Ixalerpeton

Autor:

Mateusz Tałanda

---

Ixalerpeton (iksalerpeton)
Długość	65 cm
Wysokość	23 cm
Miejsce	Brazylia Rio Grande do Sul (formacja Santa Maria, ogniwo Alemoa)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 237-228 Ma późny trias (karnik)
Systematyka	Archosauria Dinosauromorpha Lagerpetidae
Rekonstrukcja Ixalerpeton. 0.65 m Porównanie wielkości Ixalerpeton i człowieka. Sylwetki: Phylopic.org
Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":3,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u017cleb Buriol\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"\u017cleb Buriol\n","link":"","lat":-29.658333333333001036180576193146407604217529296875,"lon":-53.43555555555600022898943279869854450225830078125,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Iksalerpeton (łac. Ixalerpeton polesinensis) to bliski krewny dinozaurów z rodziny Lagerpetidae, żyjący w późnym triasie na terenie dzisiejszej Brazylii. Jego nazwa znaczy "skaczący gad z São João do Polêsine" na cześć miasta, w którym odkryto jego szczątki.

Materiał kopalny

Znaleziono dwa osobniki. Ten bardziej kompletny został wyznaczony na okaz typowy. Składa się z dachu czaszki, puszki mózgowej, 23 kręgów przedkrzyżowych połączonych stawowo, dwóch krzyżowych, dziewięciu ogonowych, prawej łopatki, lewej kości ramieniowej, miednicy, kości udowej, piszczelowej i strzałkowej. Drugi okaz to dwie niekompletne kości udowe.

Budowa

Odkrycie iksalerpetona było niezwykle ważne dla poznania całej rodziny Lagerpetidae, ponieważ do tej pory była ona znana tylko z budowy kończyn tylnych, miednicy i towarzyszących jej kręgów. Iksalerpeton dostarcza pierwszych informacji o budowie przodu ciała tych zwierząt, uzupełniając ważną lukę w naszej wiedzy o wczesnej ewolucji bliskich krewnych dinozaurów.

Dach czaszki iksalerpetona był proporcjonalnie szerszy niż u większości wczesnych dinozaurów. Duże kości zaczołowe przypominają prymitywnych krewnych archozaurów. Porównanie z innymi dinozauromorfami wskazuje, że u iksalerpetona zachowały się kręgi przedkrzyżowe od szóstego do dwudziestego. Dwa przednie mogły być ostatnimi kręgami szyjnymi. Miednicę łączyły tylko dwa kręgi krzyżowe, a panewka stawu biodrowego była zamknięta (w pełni skostniała). Obie te cechy są prymitywne dla gadów, a zmieniają się u bardziej zaawansowanych przedstawicieli linii dinozaurowej. Kości kulszowe łączyły się z łonowymi na znacznej długości, podobnie jak u lagerpetona, a w przeciwieństwie do bardziej zaawansowanych krewniaków. Kość udowa ma typową dla Lagerpetidae budowę. Zaskakująca jest budowa grzebienia naramiennego na kości ramieniowej, do którego przyczepiają się mięśnie poruszające rękoma zwierzęcia. Jego długość przekracza 30% długości kości, co było do tej pory uważane za cechę charakterystyczną dinozaurów. Tymczasem iksalerpeton pokazuje, że jest to cecha pierwotna dla całej linii dinozaurowej.

Pozycja filogenetyczna

Iksalerpeton jest typowym przedstawicielem rodziny Lagerpetidae, która skupia bliskich krewnych dinozaurów o niewielkich rozmiarach ciała. Wśród nich, iksalerpeton jest ogniwem przejściowym między starszym lagerpetonem, a młodszymi gatunkami dromomerona.

Spis gatunków

Ixalerpeton	Cabreira, Kellner, Dias-da-Silva, da Silva, Bronzati, de Almeida Marsola, Müller, Bittencourt, Batista, Raugust, Carrilho, Brodt i Langer, 2016
Ixalerpeton polesinensis	Cabreira, Kellner, Dias-da-Silva, da Silva, Bronzati, de Almeida Marsola, Müller, Bittencourt, Batista, Raugust, Carrilho, Brodt i Langer, 2016

Literatura

Cabreira, S.F., Kellner, A.W.A., Dias-da-Silva, S., da Silva, L.R., Bronzati, M., de Almeida Marsola, J.C., Müller, R.T., Bittencourt, J. de S., Jul’Armando Batista, B., Raugust, T., Carrilho, R., Brodt, A., Langer, M.C. 2016. A Unique Late Triassic Dinosauromorph Assemblage Reveals Dinosaur Ancestral Anatomy and Diet. Current Biology, t. 26, str. 1-6. [1]