Archaeorhynchus

Opis w trakcie rozbudowy

Autor:

Michał Siedlecki

---

Archaeorhynchus (archeorynch)
Długość	20 cm (osobnik niedojrzały
Wysokość	15,5 cm (w biodrach; osobnik niedojrzały)
Masa	275 g (osobnik niedojrzały)
Dieta	roślinożerny
Miejsce	Chiny - Liaoning (formacje Yixian i Jiufotang)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 122-118,9 Ma wczesna kreda (wczesny - środkowy apt)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Theropoda Avialae Pygostylia Ornithothoraces Euornithes
Szkielet dorastającegoArchaeorhynchus spathula (okaz IVPP V17091). Zdjęcie: Jonathan Chen. [1]

Wstęp

Archaeorhynchus to rodzaj niewielkiego awiala należącego do Euornithes żyjącego na terenie dzisiejszych Chin w drugiej połowie epoki wczesnej kredy.

Etymologia

Nazwa rodzajowa oznacza z greki "dawny pysk", co odnosi się do bycia jednym z najstarszych znanych przedstawicieli Euornithes w chwili opisu. Epitet gatunkowy oznacza również z greki "łyżkowaty" co odnosi się do budowy kości zębowej tego awiala.

Materiał kopalny

Archeorynch jest znany z kilku okazów, z czego większość z nich należy do osobników młodocianych, bądź dorastających.

Holotyp (IVPP V14287) to prawie kompletny szkielet należący do osobnika młodocianego, przy którym zachowały się odciski piór konturowych i sterówek oraz odnaleziono gastrolity. Został znaleziony w złożu Dawangzhangzi należącym do górnej części formacji Yixian.

Materiał przypisany obejmuje trzy kolejne dorastające osobniki (IVPP V17075 - prawie kompletny szkielet ze stowarzyszonymi z nim gastrolitami, IVPP V17091 - niemal kompletny szkielet ze stowarzyszonymi gastrolitami oraz zachowanymi piórami konturowymi i sterówkami oraz STM 7-11 - prawie kompletny szkielet ze stowarzyszonymi ok. stoma gastrolitami izachowanymi odciskami piórami konturowymi, lotkami i sterówkami oraz płuc) pochodzące z pokładów formacji Jiufotang, jedynego dorosłego osobnika (IVPP V20312-11 - prawie kompletny szkielet ze stowarzyszonymi gastrolitami) pochodzącego z formacji Yixian

Budowa, paleobiologia i systematyka

Archeorynch był stosunkowo niewielkim awialem. Prawdopodobnie odżywiał się roślinami, przy czym kęsy pokarmu jakie pobierał były mniejsze niż te, które pobierał iterawis. Jego układ pokarmowy prawdopodobnie przypominał ten obecny u dzisiejszych ptaków (Liu i in., 2023).

Spis gatunków

Archaeorhynchus	Zhou i Zhang, 2006
= "Archaeorhynchus"	Zhou i Zhang, 2005	nomen nudum (online).
A. spathula	(Zhou i Zhang, 2005) Zhou i Zhang, 2006
="A. spathula"	Zhou i Zhang, 2005	nomen nudum (online)

Bibliografia

Liu, S., Li, Z., Liu, D., O'Connor, J.K. (2023). "Quantifying the gastral mass in Early Cretaceous ornithuromorphs (Aves, Ornithothoraces) from the Jehol avifauna". Palaeontology. 66 (5). e12677. [2]

Zhou, Z, Zang, F.C. (2006). "A beaked basal ornithurine bird (Aves, Ornithurae) from the Lower Cretaceous of China". Zoologica Scripta. 35 (4): 363–373. [3]

Ford, T. (online, 2024) [4]