Delapparentia
| Autor: | Korekta: |
| Marcin Szermański | Maciej Ziegler, Mateusz Tałanda |
| Delapparentia (delapparentia) | |
|---|---|
| Długość: | ok. 10 m (?) |
| Masa: | ? t |
| Miejsce występowania: | Hiszpania – prowincja Teruel
(formacje Camarillas i Blesa) |
| Czas występowania | 129,4-128,3 Ma
wczesna kreda (wczesny barrem) |
| Systematyka | Dinosauria |
Rekonstrukcja szkieletu delapparentii. Na różowo zaznaczone odnalezione kości. [1] | |
| Mapa znalezisk: | |
|
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Delapparentia to rodzaj wczesnokredowego ornitopoda z grupy Styracosterna. Żyła na obszarze dzisiejszego Półwyspu Iberyjskiego (Pirenejskiego) we wczesnym barremie, jakieś 129,4-128,3 milionów lat temu. Wcześniej była znana jako kolejny osobnik należący do gatunku Iguanodon bernissartensis. Jej najbliższymi krewnymi są brytyjskie iguanodonty Barilium i Hypselospinus.
Materiał kopalny
Holotyp MPT/I.G (Museo Provincial de Teruel, Iguanodon, Galve) to 4 proksymalne kręgi szyjne, 2 kręgi krzyżowe, 14 kręgów ogonowych, 28 wyrostków neuralnych, 5 łuków hemalnych, skostniałe ścięgna, 14 żeber, kość biodrowa (78 cm) i łonowa.
Niektóre, pojedyncze kości (nie wymienione powyżej) okazały się należeć do Aragosaurus (obecność pneumatycznych żeber skłania do przypuszczenia, że być może one także pochodzą od zauropoda a nie dinozaura ptasiomiednicznego - przypuszczenie własne, MZ).
Trzy lata później opisano nowe kości laparentii ze stanowiska La Cantalera 2. Była to kość kulszowa i niekompletna kość zębowa prawdopodobnie z jednego osobnika.
Diagnoza
| Uwaga! Poniższy fragment przedstawia szczegółowe dane i może wymagać od Czytelnika znajomości fachowych pojęć anatomicznych. |
J.I. Ruiz-Omeñaca wskazał następujące autapomorfie:
1. Tylne żebra grzbietowe z długimi, równoległymi i niezrośniętymi (?ze sobą) główką i guzkiem.
2. Skostniałe żebra mostkowe (sternal ribs).
3. Prosty i bocznośrodkowo rozszerzony wyrostek przedpanewkowy kości biodrowej (obecne także u Zalmoxes).
Ponadto wykazuje takie cechy, jak przednie żebra grzbietowe z pneumatycznym otworem oraz kość kulszowądużych rozmiarów w porównaniu do kości biodrowej.
W 2016 roku uznano, że powyższe cechy wpadają w zmienność osobniczą Iguanodon, stąd Delapparentia została uznana za należąca do tego rodzaju.
Historia taksonomii
Holotyp D. turolensis został pierwotnie opisany jako kolejny osobnik Iguanodon bernissartensis przez de Lapparenta w 1960 roku. Na przestrzeni lat naukowcy stwierdzili, że różni się on od iguanodonta na poziomie rodzajowym. Ruiz-Omeñaca i Canudo (2003) oraz Ruiz-Omeñaca i in. (2003) określili okaz MPT/I.G odpowiednio Iguanodontidae indet. i "iguanodontydem z de la Maca" – to ostatnie miano pojawiło się również w pracy Ruiz-Omeñaca i in. (2004). Dopiero 2 lata później pojawiła się propozycja – tego samego naukowca – nowej nazwy zarówno rodzajowej, jak i gatunkowej dla tego okazu dinozaura: "Delapparentia turolensis", jednak była to nazwa wówczas nieoficjalna (nomen nudum). W 2007 roku Royo-Torres i Cobos nazywają go nowym (nienazwanym – przypis MS) gatunkiem iguanodontyda. Dopiero w 2011 roku okaz MPT/I.G doczekał się formalnego opisu, którego autorem był Ruiz-Omeñaca. Wykorzystał on zaproponowaną przez siebie 5 lat wcześniej nazwę – D. turolensis.
Etymologia
Nazwa rodzajowa Delapparentia honoruje pioniera dinozaurologii hiszpańskiej - Alberta Félixa de Lapparenta (1905-1975). Epitet gatunkowy turolensis odnosi się do prowincji Teruel, gdzie odnaleziono holotyp tego wczesnokredowego dinozaura ptasiomiednicznego.
Spis gatunków
| Delapparentia | Ruiz-Omeñaca, 2011 | = Iguanodon |
| = "Delapparentia" | Ruiz-Omeñaca, 2006 | nomen nudum |
| Delapparentia turolensis | Ruiz-Omeñaca, 2011 | = Iguanodon sp. |
| = "Delapparentia turolensis" | Ruiz-Omeñaca, 2006 | nomen nudum |
Bibliografia
Gasca, J.M., Canudo, J.I., Moreno-Azanza, M. 2014. On the diversity of Iberian iguanodont dinosaurs: New fossils from the lower Barremian, Teruel province, Spain. Cretaceous Research, t. 50, str. 264-272. doi:10.1016/j.cretres.2014.05.009
Ruiz-Omeñaca J.I. 2011. Delapparentia turolensis nov. gen et sp., un nuevo dinosaurio iguanodontoideo (Ornithischia: Ornithopoda) en el Cretácico Inferior de Galve [Delapparentia turolensis nov. gen et sp., a new iguanodontoid dinosaur (Ornithischia: Ornithopoda) from the Lower Cretaceous of Galve (Spain)]. Estudios Geológicos, t. 67, nr 1, str. 83–110. doi:10.3989/egeol.40276.124
