, uzębiona część miała wypukłą grzbietową krawędź. Zęby były usztywnione w zębodołach. Miały kołkowaty kształt z niewielką serracją na szczycie korony zęba. Rowek Meckela był usytuowany grzbietobrzusznie na policzkowej stronie kości zębowej. Asilizaur miał, na podobieństwo do dinozaurów roślinożernych, długą kość łzową i szeroką przedczołową. Reszta jego ciała przypominała pozostałe silezaurydy.

Paleobiologia

Tryb życia

Asilizaur był prawdopodobnie czworonożny jak jego bliscy krewniacy. Świadczą o tym długie, choć niekompletne kości kończyn przednich. Budowa kości kruczej wskazuje, że były one podciągnięte pod tułów. Asilizaur bronił się przed drapieżnikami prawdopodobnie żyjąc w stadach. W razie zagrożenia ratował się ucieczką, choć prymitywna budowa skoku (jak u Pseudolagosuchus) i kręgów krzyżowych sugeruje, że nie był tak sprawnym biegaczem jak silezaur. W zdobywaniu pokarmu pomagał mu bezzębny rogowy dziób na dolnej szczęce i długa, wysmukła szyja. Kołkowate zęby mogą wskazywać na owadożerność, ale długą kością łzową i szeroką przedczołową przypomina roślinożerne dinozaury.

Rozmiary

Nie znaleziono kompletnych szkieletów asilizaura, ale znalezione kości należały prawdopodobnie do osobników nie dłuższych niż metr lub półtora metra. Zamieszanie powstało, gdy z podobnych osadów opisano fragmenty kości udowej ponad dwa razy większego silezauryda. Szacuje się, że cała kość mogła mieć około 35 cm długości, a całe zwierzę ponad 3 metry. Nie wiadomo jednak, czy należała do asilizaura, czy nie. Jeśli tak, to dotychczasowe znaleziska należały wyłącznie do osobników młodocianych. Hipotezę tę wspiera budowa ich tkanki kostnej, która nie nosi w sobie żadnych śladów spowolnionego wzrostu, charakterystycznych dla zwierząt dorosłych. Być może osobniki młodociane łączyły się w stada dla lepszej ochrony przed drapieżnikami, natomiast osobniki w pełni wyrośnięte były rzadkością w populacji. Drugą przyczyną może być wysoka śmiertelność osobników młodych, z których tylko niewielka część osiągała pełne rozmiary - stąd dominują kości małych osobników. A. kongwe jest zatem największym gatunkiem silezauryda. Inaczej mielibyśmy do czynienia z dwoma gatunkami silezaurydów i niespodziewaną różnorodnością linii dinozaurowej w anizyku. Niasazaur i ten duży silezauryd pokazują, że początki tej linii wcale nie musiały być związane z małymi rozmiarami, jak się dotychczas uważało.

Geologia i środowisko życia

Szczątki asilizaura znaleziono w jeziorno-rzecznych sekwencjach mułowców i piaskowców ogniwa Lifua warstw Manda należących do basenu Ruhuhu w Tanzanii. Znaleziska dokonano koło miasta Litumba Ndyosi. W środkowym triasie był to obszar półsuchej równiny zalewowej. W zbiornikach wodnych żyły słodkowodne małże. Na terenach wilgotnych występowały płazy z grupy stereospondyli. Liczne były gady ssakokształtne - dicynodonty (Sangusaurus i Angonisaurus) i cynodonty (Aleodon brachyrhamphus i Scalenodon angustifrons). Archozauromorfy, oprócz asilizaura, były reprezentowane przez Stenaulorhynchus, rauizuchy, takson podobny do Erpetosuchus, Hypselorachis i nieopisane pseudozuchy. Podobny zestaw zwierząt znajdowano w południowej Afryce w warstwach datowanych na środkowy trias. Jest to jedyna przesłanka na temat wieku ogniwa Lifua.

Spis gatunków

Asilisaurus	Nesbitt, Sidor, Irmis, Angielczyk, Smith i Tsuji, 2010
A. kongwe	Nesbitt, Sidor, Irmis, Angielczyk, Smith i Tsuji, 2010

Bibliografia

Barrett, P.M., Nesbitt, S.J., Peecook, B.R. 2015. A large-bodied silesaurid from the Lifua Member of the Manda beds (Middle Triassic) of Tanzania and its implications for body-size evolution in Dinosauromorpha. Gondwana Research, t. 27, nr 3, str. 925–931. doi: 10.1016/j.gr.2013.12.015

Griffin, C.T., Nesbitt, S.J. 2016. The femoral ontogeny and long bone histology of the Middle Triassic (? late Anisian) dinosauriform Asilisaurus kongwe and implications for the growth of early dinosaurs. Journal of Vertebrate Paleontology, t. 36, nr 3. DOI: 10.1080/02724634.2016.1111224

Langer, M.C., Nesbitt, S.J., Bittencourt, J.S., Irmis, R.B. 2013. Non-dinosaurian Dinosauromorpha. W: Nesbitt S.J., Desojo J.B. i R.B. Irmis (red.) Anatomy, Phylogeny and Palaeobiology of Early Archosaurs and their Kin. Geological Society, London, Special Publications, t. 379, str. 157-186. doi: 10.1144/SP379.9

Nesbitt, S.J., Sidor, C.A., Irmis, R.B., Angielczyk, K.D., Smith, R.M.H., Tsuji, L.A. 2010. Ecologically distinct dinosaurian sister group shows early diversification of Ornithodira. Nature, t. 464, str. 95–98. doi:10.1038/nature08718