Paranthodon

Autor:	Maciej Ziegler
Korekta:	Marcin Szermański, Dawid Mika, Tomasz Sokołowski, Paweł Konarzewski

---

Paranthodon (parantodont)
Długość	5 m ?
Masa	ok. 0,5-1 t ?
Dieta	roślinożerny
Miejsce	RPA - Prowincja Przylądkowa Wschodnia (górne warstwy formacji Kirkwood)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 145-133 Ma wczesna kreda - (berrias - walanżyn)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Thyreophora Stegosauria ? Stegosauridae ?? Stegosaurinae
Hipotetyczna rekonstrukcja Paranthodon. Autor: FunkMonk (Michael B. H.) [3] Porównanie wielkości Paranthodon i człowieka. Autor: PaleoGeekSquared [4]
Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":4,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003EBushmans River, Woodbury Farm (Iguanodonhoek)\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"Bushmans River, Woodbury Farm (Iguanodonhoek)\n","link":"","lat":-33.60000000000000142108547152020037174224853515625,"lon":26.199999999999999289457264239899814128875732421875,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Paranthodon był rodzajem stegozaura żyjącym we wczesnej kredzie na terenach obecnej Republiki Południowej Afryki. Jako że materiał kopalny tego dinozaura jest bardzo skromny, niewiele wiadomo o tym zwierzęciu, które początkowo brano za ankylozaura.

Etymologia i historia taksonu

Jego nazwa rodzajowa oznacza "podobny do Anthodon". Anthodon (czyli liściozęby) to rodzaj parejazauryda znanego między innymi z okolic, gdzie znaleziono szczątki Paranthodon. Antodont początkowo został uznany za dinozaura z powodu pomieszania materiału tego permskiego roślinożercy z mezozoicznymi szczątkami. Oddzielił je w 1910 roku i te dinozaurowe opisał Robert Broom pod nazwą Palaeoscincus africanus. Nazwa gatunkowa odnosi się do miejsca znalezienia - Afryki. Franz Nopcsa w 1929 roku utworzył dla dinozaura nowy rodzaj - Paranthodon. Inne szczątki zaliczane do rodzaju Palaeoscincus pochodziły z Ameryki Północnej. Coombs (1978) stwierdził, że parantodont jest ankylozaurem o niepewnej pozycji systematycznej (incertae sedis).

Materiał kopalny

Rekonstrukcja czaszki Paranthodon. Na biało zaznaczono odnalezione elementy. Autor: IJReid [2]

Holotyp (NHMUK R47338) to część lewej kości szczękowej, kość przedszczękowa, nosowa oraz kręg grzbietowy.

Przypisany materiał to dwa zęby (NHMUK R4992) z nieznanej lokalizacji, przypisane do parantodonta. Jak piszą Maidment i in. (2008) budową przypominają zęby Paranthodon, lecz odkąd jedyną możliwą do identyfikacji autapomorfią tego rodzaju jest budowa kości szczękowej, zębów nie można przypisać do tego rodzaju z całą pewnością. Raven i Maidment (2018) stwierdzili, że te zęby nie wykazują żadnych synapomorfii stegozaurów i należą do nieznanego tyreofora.

Budowa i paleośrodowisko

Mimo skąpego materiału kopalnego i jego prawdopodobnej przynależności do stegozaurów można odtworzyć budowę tego dinozaura. Miał on dość długą i smukłą czaszkę. Cechą wyróżniającą go od jego kuzynów jest posiadanie przyśrodkowo wydłużonego podniebienia szczękowego. Zapewne od szyi do końca grzbietu ciągnął się podwójny rząd kostnych płytek, jednak ich wygląd pozostaje tajemnicą. Na ogonie znajdowały się ostre kolce służące do ustraszania potencjalnych drapieżników (Raven i Maidment, 2018). Thomas Holtz (2012) ocenia, że Parantodon mógł mieć 5 m długości oraz masę zbliżoną do końskiej.

Prawdopodobnie współżył z brachiozaurydami, niewielkim celurozaurem Nqwebasaurus oraz bliżej nieokreślonymi, wielkimi teropodami (Forster i in., 2009; Galton i Molnar, 2011; Le Loeuff i in., 2012).

