Suskityrannus

Autor:

Kamil Kamiński

---

Suskityrannus (suskityran)
Długość	>2-2,5 m
Dieta	mięsożerny
Miejsce	USA Nowy Meksyk (formacja Moreno Hill, dolne warstwy)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 92 Ma późna kreda (środkowy turon)
Systematyka	Dinosauria Theropoda Tetanurae Coelurosauria Tyrannosauroidea
Zrekonstruowany szkielet. Autor zdjęcia: Kumiko. [1]

Wstęp

Suskityrannus to rodzaj niewielkiego teropoda z kladu Tyrannosauroidea żyjącego ok. 92 mln lat temu na obszarach dzisiejszych Stanów Zjednoczonych. Jest to kolejny opisany w ostatnich latach przedstawiciel tej grupy drapieżnych dinozaurów ze „środkowej kredy”, pomagający wypełnić lukę między prymitywnymi, wczesnokredowymi tyranozauroidami, a potężnymi, zaawansowanymi tyranozaurydami z końca kredy.

Etymologia

Nazwa Suskityrannus pochodzi od słowa suski („kojot”) w języku Indian z plemienia Zuni oraz łacińskiego tyrannus („tyran”). W pracy opisującej tego dinozaura ten drugi człon przetłumaczono błędnie jako „król”. Epitet gatunkowy honoruje Hazela Wolfe’a za jego wkład w badania skamieniałości w Moreno Hill.

Materiał kopalny

Holotyp (MSM P4754) to niekompletny szkielet, w tym częściowa czaszka (niekompletne kości przedszczękowe, przednia część i tylna końcówkę żuchwy, fragmentaryczna puszka mózgową i k. ciemieniowa oraz kawałek k. kwadratowej), dwa kręgi szyjne z fragmentami żeber szyjnych, trzon kręgu grzbietowego, niekompletny trzon kręgu krzyżowego, dalsze części kości lewego śródstopia II-IV i inne fragmenty.

Paratyp (MSM P6178) to fragment żuchwy, lewa k. czołowa i częściowa zaoczodołowa, kilka kręgów z różnych części ciała, niekompletna łopatka, fragmenty pazurów przednich łap, fragment k. łonowych oraz większość k. tylnych kończyn (brakuje gł. kości stóp).

Oba okazy były młodymi osobnikami.

Historia taksonu

Szczątki Suskityrannus odkryto w 1998 r. i początkowo uznano za dromeozauryda. W 2000 r. odnaleziono kolejne kości, a suskityrana przedstawiano jako prymitywnego celurozaura. W reszcie, po dokładniejszych badaniach stwierdzono, że jest to tyranozauroid. W 2011 r. pojawiał się on w serialu popularnonaukowym BBC „Dinosaur Planet”, gdzie otrzymał nieoficjalną nazwę „Zunityrannus”. W 2019 r. ukazał się oficjalny opis, a autorzy (Nesbitt i in.) ochrzcili omawianego tu dinozaura nazwą Suskityrannus.

Budowa i filogeneza

Suskityrannus był niedużym (jednak nie wiadomo, jakie rozmiary odia gały w pełni dorosłe okazy), lekko zbudowanym, dwunożnym drapieżnikiem. Od innych tyranozauroidow odróżniały go dwie autapomorfie w budowie kończyn tylnych. Czaszka była stosunkowo niewielka (25-32 cm długości), wydłużona i niska, ze skróconą kością przedszczękową. Jak u wszystkich tyranozauroidów, w kościach przedszczękowych znajdowały się cztery zęby o charakterystycznym D-kształtnym przekroju. Kości szczękowe zawierały po trzynaście zakrzywionych zębów, a zębowe – szesnaście. Kręgi szyjne były skrócone i zbliżały suskityrana bardziej dotyranozaurydów, niż bazalnych tyranozauroidów, podobnie jak wklęsły przedni koniec trzonu kości łonowej. Z kolei kość udowa przypominała wczesne tyranozauroidy i Xiongguanlong. Kość piszczelowa przewyższała długością udową. Stopa miała rozwiniętą strukturę arctometatarsus i odróżniała Suskityrannus od prymitywnych przedstawicieli Tyrannosauroidea. Wskazuje to, że był on szybko biegającym zwierzęciem.

Suskityrannus był średnio zaawansowanym tyranozauroidem, pośrednim między wczesnymi przedstawicielami tej grupy, a późnokredowymi gigantami. Mógł być bliski takim formom jak Xiongguanlong czy Timurlengia.

Tempo wzrostu

Analiza histologiczna kości wykazała, że Suskityrannus rósł w podobny sposób co małe teropody, o długości kości udowej pomiędzy 10 a 30 cm. Dorosłe okazy zapewne nie osiągały rozmiarów zbliżonych do tyranozaurydów. Tempo wzrostu było bardziej zbliżone do wczesnych tyranozauroidów, jak Guanlong.

Spis gatunków

Suskityrannus	Nesbitt, Denton Jr, Loewen, Brusatte, Smith, Turner, Kirkland, McDonald i Wolfe, 2019
S. hazelae	Nesbitt, Denton Jr, Loewen, Brusatte, Smith, Turner, Kirkland, McDonald i Wolfe, 2019

Bibliografia

Mortimer, M. (2012 online) [2].

Nesbitt, S.J.,. Denton Jr., R.K., Loewen, M.A., Brusatte, S.L., Smith, N.D., Turner, A.H., Kirkland, J.I., McDonald, A.T. & Wolfe, D.G. (2019). “A mid-Cretaceous tyrannosauroid and the origin of North American end-Cretaceous dinosaur assemblages.”. Nature Ecology & Evolution [3]. -