Neuquensaurus

Autor:

Kamil Kamiński

---

Neuquensaurus (nekenzaur)
Długość	8-15? m
Masa	1,8-6,1 t
Dieta	roślinożerny
Miejsce	Argentyna – Neuquen, Urugwaj (formacja Anacleto)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 84-76 Ma późna kreda (wczesny – środkowy kampan)
Systematyka	Dinosauria Sauropoda Titanosauriformes Somphospondyli Titanosauria Saltasauridae Saltasaurinae
Zrekonstruowany szkielet. Źródło: Otero, 2010

Wstęp

Neuquensaurus to rodzaj niewielkiego lub średniej wielkości zauropoda z kladu Titanosauria żyjącego w późnej kredzie na obszarach dzisiejszej Argentyny. Został on pierwotnie opisany przez Lydekkera jako kolejny gatunek wątpliwego rodzaju Titanosaurus (1893). W 1986 r. argentyński paleontolog Jaime Powell przeniósł go do nowego rodzaju Neuquensaurus, jednak z naukowego punktu widzenia stał się on ważną nazwą dopiero w 1992 r.

Etymologia

Nazwa Neuquensaurus pochodzi od prowincji Neuquen, na terenie której znaleziono jego szczątki, oraz greckiego słowa sauros („gad”, „jaszczur”).

Materiał kopalny

Holotyp (MLP-Ly 1-6) to sześć kręgów ogonowych.

Materiał przypisany obejmuje m.in. kości obręczy barkowej, płyty mostkowe, kości przednich i tylnych kończyn oraz miednicy, a także kość krzyżową. Niestety, wiele spośród szczątków nekenzaura jest obecnie uważanych za zaginione (Otero, 2010). W 2005 r. Salgado i in. opisali nowy okaz MCS-5, obejmujący kompletne kręgi szyjne, większość grzbietowych, kilkanaście ogonowych, kość krzyżową, kości miednicy oraz kończyn tylnych, a także dwie osteodermy.

Budowa

Neuquensaurus był raczej niewielkim lub średniej wielkości tytanozaurem (Salgado i in., 2005). Oszacowania jego rozmiarów różnią się znacząco i wahają się od 7,5 m (Paul, 2010) do 15 m długości (Holtz, 2011). Otero (2010) określa go jako jednego z najmniejszych zauropodów w ogóle, a zaprezentowana przez niego rekonstrukcja szkieletu wskazuje na ok. 8 m długości. Od swoich krewniaków Neuquensaurus różnił się cechami budowy kręgów i kości strzałkowej. Kość krzyżowa składała się z siedmiu kręgów, z których kręgi od 3. do 5. miały zwężone trzony (Salgado i in., 2005). Neuquensaurus wykazywał wiele synapomorfii saltazaurynów, ale miał też kilka cech prymitywnych w budowie kończyn przednich czy miednicy (Otero, 2010). Odkrycie osteoderm stowarzyszonych ze szczątkami nekenzaura wskazuje, że był on chroniony przez rodzaj pancerza, tworzonego przez niewielkie, kostne guzy (Salgado i in., 2005). Jak w przypadku wielu zauropodów, nie znamy żadnych kości czaszki omawianego tytanozaura.

Holotyp N. australis. Autor zdjęcia: Richard Lydekker [1].

?Neuquensaurus robustus

Gatunek ten, podobnie jak typowy N. australis, został początkowo zaliczony do rodzaju Titanosaurus (von Huene, 1929). Lektotyp składa się z kości łokciowych, lewej promieniowej i lewej udowej. Obecnie N. robustus jest uważany za nomen dubium (Otero, 2010).

Spis gatunków

Neuquensaurus	Powell, 1992
N. australis	(Lydekker, 1893) Powell, 1992
=Titanosaurus australis	Lydekker, 1893
?N. robustus	(von Huene, 1929) Powell, 1992	nomen dubium
=Titanosaurus robustus	von Huene, 1929

Bibliografia

Benson, R. B. J., Campione, N. E., Carrano, M. T., Mannion, P. D., Sullivan, C., Upchurch, P. & Evans, D. C. (2014) "Rates of Dinosaur Body Mass Evolution Indicate 170 Million Years of Sustained Ecological Innovation on the Avian Stem Lineage" PLoS Biology, 12(5), e1001853. doi:10.1371/journal.pbio.1001853.

Holtz, T. (2012) "Dinosaurs" (suplement) [[2]].

Otero, A. (2010). "The appendicular skeleton of Neuquensaurus, a Late Cretaceous saltasaurine sauropod from Patagonia, Argentina"). Acta Palaeontologica Polonica. 55 (3): 399–426. doi:10.4202/app.2009.0099.

Paul, G.S. (2010). "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University.

Salgado, L., Apesteguia, S., Heredia, S. (2005). “A New Specimen of Neuquensaurus australis, a Late Cretaceous Saltasaurine Titanosaur from North Patagonia”. Journal of Vertebrate Paleontology. 25, 3 623-634