Skorpiovenator

Autor:	Korekta:
Maciej Ziegler	Adrian Tkocz Tomasz Skawiński

---

Skorpiovenator (skorpiowenator)
Długość:	ok. 6 m
Masa:	500-800 kg
Miejsce występowania:	Argentyna - Neuquén (dolne osady formacji Huincul)
Czas występowania	?95-?88 Ma późna kreda (późny cenoman-wczesny turon)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Theropoda Ceratosauria Abelisauridae ?? Carnotaurinae ? Brachyrostra ?? Abelisaurinae
Autor: Dinosauria-Freak [2]

Wstęp

Skorpiovenator to rodzaj abelizauryda żyjącego w późnej kredzie na terenach dzisiejszej Argentyny. Jest jednym z najbardziej kompletnych dotychczas znalezionych przedstawicieli Abelisauridae.

Etymologia

Nazwa rodzajowa pochodzi z połączenia łacińskich słów skorpios (skorpion) i venator (drapieżnik, łowca). Naukowcy nazwali tak dinozaura, ponieważ wokół wykopów kręciło się wiele skorpionów. Epitet gatunkowy nadano na cześć Manuela Bustingorry'ego, właściciela gruntu, z którego wydobyto szczątki.

Materiał kopalny

Holotypem jest artykułowany szkielet oznaczony numerem katalogowym MMCH-PV 48, który znajduje się w Museo Municipal "Ernesto Bachmann" w Villa El Chocón. Okaz typowy jest dość kompletny - nie zawiera jedynie tylnych kręgów ogonowych i większości kości kończyn przednich.

Znaczenie odkrycia

Szkielet Skorpiovenator jest jednym z najbardziej kompletnych znanych u abelizaurydów. Na podstawie podobieństwa zębów skorpiowenatora i karcharodontozaurydów zasugerowano, że domniemane zęby tych ostatnich z czasów po cenomanie (od 93 Ma) należały w rzeczywistości do przedstawicieli Abelisauridae.

Budowa i filogeneza

Jak u wielu abelizaurydów, czaszka Skorpiovenator jest wysoka, krótka i ozdobiona grzebieniami, bruzdami oraz guzkami. Wśród cech wyróżniających skorpiowenatora jest m.in. liczba zębów w kości szczękowej - ma on ich aż 19, czyli więcej niż pozostali członkowie Abelisauridae.

Cechą skorpiowenatora i wielu innych abelizaurydów jest skrócenie i bardzo silne skostnienie góry czaszki i zmniejszenie oczodołu. Być może miało to prawdopodobnie na celu absorbowanie wstrząsów. Wytworzenie rogopodobnych struktur i wzmocnienie czaszki nastąpiło prawdopodobnie niezależnie u wielu abelizaurydów.

Wymiary

Skorpiovenator był średniej wielkości abelizaurydem. Paul (2010) ocenia go na 7,5 m i 1,7 t - prawdopodobnie wynika to z pomiarów rekonstrukcji z ryc. 1c w Canale i in., 2009, wg której kość udowa ma ok. 93 cm, lecz metrowa skala wydaje się zbyt krótka, co prowadzi do przeszacowania rozmiarów. Oficjalne, bardziej prawidłowe oszacowanie to ok. 6 m (Canale i in., 2009; por. ryc. 1b w Canale i in. oraz ryc. 6 w Novas i in., 2013; z kolei skala w ryc. 2 a-b w Canale i in. wydaje się około dwukrotnie zawyżona - z rysunku można wymierzyć, że czaszka ma tylko ok. 28 cm; wymiary podane w tab. 1 w Juárez-Valieri i in., 2011 są zapewne odczytane z tego rysunku).

Holotyp. Fot: Simona.cerrato [1].

Filogeneza

Według analiz kladystycznych Skorpiovenator jest przedstawicielem Brachyrostra, który mieści się blisko Ekrixinatosaurus - zob. Ceratosauria#Kladogramy. Jedynie analiza D'Orazi Porchetti i in. (2011) wskazuje, że nie we wszystkich najbardziej parsymonicznych drzewkach Skorpiovenator należy do Carnotaurinae i Brachyrostra (być może wynika to z wpływu fragmentarycznych skamieniałości umieszczonych w analizie).

Paleoekologia

Skorpiovenator nie był jedynym dużym teropodem z formacji Huincul - żył tam też jego bliski krewny - Ilokelesia oraz wielkie karcharodontozaurydy Mapusaurus. Polowały one na ogromne tytanozaury Argentinosaurus (choć dorosłe osobniki były pewnie zbyt trudną zdobyczą), mniejsze rebbachizaurydy Cathartesaura oraz na ornitopody.

Spis gatunków

Skorpiovenator	Canale, Scanferla, Agnolin i Novas, 2009
S. bustingorryi	Canale, Scanferla, Agnolin i Novas, 2009

Bibliografia

Canale, J.I., Scanferla, C.A., Agnolin, F.L. & Novas, F.E. (2009) "New carnivorous dinosaur from the Late Cretaceous of NW Patagonia and the evolution of abelisaurid theropods" Naturwissenschaften, 96, 409-414.

Carrano, M.T. & Sampson, S.D. (2008) "The phylogeny of Ceratosauria (Dinosauria: Theropoda)" Journal of Systematic Palaeontology, 6, 182-236.

D'Orazi Porchetti, S., Nicosia, U., Biava, A. & Maganuco, S. (2011) "New Abelisaurid Material from the Upper Cretaceous (Cenomanian) of Morocco" Rivista Italiana di Paleontologia e Stratigrafia, 177(3)

Juárez-Valieri, R.D., Porfiri, J.D. & Calvo, J.O. (2011) "New Information on Ekrixinatosaurus novasi Calvo et al 2004, a giant and massively-constructed Abelisauroid from the “Middle Cretaceous” of Patagonia" [w:] Calvo, J.O., Porfiri, J.D., González Riga & Dos Santos [red.] "Paleontologia y dinosaurios desde América Latina" Editorial de la Universidad Nacional de Cuyo, 161-169.

Sereno, P.C., Wilson, J.A. & Conrad, J.L. (2004) "New dinosaurs link southern landmasses in the Mid-Cretaceous" Proceedings of the Royal Society of London B: Biological Sciences, 271, 1325-1330.

Novas, F.E., Agnolín, F.L., Ezcurra, M.D., Porfiri, J. & Canale, J.I. (2013) "Evolution of the carnivorous dinosaurs during the Cretaceous: The evidence from Patagonia" Cretaceous Research, 45, 174-215. doi:10.1016/j.cretres.2013.04.001

http://en.wikipedia.org/wiki/Huincul_Formation

Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University