Xiongguanlong

Autor:	Eryk Sroka
Korekta:	Marcin Szermański, Maciej Ziegler, Michał Siedlecki

---

Xiongguanlong (ksiongguanlong)
Długość	4,6 m
Wysokość	1,35 m (w biodrach)
Masa	275 kg
Dieta	mięsożerny
Miejsce	Chiny - Gansu (formacja Xiagou)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 wczesna kreda (apt)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Theropoda Tetanurae Coelurosauria Tyrannosauroidea Pantyrannosauria ?Eutyrannosauria
Rekonstrukcja przyżyciowa. Autor: Cesar Diaz. [3] Porównanie rozmiarów ksjongguanlonga z człowiekiem. Autor: Conty. [4]
Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":4,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003Emiejsce znalezienia szcz\u0105tk\u00f3w ksongguanlonga.\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"miejsce znalezienia szcz\u0105tk\u00f3w ksongguanlonga.\n","link":"","lat":39.89999999999999857891452847979962825775146484375,"lon":96.7999999999999971578290569595992565155029296875,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Xiongguanlong to rodzaj średniej wielkości tyranozauroida żyjącego na terenie dzisiejszych Chin w drugiej połowie epoki wczesnej kredy.

Materiał kopalny

Rekonstrukcja szkieletu ksjongguanlonga. Na szaro oznaczone zostały znane elementy szkieletu. Autor: Conty. [1].

Holotyp (FRDC-GS JB16-2-1) składa się z prawie kompletnej czaszki (bez dolnej szczęki), pełnej serii kręgów przedkrzyżowych, fragmentarycznej prawej kości biodrowej oraz prawej kości udowej. W chwili śmierci osobnik ten nie osiągnął dojrzałości płciowej. Został opisany w 2010 roku przez Li i jego współpracowników choć publikację złożyli online w 2009 roku.

Budowa, paleobiologia i systematyka

Rekonstrukcja szkieletu ksjongguanlonga polującego na bejszanlonga. Zdjęcie: GKNOVA6. [2].

Ksjongguanlong był średniej wielkości drapieżnym dinozaurem o długim, niskim pysku pełnym ostrych zębów (po cztery w kościach przedszczękowych i po piętnaście w kościach szczękowych). Zęby w k. przedszczękowej miały prążkowanie i przekrój poprzeczny w kształcie litery D (tak jak u tyranozaurydów), ale zęby w k. szczękowej były wąskie i bocznie spłaszczone (w kształcie ostrzy). Część kości czaszki (k. szczękowe, łzowe i zaoczodołowe) jest bardzo wydłużonych, k. nosowe były zrośnięte i nie posiadały ani otworów pneumatycznych, obecnych chociażby u guanlonga ani chropowatości charakterystycznej dla tyranozaurydów. Ogółem czaszka tego teropoda była bardzo zwarta w swej budowie. K. przedoczodołowe były niewielkie, trójkątne i nie dotykały oczodołów. Do czaszki były za życia połączone silne mięśnie na co wskazują wklęsłe grzebienie strzałkowe zrośniętych ze sobą k. ciemieniowych oraz wielkie k. kwadratowe o bocznie rozszerzonych kłykciach. Podobnie jak u tyranozaurydów, k. zaoczodołowe są położone pionowo względem otworu podskroniowego. Masywne podniebienie kształtowały zaś lemiesze oraz k. zewnątrzskrzydłowe (ectopterygoid). Niewiele da się powiedzieć o szkielecie pozaczaszkowym, oprócz tego, że kręgi były ze sobą współskostniałe, każdy z nich zawierał parę otworów pneumatycznych. Łuki neuralne były największe na kręgach grzbietowych, gdzie pokrywały cały trzon, a wyrostki kolczyste kręgów wydłużały się w stronę ogona. Budowa k. biodrowej i k. udowej przypominała tą u tyranozaurydów jak i ornitomimozaurów.

Ksjongguanlong był drapieżnikiem polującym na dinozaury roślinożerne, takie jak duży ornitomimozaur bejszanlong, średnich rozmiarów hadrozauroidy ksuwulongi i jintazaury, prawdopodobnego terizinozauryda suzuzaura oraz młode makronary siaowanlongi. Być może młodociane osobniki polowały na małe ceratopsy archeoceratopsy, jaszczurki oraz liczne ptaki, takie jak ganzusy, feitjaniusy, bądź awimaje.

Ksjongguanlong był stosunkowo zaawansowanym tyranozauroidem, należącym do kladu Pantyrannosauria, skupiającego gatunki bardziej zaawansowane od bazalnych form, takich jak proceratozaurydy, dilong, czy eotyran, lecz bardziej "prymitywne" niż tyranozaurydy, dryptozaurydy oraz inni przedstawiciele grupy Eutyrannosauria, co potwierdza większość analiz filogenetycznych (Delcourt i Grillo, 2018; Naish i Cau, 2022; patrz również Tyrannosauroidea#Kladogramy). W 2011 roku Zanno i Makovicky poinformowali o odkryciu zęba bliskiego krewnego omawianego rodzaju w mniej więcej równowiekowych osadach formacji Cloverly w USA.

Etymologia

Nazwa rodzajowa pochodzi to zbitek dwu słów: mandaryńskiego Xiong Guan ("Grand Pass") - historycznej nazwy miasta Jiayuguan oraz chińskiego long - co znaczy smok. Epitet gatunkowy pochodzi od mandaryńskiego bai mo ("biały duch"), co ma swoje odniesienie w topografii terenu.

Spis gatunków

Xiongguanlong	Li, Norell, Gao, Smith i Makovicky, 2010
= "Xiongguanlong"	Li, Norell, Gao, Smith i Makovicky, 2009	nomen nudum (online)
X. baimoensis	Li, Norell, Gao, Smith i Makovicky, 2010
= "X. baimoensis"	Li, Norell, Gao, Smith i Makovicky, 2009	nomen nudum (online)

Bibliografia

Delcourt, R., Grillo, O.N. (2018). "Tyrannosauroids from the Southern Hemisphere: Implications for biogeography, evolution, and taxonomy". Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology. 511: 379–387. [5]

Li, D., Norell, M.A., Gao, K.n, Smith, N.D., Makovicky, P.J. (2010) A longirostrine tyrannosauroid from the Early Cretaceous of China. „Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences”. 277 (1679), s. 183–190. doi:10.1098/rspb.2009.0249

Naish, D., Cau, A. (2022). "The osteology and affinities of Eotyrannus lengi, a tyrannosauroid theropod from the Wealden Supergroup of southern England". PeerJ. 10: e12727. [6]

Zanno, L.E., Makovicky, P.J. (2011) "On the earliest record of Cretaceous tyrannosauroids in western North America: implications for an Early Cretaceous Laurasian interchange event" Historical Biology, 24(3), 317-325. http://dx.doi.org/10.1080/08912963.2010.543952