Pozycja filogenetyczna

Paranthodon nie ma żadnej synapomorfii, która lokowałyby go jednoznacznie w Stegosauria. Jednak zęby wykazują większe podobieństwo do zębów stegozaurów niż do jakichkolwiek innych dinozaurów. Ogólną budową znaleziony materiał przypomina rodzaj Stegosaurus. Paranthodon jest bez wątpienia ważnym taksonem, z jedną autapomorfią w budowie kości szczękowej (Maidment i in. 2008).

W analizie kladystycznej przeprowadzonej przez Maidment i in. (2008) Paranthodon tworzy klad z Loricatosaurus i Tuojiangosaurus i zajmuje pozycję bliższą temu drugiemu. Z powodu niekompletności materiału jest to jednak pozycja bardzo niepewna. Klad tworzony przez te trzy stegozaurydy jest taksonem siostrzanym do grupy tworzonej przez Stegosaurus armatus, Hesperosaurus mjosi i Wuerhosaurus homheni.

Nowsze badania pokazują, że nieustalona pozycja parantodonta wewnątrz Stegosauria wynika z niekompletności materiału. Tuojiangosaurus nadal wydaje się być blisko spokrewniony, a nieco dalszym krewnym może być "Gigantspinosaurus". Wszystkie trzy taksony mogą tworzyć klad najbardziej bazalnych stegozaurów (Maidment, 2010).

Analizy przeprowadzane przez Ravena i Maidment (2018) wykazały, że pozycja filogenetyczna Paranthodon przy wyborze różnych taksonów dinozaurów ptasiomienicznych jest bardzo niestabilna, a do pełnej oceny pokrewieństwa opisywanego dinozaura potrzebny jest nowy materiał kopalny. Jednak na podstawie obecnie dostępnych danych najbardziej prawdopodobne jest, że Paranthodon to stegozaur.

Spis gatunków

Paranthodon	Nopcsa, 1929
P. africanus	(Broom, 1910) Nopcsa, 1929
= Anthodon serrarius [partim]	Owen, 1876
= Palaeoscincus africanus	Broom, 1910
= Paranthodon oweni	Nopcsa, 1929

Bibliografia

Choiniere, J.N., Forster, C.A. & de Klerk, W.J. (2012) "New information on Nqwebasaurus thwazi, a coelurosaurian theropod from the Early Cretaceous (Hauteriverian?) Kirkwood Formation in South Africa" Journal of African Earth Sciences, 71-72, 1-17. doi: 10.1016/j.jafrearsci.2012.05.005

Galton, P.M. & Molnar, R.E. (2011). "An unusually large theropod dinosaur tooth from the Kirkwood Formation (Lower Cretaceous) of South Africa" Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie, Abhandlungen. doi: 10.1127/0077-7749/2011/0204

Le Loeuff, J., Läng, E, Cavin, L. & Buffetaut, E. (2012). "Between Tendaguru and Bahariya: on the age of the Early Cretaceous Dinosaur sites from the Continental Interclaire and other African Formations" Journal of Stratigraphy, 36(2), 486-502.

Maidment, S.C.R., Norman, D.B., Barrett, P.M., & Upchurch, P. (2008). "Systematics and phylogeny of Stegosauria (Dinosauria: Ornithischia)" Journal of Systematic Palaeontology, 6(4), 367-407. doi:10.1017/S1477201908002459

Mateus, O., Maidment, S.C., & Christiansen., N.A (2009). "A new long-necked 'sauropod-mimic' stegosaur and the evolution of the plated dinosaurs" Proceeding of the Royal Society B 276, 1663, 1815-1821 Opublikowane online 25.02.2009 doi: 10.1098/rspb.2008.1909

Maidment, S.C.R (2010). "Stegosauria: a historical review of the body fossil record and phylogenetic relationships" Swiss Journal of Geosciences, 103(2), 199-210. doi: 10.1007/s00015-010-0023-3

McPhee, B.W., Mannion, P.D., de Klerk, W.J., Choiniere, J.N. 2016. "High diversity in the sauropod dinosaur fauna of the Lower Cretaceous Kirkwood Formation of South Africa: Implications for the Jurassic–Cretaceous transition". Cretaceous Research, t. 59, str. 228-248. doi:10.1016/j.cretres.2015.11.006

Raven, T. J., & Maidment, S. C. (2018). "The systematic position of the enigmatic thyreophoran dinosaur Paranthodon africanus, and the use of basal exemplifiers in phylogenetic analysis". PeerJ, 6, e4529. doi:10.7717/peerj.4529