Fukuivenator

Autor:	Łukasz Czepiński
Korekta:	Maciej Ziegler, Kamil Kamiński

---

Fukuivenator (fukuiwenator)
Długość	2,5 m
Masa	25 kg
Miejsce	Japonia prefektura Fukui formacja Kitadini
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 wczesna kreda (barrem-apt)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Theropoda Coelurosauria Maniraptora ?Therizinosauria
Fig. 1. Starsza rekonstrukcja szkieletu fukuiwenatora (FPDM-V8461), wykonana na podobieństwo droeozaurydów. Odnalezione kości są ciemnoszare. Źródło: Azuma et al., 2016
Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":4,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003EJaponia - Kitadani Dinosaur Quarry, \u003Ca href=\"/wiki/Formacja\" class=\"mw-redirect\" title=\"Formacja\"\u003Eformacja\u003C/a\u003E \u003Ca href=\"/index.php?title=Kitadani\u0026amp;action=edit\u0026amp;redlink=1\" class=\"new\" title=\"Kitadani (strona nie istnieje)\"\u003EKitadani\u003C/a\u003E|\u003Csmall\u003E\u003Ci\u003E\u003Ca class=\"mw-selflink selflink\"\u003EFukuivenator\u003C/a\u003E paradoxus\u003C/i\u003E - \u003Cb\u003EFPDM-V8461\u003C/b\u003E\u003C/small\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"Japonia - Kitadani Dinosaur Quarry, formacja Kitadani|Fukuivenator paradoxus - FPDM-V8461\n","link":"","lat":36.07000000000000028421709430404007434844970703125,"lon":136.31999999999999317878973670303821563720703125,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Fukuivenator paradoxus to gatunek teropoda z wczesnej kredy Japonii. Był prawdopodobnie wszystkożerny lub roślinożerny. Został opisany przez zespół głównie japońskich naukowców w 2016 roku.

Materiał kopalny

Holotyp (FPDM-V8461) to nieartykułowany szkielet, znaleziony na obszarze kwadratu o wymiarach 50x50cm. W jego skład wchodzą kości czaszki, izolowane zęby, kręgi, żebra i niemal kompletne kończyny, a także częściowa miednica.

Budowa

Fig. 2. Specyficzne zęby fukuiwenatora. a-b) łopatowate zęby ułożone najprawdopodobniej najbardziej z przodu szczęki górnej.
Źródło: Azuma et al., 2016

Fig. 3. Rekonstrukcja szkieletu.[1].

Fukuiwenator był niewielkim teropodem o unikalnej kombinacji cech zaawansowanych (charakterystycznych m.in. dla dromeozaurów, ale też terizinozaurów) i plezjomorficznych (prymitywnych). Wykazuje również kilka niezwykłych cech autapomorficznych - m.in. budowa zębów pozbawionych serracji (ząbkowania). Serracja zębów jest cechą charakterystyczną dla wielu drapieżnych archozaurów i większości teropodów, wyjątkowy jest więc jej brak u Fukuivenator. Uzębienie było heterodontyczne (zróżnicowane) (fig. 2). Zęby położone najbardziej z przodu miały łopatowaty kształt, co było unikalne, i wygląda na przystosowanie do innej diety niż mięsożerna. Przypomina nieco zęby przednie owiraptorozaura Incisivosaurus. Wykonane badania tomograficzne ucha wewnętrznego wykazały, że u fukuiwenatora miało ono budowę pośrednią między ptasią a dinozaurzą. Jego nozdrza zewnętrzne były zadziwiająco duże. Odlew puszki mózgowej wskazuje na doskonale rozwinięty węch (Hattori i in., 2021).

Fukuiwenator jest przykładem złożonej, mozaikowatej ewolucji wśród teropodów. Jest świadectwem przemian diety u wczesnych maniraptorokształtnych i, jak twierdzą autorzy opisu, był "co najmniej wszystkożerny" (Azuma et al., 2016). Budowa zębów wskazuje, że mógł być nawet roślinożerny, niestety nie jest znana zawartość jego żołądka, co umożliwiłoby dokładne określenie jego diety. Wg Hattori in. (2021) był on raczej wszystkożerny.

Formacja Kitadini

Fukuivenator został odkryty w lądowych osadach wczesnokredowej (barrem-apt) formacji Kitadini. Współwystępował z innymi dinozaurami - mięsożernym allozauroidem Fukuiraptor kitadaniensis, tytanozaurokształtnym zauropodem Fukuititan nipponensis, i ornitopodami - iguanodontem Fukuisaurus tetoriensis oraz hadrozauroidem Koshisaurus katsuyama.

Poza dinozaurami liczne są tu znaleziska skamieniałych roślin, małży, ślimaków, ryb, niewielkich ssaków, żółwi, krokodylokształtnych, skorupek jaj dinozaurów i ptaków, i skamieniałości śladowe pozostawione przez pterozaury, ptaki i nieptasie dinozaury.

Filogeneza

Wg autorów opisu, Fukuivenator był bazalnym przedstawicielem kladu Maniraptora. W 2021 r. Hattori i współpracownicy wykazali jednak, że mógł on być najprymitywniejszym członkiem Therizinosauria. Wg analizy Hartmana i in. (2019) był to najbardziej bazalny alwarezauroid, choć niemal równie prawdopodobna jest jego pozycja jako bazalnego terizinozauroida.

Etymologia

Nazwa rodzajowa Fukuivenator odnosi się do prefektury Fukui, na terenie której znaleziono jego szczątki, i do łacińskiego słowa venator, oznaczającego "łowcę". Nazwa gatunkowa, paradoxus odnosi się do niespodziewanej budowy tego dinozaura. Całą nazwę można zatem przetłumaczyć jako "paradoksalny łowca z Fukui".

Spis gatunków

Fukuivenator	Azuma, Xu, Shibata, Kawabe, Miyata & Imai, 2016
F. paradoxus	Azuma, Xu, Shibata, Kawabe, Miyata & Imai, 2016

Bibliografia

Azuma, Y., Xu, X., Shibata, M., Kawabe, S., Miyata, K. & Imai, T. (2016). A bizarre theropod from the Early Cretaceous of Japan highlighting mosaic evolution among coelurosaurians. Scientific Reports 6, Article number: 20478.

Hattori, S., Kawabe, S., Imai, T., Shibata, M., Miyata, K., Xu, X. & Azuma, Y. (2021). Osteology of Fukuivenator paradoxus: a bizarre maniraptoran theropod from the Early Cretaceous of Fukui, Japan. Memoir of the Fukui Prefectural Dinosaur Museum. 20: 1–82. [2].

Hartman, S., Mortimer, M., Wahl, W.R., Lomax, D.R., Lippincott, J., Lovelace, D.M. (2019). "A new paravian dinosaur from the Late Jurassic of North America supports a late acquisition of avian flight". PeerJ. 7: e7247. doi:10.7717/peerj.7247

Mortimer, M. (online 2021) [3]